duvar>, ifllevlerine hizmet eden organize bir yap>ya sahiptir.
Kan damarlar>n>n içini kaplayan endotel hücreleri kan hüc-
relerinin damar d>fl>na geçiflini önleyen basit bir bariyer olufl-
turmaktan çok daha fazla iflleve sahiptir. Metabolik aç>dan
çok aktif olan endotel hücreleri kan bileflenleri ile damar
duvar> aras>ndaki etkileflime arac>l>k eden maddeler üre-
tirler. Bunlardan prostasiklin (PGI
doku faktörü yolu inhibitörü (TFPI) ve ADPaz gibi baz>lar>
trombosit aktivasyonuna, agregasyonuna ve p>ht> oluflumuna
karfl> yönde etki göstererek kan>n s>v> durumda kalmas>n>
sa¤larken, di¤erleri travma veya kanamaya neden olan baflka
bir durum söz konusu oldu¤unda kan>n p>ht>laflma özelli¤i-
ni güçlendirmek üzere etkinlefltirilir ve konumland>r>l>rlar
(Tablo 30-1).
Willebrand faktörü (vWF) multimerleri, vazokonstriktör en-
dotelin, t-PA ve damar yeniden modellenmesinde ve enfla-
masyonda aktif bir protein olan anjiopoetin-2 içeren Wei-
bel-Palade (WP) cisimcikleridir. Salg>lanan bu faktörler ara-
s>ndaki denge hemostaz>n korunmas>na, p>ht>n>n flekillen-
mesine ve damar bütünlü¤ünün korunmas>na yard>m eder.
Endotel hücrelerinin ifllevi hücrelerin yap>s>nda var olan
destekleyici mekanizmalar ile de kontrol edilir, özellikle WP
agulan maddeler salmas>n> engelleyen nitrik oksit sal>n>m>
önemlidir.
düzenlenmesine sa¤lad>klar> katk>d>r (bkz. 16. Bölüm). Endo-
tel hücreleri taraf>ndan eksprese edilen P-selektin lökositlerin
damar duvar>na gevflek bir biçimde tutunmas>n> destekler ve
yuvarlanma, marjinasyon ve göç dizisini bafllat>r. Endotel
hücre faktörleri (
enflamatuar yan>t>n bir parças> olarak hemostatik mekaniz-
malarla da etkileflirler. Bu enflamasyon ve hemostaz döngü-
sünden eritrositler de etkilenir, çünkü onlar>n yap>flkan löko-
sitlere tutunmas> orak hücreli anemi gibi hastal>klarda damar
t>kanmas>n> etkileyebilir.
çeflitli kollajen tipleri) üretimi de dahil olmak üzere subendo-
tel dokusunun yap>s>n>n ve ifllevinin belirlenmesinde
önemli bir rol oynarlar. Ayr>ca endotel hücreleri devaml>
prostasiklin ve nitrik oksit üreterek (bu iki molekül damar
duvar>na nüfuz ederek güçlü düz kas gevfletici etki gösterir)
damar duvar> tonusunu da kontrol ederler.
damar>n içi k>sm> devaml>l>k gösteren bir endotel tabakas> ile
kapl> olmakla birlikte, karaci¤er ve dalak sinüzoidlerinde bu
organlar>n özgül transport gereksinimlerini yans>tan fenestre
endotel bulunur.
dayanmak zorunda olan büyük arterlerin kal>n bir kas duvar>
ve iyi tan>mlanm>fl bir iç elastik laminas> vard>r. Düflük ba-
Heparan sülfat
PGI
lifleri
membran