background image
I. GENEL PRENS
en s>k baflvuru nedenlerinden bir tanesidir. Her t>bbi de¤erlendirmede oldu¤u gibi eksiksiz hikaye
ve fizik muayene, uygun laboratuar testlerinin seçilmesinde doktora yol gösterir. Büyümenin en-
dokrin regülasyonunu ve k>sa boyun nedenlerini k>saca gözden geçirdikten sonra, büyüme gerili-
¤i ile baflvuran çocu¤un de¤erlendirme ve tedavisinin ana hatlar>n> belirleyece¤iz.
II. BÜYÜMEN
A. Büyüme hormonu (GH), 191 aminoasitli (22-kDa) bir protein olup pitüiter bezdeki spe-
sifik somatotroflarca oluflturulur (fiekil 7.1). GH, hipofiz ve plasenta taraf>ndan üretilen baz>
proteinlere benzer özellik gösterir. Bu proteinler: prolaktin, koriyonik somatomammotropin
(KS; plasental laktojen) ve yaln>zca plasenta taraf>ndan üretilen 22-kDa GH varyant> (hGH-
V)'d>r. GH, pitüiter bez taraf>ndan pulsatil bir flekilde sal>n>r ve bu durum birden fazla regüla-
tör etkileflimini yans>tmakta olup; bunlar, iki hipotalamik regülatör pepdit olan GH serbest-
lefltirici hormon (GHRH) ve somatostatin (somatotropin sal>n>m-inhibe edici
faktör [somatotropin release-inhibiting factor-SRIF])dir. Üçüncü bir regülatör
hormon olan Ghrelin, 28 aminoasitli bir peptid olup, az miktarda hipotalamus taraf>ndan ve
daha fazla miktarlarda mide taraf>ndan sekrete edilir. GHRH reseptörü, ayn> zamanda sekretin
ailesi de denilen G protein ba¤l> reseptör ailesi B'nin bir üyesidir ve vazoaktif intestinal poli-
peptid, sekretin, kalsitonin ve paratiroid hormonu reseptörleri ile k>smi sekans benzerli¤ine sa-
hiptir. GHRH sekrete eden solid tümörler, GH fazlal>¤>n>n nadir nedenlerindendir. Ghrelin, ay-
r> bir reseptör olan büyüme hormonu sekretekok reseptör (GHS-R) yoluyla etki eder ve bu re-
septörde genetik defektler, baz> idiyopatik k>sa boy vakalar>n>n nedeni olarak suçlanm>flt>r.
1. Pek çok nörotransmitter ve nöropeptid, GH sekresyon regülasyonunda hipotalamik yolak-
lar yoluyla görev al>r. Stres, uyku, hemoraji, açl>k, hipoglisemi ve egzersiz gibi çok çeflitli
fizyolojik durumlarda gözlenen GH sekresyon de¤iflikliklerinden bu faktörler sorumlu tu-
tumluktad>r. Ayr>ca GH sekretuar rezerv veya kapasitesini de¤erlendirmede kullan>lan, bir-
kaç GH uyar> testlerinin temelini oluflturmaktad>rlar.
GH sekresyonu, ayn> zamanda çeflitli non-peptid hormonlardan etkilenmektedir; andro-
jen, östrojen ve tiroksin taraf>ndan art>r>l>r ve glukokortikoidlerce süprese edilir.
Seruma sekrete edildi¤i için; GH, GH reseptörünün ekstrasellüler parças>n>n proteolitik
ayr>lmas> ile oluflan spesifik GH ba¤lay>c> proteine (GHBP) ba¤lan>r. Büyüme hormonu re-
septörü, sitokin reseptör ailesinin bir üyesidir ve reseptörün GH taraf>ndan aktive edilme-
siyle reseptör dimerizasyonu gerçekleflir ve bunu Janus kinaz (JAK2) ve di¤er kinazlar>n in-
trasellüler aktivasyonu izler ve yolak ilerleyerek çeflitli hedef genlere sinyal iletilir.
2. Büyüme hormonunun, kemik büyümesini, kas kitlesini ve lipolizi stimüle etme gibi çeflitli
anabolik ve metabolik etkileri vard>r. Bu etkilerin baz>lar> GH'un hedef dokulara direk etki-
siyle gerçekleflirken, anabolik ve büyüme uyar>c> etkilerinin önemli bir k>sm> insülin ben-
zeri büyüme faktörleri (IGFler) isimli baflka bir grup hormon arac>l> gerçekleflir.
B. IGFler, GH kontrolünde karaci¤er (dolafl>mdaki IGFlerin primer kayna¤>d>r) yan> s>ra di¤er do-
kularda da oluflturulur ve özellikle kemik ve k>k>rdak gibi çok çeflitli hedef dokularda büyüme
uyar>c> etkiye sahiptirler.
7
95
P
GER
Omar Ali ve Pinchas Cohen
Çeviri: Dr. Yusuf Bozkufl