background image
ERKEN VE PREKOKS PUBERTE
I. GENEL Puberte prekoks geleneksel olarak pubertal de¤iflikliklerin (kronolojik yafla göre) erken bafllamas> ola-
rak tan>mlansa da, puberte prekoks tan>m> yap>lmadan önce pubertal hipotalamo-hipofizer-gonadal
aks>n (HPG) ve/veya pubertal progresyonun gösterilmesi kritik önem tafl>r. Meme ya da pubik k>llan-
ma geliflimi gibi minimal, izole pubertal de¤ifliklikler kaç>n>lmaz olarak puberte bafllang>c>na iflaret et-
mez. K>zlarda puberte prekoks tan>mlanmas> için erken ilerleyici meme gelifliminine, büyüme h>z>nda
art>fl>n (prematür büyüme patlamas>) ve iskelet maturasyonunda (kemik yafl>n>n radyolag taraf>ndan
tayini ile) h>zlanman>n efllik etmesi gerekir. K>zlarda bu de¤iflikliklere pubik k>llanma efllik edebilir ya
da etmeyebilir.
Bu durumlar k>zlarda genç yafllarda görülen bafllang>ç pubertal de¤iflilikleri gösteren çal>flmalar>
yorumlamay> zorlaflt>r>r. Bu güncel çal>flmalar puberte zamanlamas>n>n çeflitli etnik gruplarda farkl> ol-
du¤unu da göstermifltir, örne¤in Hispaniklarde pubertal bafllang>ç Kafkaslardan daha önce olurken,
Afro-Amerikanlarda Hispaniklerden daha erken yaflta oluflma e¤ilimi vard>r.Eldeki veriler meme geli-
fliminin 9,5 yafl civar>nda bafllad>¤>n> düflündürmekle birlikte k>zlar>n %5'inde 8 yafl>ndan önce meme
gelifliminin oldu¤u görülmüfltür.
Erken bafllang>çl> progresyon göstermeyen meme gelifliminin genellikle normal varyant oldu¤u ve
puberte prekoksu göstermedi¤i ak>lda tutulmal>d>r. Erken meme geliflimi tek fizik muayene bulgusu
ise prematür telarfl tan>s> konulabilir ve progresyon aç>s>ndan takip hepsinde endikedir. 8 yafl ön-
cesinde erken pubertal geliflim gösteren k>zlar>n büyük bir k>sm>nda prematür telarfl bulunmas>na ra¤-
men-özellikle yaflam>n>n ilk 2 y>l>nda bu bulgunun görüldü¤ü-, izole prematür telarfl progresif puber-
te prekoksun ilk manifestasyonu olabilir. Telarfl ayn> zamanda çok da iyi tan>mlanmam>fl olan non-
progresif puberte prekoksa ilerleyebilir.Nonprogresif puberte prekoks h>zl> büyümenin, iskelet matu-
rasyonunun ya da pubertal HPG aks gelifliminin efllik etmedi¤i erken meme de¤iflikliklerinin bulun-
mas> ile tan>mlan>r.
Meme geliflimi olmadan pubik k>llar>n geliflimi puberte prekoks de¤il prematür pubarfl olarak
tan>mlan>r. Prematür pubarfl adölesan ovaryan hiperandrojenizmin (bu hastalar>n önemli bir k>sm>n-
da polikistik over sendromu geliflir) ilk manifestasyonu olmas>na ra¤men seksüel k>llar>n meme büyü-
mesi ve ilerlemifl iskelet maturasyonu olmadan erken geliflimi genellikle izole prematür pubarfl olarak
düflünülür. Di¤er bening pubertal varyant k>zlar>n %20'sinde görülen prematür adrenarfl't>r. Bafl-
lang>çta kan di¤er patolojik tan>lar santral puberte prekoks, konje-
nital adrenal hiperplazi,veya sex steroidi salg>layan tümörlerdir ve bunlar>n tamam>nda uygun-
suz iskelet maturasyonu vard>r. Meme ve pubik k>llanma geliflimi ile birliktelik göstermeyen h>zlan-
m>fl somatik büyüme sex steroidlerinin sekresyonu ile iliflkili de¤ildir.
244
21
KADINDA ERKEN, PREKOKS VE GECPUBERTAL GEL
Christopher P. Houk ve Peter A. Lee
Çeviri:
Dr. Gülhan Cavlak, Dr. Okan Sefa Bak>ner