background image
Akut ve kronik enflamatuar hastal>¤>, böbrek yetersizli¤i ve
hipotiroidisi olan bireylerde anemi s>kt>r. Bu durumlar>n hep-
sinde aç>kça kemik ili¤indeki eritropoetin uyar>s>n>n yetersiz
olmas> söz konusudur. Bazal düzeylerin alt>na inmemekle bir-
likte serum eritropoetin de¤erleri aneminin a¤>rl>¤>na uygun
flekilde yükselmez. Kemik ili¤i hücreselli¤i ve retikülosit yan>-
t> tipik olarak hipoproliferatiftir.
Bu anemi s>n>f>n>n büyük önemi vard>r. Akut enfeksiyon-
lar veya kronik enflamatuar hastal>klarla (kronik hastal>k
anemisi) iliflkili hipoproliferatif anemilerin klinik insidans>
di¤er tüm anemi tiplerinden daha yüksektir. Baz> durumlar-
da tipik bir hiproliferatif anemi zeminde yatan hastal>¤>n ilk
belirtisi olabilir. Aneminin paterni, hastal>¤>n etiyolojisinin
ve a¤>rl>¤>n>n belirlenmesi aç>s>ndan çok de¤erli olabilir. O
yüzden klinik hekimlerinin hafif bile olsa hippoproliferatif
anemisi olan hastalar>n de¤erlendirilmesi konusunda hüner-
li olmas> önemlidir.
G
NORMAL KEM
PROL
Eritroid kemik ili¤inin anemiye verdi¤i normal proliferas-
yon yan>t>
uygun bir eritropoetin yan>t>n>n, sa¤lam bir ke-
mik ili¤inin ve yeterli demir temininin varl>¤>n> gerektirir
(fiekil 4-1). Böbrekteki özel peritubuler interstisyel hücreler
oksijen teminindeki de¤ifliklikleri alg>lama yetene¤ine sa-
hiptir. Hemoglobin düzeyinin 12 g/dL'nin alt>na inmesi
eritropoetin üretiminin art>fl>n> uyar>r. Bu süreç, mevcut
hücresel üretimde yukar> do¤ru bir düzenlemeden çok ek
peritubuler interstisyel hücre görevlendirilmesi ile iliflkilidir.
Önemli bir böbrek hasar> söz konusu olsa bile, böbre¤in
eritropoetin üretimi üzerindeki düzenleyici etkisi iyi koru-
nur. Fakat son dönem böbrek hastal>¤> eritropoetin yan>t>n-
da yetersizlikle birliktedir. Hepatositler de bir miktar eritro-
poetin ürettiklerinden anefrik hastalarda ölçülebilir düzeyde
eritropoetin düzeyleri, fakat belirgin derecede azalm>fl bir
eritrosit üretimi saptan>r.
Böbre¤in üretti¤i eritropoetin kemik ili¤ine ulaflarak
burst-forming-unit erythroid (BFU-E) ve colony-forming-unit
erythroid (CFU-E) öncüllerinin yüzeyinde bulunan özgül re-
septörlere (EPOR) ba¤lan>r (fiekil 4-2). Bu mekanizma yön-
lenmifl kök hücrelerin yeni eriflkin eritrositler üretmek üzere
ço¤ald>¤> ve olgunlaflt>¤> bir süreci bafllat>r. Eritropoetin yan>-
t>n>n büyüklü¤ü aneminin a¤>rl>¤>yla ba¤lant>l>d>r ve serum
eritropoetin düzeyi ne kadar yüksekse, kemik ili¤inin prolife-
ratif yan>t> da o kadar güçlüdür. Bu yan>t klinik olarak kemik
ili¤inde eritroid öncüllerin granülosit öncüllerine oran>ndaki
(E/G oran>) ve retikülosit yan>t>ndaki de¤iflikliklere göre de-
¤erlendirilir. Aneminin a¤>rl>¤>n>n artmas> durumunda verilen
normal üretim yan>t> 2. Bölüm'de tart>fl>lm>flt>r.
Proliferatif yan>t yeterli bir demir teminini de gerektirir.
Eritrosit y>k>m>ndan ve retiküloendoteliyal hücre demir depo-
lar>ndan geri kazan>lan demir eritropoez için gereksinim du-
yulan demiri büyük ölçüde karfl>lar. Gereken miktar>n yaln>z-
ca ufak bir k>sm> besinlerdeki demirin emilmesi ile kazan>l>r.
Demir, plazmada transferine ba¤l> olarak tafl>n>r. Transferrin-
demir kompleksi daha sonra eritroid öncüllerin yüzeyinde
bulunan transferrin reseptörlerini ba¤lan>r. Transferrin resep-
törlerinin ekspresyonu ve demirin hücre içine tafl>nma oran>,
eritropoetinin ve genetik kontrol alt>nda olan transmembran
proteini HFE'nin yönetiminde olduklar> izlenimini vermekte-
dirler (Bkz. 5. ve 15. Bölümler). Transferrinin üstündeki de-
mir miktar> azald>¤> zaman (serum demir düzeyinin normalin
B Ö L Ü M 4
/
A Z A L M I fi E R < T R O P O E T < N Y A N I T I Y L A < L < fi K < L < A N E M < L E R
43
fiEK
Normal kemik ili¤i proliferatif yan>t>n>n bileflenleri. Anemiye
tam yan>t böbrekten uygun eritropoetin sal>n>m>na, yeterli demir teminine
ve tam yan>t verme yetisine sahip bir kemik ili¤ine dayan>r.
fiEK
Eritroid kemik ili¤inde ço¤alma ve olgunlaflma. Eritropoetin
BFU-E ve CFU-E'yi, artan say>da olgunlaflan eritrosit öncülü üretmek üzere
ço¤almalar> ve farkl>laflmalar> için uyar>r. Her yönlenmifl öncül 4 hücre bö-
lünmesi sürecinden geçerek 14-16 eritrosit üretir. Eritropoetin düzeyinin
artmas> normoblast olgunlaflmas>n> ve kemik ili¤i retikülositlerinin dolafl>ma
sal>nmas>n> da h>zland>r>r.
Eritrositler
Eritropoetin
Demir
Eritroid
kemik ili¤i
Ba¤>rsak
RE hücreler
Normoblastlar
Eritropoetin
Retikülositler
Olgun
eritrositler
Sinüzoid
duvar>
KEM
PROL
ER
AS
YO
N