endokrin Page 26

I. GENEL PRENS

Prolaktin (PRL), pitüiter laktotrop hücrelerde sentezlenir ve sekresyonu hipotalamik prolaktin
inhibe edici faktör taraf>ndan tonik inhibisyon alt>nda oldu¤u için dolafl>ma yavafl sal>n>r. Dopamin,
hipotalamusta arkuat nükleusun tüberoinfindibular nöronlar> taraf>ndan üretilir ve pitüiter beze hi-
potalamik hipofizyel portal sistem ile tafl>n>r. Dopamin laktotroplar üzerindeki spesifik dopamin re-
septörlerine ba¤lanarak pitüiter prolaktin sekresyon ve sal>n>m>n> inhibe eder. Bu dopamin arac>l>
PRL sekresyon inhibisyonu, dolafl>mdaki serum PRL düzeyinin <15 ng/mL gibi düflük de¤erlerde tu-
tulmas>na yard>mc> olur (Normal de¤erler de¤iflik laboratuarlara göre de¤iflmektedir).
A. Serum prolaktin düzeylerinde fizyolojik art>fllar yaln>zca gebelik s>ras>nda görülür. Gebe-

likte serum östrojen düzeylerinde art>fl, pitüiter laktotroplar üzerine direk uyar>c> etki (dopa-
min inhibisyonunu engeller) yapar ve dolafl>ma büyük miktarlarda PRL salg>lanmas>na yol
açar. Bu fizyolojik hiperprolaktinemi, meme üzerine etkiyerek laktasyonu uyar>r ve annenin
çocu¤unu beslemesini sa¤lar.

B. Gebelik d>fl>ndaki serum PRL düzeyi yükseklikleri, bölüm II'de tart>fl>lan patolojik hiper-

prolaktinemiyi gösterir. Hiperprolaktineminin belirti ve bulgular> cinsiyete özgüdür.

C. Daha nadir fakat artan öneme sahip olan di¤er bir durum yetersiz prolaktin sekresyonudur. Hi-

poprolaktineminin, okült hipotalamik veya pitüiter bozukluklar için kullan>fll> bir biyolo-
jik belirteç oldu¤u gösterilmifltir. Saptanamayan serum prolaktin düzeyleri, Sheehan sendromu
gibi pitüiter bez laktotrop hücreleri harabiyetinde görülürken, düflük fakat saptanabilir prolak-
tin düzeyleri (<4ng/ml) konstitüsyonel gecikmifl pubertesi olan veya idiyopatik hipogonadal hi-
pogonadizmi (

II. H

A. Klinik prezantasyon. Hiperprolaktinemi, erkek ve kad>nda cinsel ve üreme ile ilgili fonk-

siyon bozuklu¤una yol açar. Kad>nda amenore, oligomenore gibi menstrüel bozukluklar ve ne-
deni anovulatuar siklüsler veya k>sa lüteal faz olan infertilite s>k görülürken; erkekte azalm>fl li-
bido, sporadik veya komplet impotans ve nedeni oligospermi olan infertilite daha bask>nd>r.

B. Galaktore. Peri veya postpartum dönem d>fl>nda herhangi bir zamanda memelerden süt bo-

flalmas>na galaktore denir ve hiperprolaktinemik kad>nlar>n ~%70'inde görülür. Yükselmifl se-
rum prolaktin düzeylerinin efllik etti¤i dolafl>mdaki yeterli östrojen düzeyleri galaktore oluflu-
mu için gereklidir. Galaktoreye benzer flekilde meme bafl>ndan s>v> boflalmas>, intraduktal pa-
pillom veya karsinomu olan kad>nlarda ve memelerini uyaranlarda görülür.

C. Tan>sal çal>flma için endikasyonlar. Serum PRL düzeyi tayini için endikasyonlar: kad>n-

da menstrüel bozukluklar ve infertilite, erkekte ise impotans ve infertiliteyi içerir. Mevcut ka-
n>tlara göre; hiperprolaktinemi, hipotalamik hormon olan gonadotropin serbestlefltirici hormo-
nun (GnRH) normal pulsatil sekresyonunu bozarak her iki cinste de seksüel ve üreme ile ilgi-
li fonksiyonlar> engeller.

D. Hiperprolaktinemi ve osteoporoz. Cinsel ve üreme ile ilgili fonksiyon bozukluklar>na

ek olarak, tedavi edilmemifl hiperprolaktinemik erkek ve kad>nda, kemik yo¤unlu¤unda prog-

120

PROLAKT

Richard F. Spark
Çeviri: Dr. Yusuf Bozkufl