moglobin ortaya ç>kar: hemoglobin F (
2
2
), hemoglobin A
(
2
2
) ve hemoglobin A
2
(
2
2
).
-Globin zinciri sentezinde-
ki bir bozukluk
-globin zincirlerinden meydana gelen bir
tetramer olan hemoglobin H oluflumu ile sonuçlan>r.
Hemoglobin Miktar> ve Tan>
Globin geni ekspresyonu hastan>n yafl>na göre de¤iflir. Eritro-
sitlerde fetal yaflam boyunca yaln>zca hemoglobin F bulunur
(fiekil 6-2). Yaflam>n ilk birkaç ay>nda
-globin sentezi kade-
meli olarak bask>lan>r,
-globin ve -globin sentezleri etkin-
lefltirilir. Eriflkin eritrositlerinde esas olarak hemoglobin A
(hücre hemoglobininin %96-97'si), az miktarda da hemoglo-
bin A
2
(<%3.5) ve hemoglobin F (<%1) bulunur. Talasemi ta-
n>s>nda bu hemoglobinlerin miktarlar> önem tafl>r. Gen mu-
tasyonlar> zincir üretiminde nicel bir bozuklukla iliflkili oldu-
¤undan, tan> bafll>ca hemoglobin tiplerinin hücre içi düzeyle-
rindeki de¤iflikliklere dayan>r.
Eriflkinlerde globin geni ekspresyonu eritropoetin uya-
r>s>na ve demir mevcudiyetine ba¤l> olarak da de¤iflebilir. Bu-
na örnek olarak, hidroksiüre tedavisi uygulanan orak hücreli
anemi hastalar>nda hemoglobin F üretiminin artma yönünde
düzenlenmesi verilebilir.
-talasemi minör hastalar>nda tipik
olarak görülen hemoglobin A
2
sentezi art>fl>, birlikte bulunan
bir demir eksikli¤i taraf>ndan engellenir. Anormal bir hemog-
lobin elektroforezi paterni çözümlenirken bu etmenin de he-
saba kat>lmas> gerekir.
G
KL
Talasemi, genetik mutasyona ba¤l> olarak, asemptomatik bir
hastada tesadüfi bir laboratuvar bulgusu olarak ortaya ç>ka-
bildi¤i gibi orta veya a¤>r dereceli bir anemi olarak da orta-
ya ç>kabilir. Burada birlefltirici özellik mikrositoz ve hipok-
rominin varl>¤> olup, globin zinciri sentezindeki azalmay>
yans>t>rlar.
Etnik Köken ve Aile Öyküsü
Çeflitli talasemilerde morfolojik anomali ayn> olmas>na ra¤-
men, >rksal ve etnik kökenler ile aile öyküsü tan>da yard>mc>
olabilir.
veya -talasemilerin en a¤>r formlar>n>n izlendi-
¤i hastalar globin sentezi aç>s>ndan heterozigot anne babala-
ra sahip olan bireylerdir ve prevalans>n yüksek oldu¤u top-
lum gruplar>n>n mensuplar>d>r (fiekil 6-3). Majör talasemile-
rin co¤rafik da¤>l>m>, mutasyonun malarya insidans>n>n yük-
sek oldu¤u bölgelerde sa¤lad>¤> sa¤kal>m avantaj>n> yans>t>yor
gibi görünmektedir. Güneydo¤u Asya ve Afrika'da en s>k
-
talasemi görülürken,
-talasemi dünya geneline daha fazla ya-
y>l>r. Farkl> >rksal/etnik grup mensuplar> aras>nda gerçekleflen
evlilikler sonucunda globin zinciri bozukluklar>n>n çeflitli
kombinasyonlar> ortaya ç>kabilir.
S>n>fland>rma
Talasemisi olan bireyler aneminin a¤>rl>¤>na talasemi majör,
talasemi intermedia veya talasemi minör hastalar> olarak s>n>f-
K I S I M 1
/
E R < T R O S < T B O Z U K L U K L A R I
66
fiEK
Globin genleri. 16 ve 11 numaral> kromozomlardaki özgül gen-
ler
, , ve zincilerinin üretimini kontrol ederler.
fiEK
Globin zinciri üretimi ve geliflimi. Fetal eritrositlerde bafll>ca he-
moglobin F (
2
2
) bulunur. Do¤umdan k>sa süre sonra
-globin zinciri sen-
tezi bask>lan>r,
-globin ve -globin zinciri üretimi artar, bu da hemoglobin
A ve A
2
'nin ortaya ç>kmas>yla sonuçlan>r.
fiEK
Hemoglobinopatilerin co¤rafik da¤>l>m>.
-talasemi neredeyse
tüm dünyaya yay>lm>flt>r (Noktal> çizgi). Hemoglobin S (orak hücre tafl>y>c>l>¤>
ve orak hücreli anemi) Afrika'da yo¤undur, hemoglobin E ve
-talasemiler
ise en s>k Güneydo¤u Asya'da görülür.
Kilobaz
Polipeptid
zincirleri
Kromozomlar
Hemoglobin
Zincirler (%)
Zaman (aylar)
Fetus
Doum
-Talasemi
Hemoglobin S
Hemoglobin E