background image
I. GENEL
(yaklafl>k yayg>nl>k s>ras>yla); otoimmün poliendokrin sendrom
tip2 (APS2; spesifik hastal>klara ba¤l> olarak, baz> yazarlar Tip II'yi tip 2, tip III ve tip IV olarak alt
bafll>klara bölerler [sonra anlat>lacakt>r]), otoimmün poliendokrin sendrom tip I (APS1), immün-
disregülasyon, poliendokrinopati ve enteropati, X'e ba¤l> (IPEX), anti-insülin reseptör antikor sen-
dromu, polinöropatili plazma hücre diskrazisi, organomegali, endokrinopati, M-protein gammopa-
tisi ve deri de¤ifliklikleri (POEMS), ile endokrinopati iliflkili timik tümörleri içerir. Bu sendromlar,
birçok aflikar otoimmün bozukluk, bazen aflikar hastal>k olmadan çeflitli organlara karfl> geliflen
otoantikorlar>n varl>¤> ve hastalar ve akrabalar> için yüksek riskle yeni otoimmün hastal>k gelifltir-
me olas>l>¤>yla karakterizedir. APS1, APS2 ve IPEX, hekimin hastalarda ve yak>nlar>nda flüphelenip
tarama yapmas>n> sa¤layacak, iyi tan>mlanabilen genetik belirleyicilere ve hastal>k iliflkilerine sa-
hiptir. Tablo 57.1, APS2'li hastalara yak>nlar>na da¤>tmalar> tavsiyesiyle verilebilecek basit bir k>la-
vuzdur.
A. Tip II Otoimmün Poliendokrin Sendrom. Schmidt Sendromu olarak da bilinen APS2,
Addison Hastal>¤>, otoimmün tiroid hastal>¤> (Graves hastal>¤> ya da primer hipotiroidizm) ve
tip1A (otoimmün arac>l>kl>) diyabet klasik triad> ile karakterizedir. Bu hastalarda görülen di¤er
hastal>klar primer hipogonadizm, pernisiyöz anemi, alopesi, serözit, myasteni gravis, çölyak
hastal>¤> ve stiff-man sendromudur. Hastal>¤>n bafllang>c> genellikle eriflkin dönemdedir ve bir-
çok otoimmün hastal>kta oldu¤u gibi kad>nlarda daha s>kt>r. Kal>t>m poligeniktir ve güçlü bir
insan lökosit antijenleri (HLA) ile DQ ve DR allel iliflkisi, özellikle de DR3, DQB1*0201 ve
DR4, DQB1*0302 (ailevi Addison hastal>¤> için DR4 ile en s>kl>kla DRB1*0404), mevcuttur.
Sjögren sendromu, selektif IgA eksikli¤i, juvenil dermatomiyozitis, kronik aktif hepatit ve der-
matitis herpetiformis gibi di¤er DR3 iliflkili hastal>klar, ayn> zamanda kiflinin tip II sendrom
hastal>klar>na duyarl> oldu¤una iflaret eder (en s>k olarak otoimmün tiroid hastal>¤>). Baz> ya-
zarlar tip II sendromu altbafll>klara ay>r>rlar; tip II, Addison hastal>¤> ile birlikte tip1A diyabet
ya da otoimmün tiroid; tip III, tiroid ile birlikte di¤er otoimmün hastal>klar (Addison ve diya-
bet hariç) ve tip IV, iki veya daha fazla organa özgü otoimmün hastal>k.
B. Tip I Otoimmün Poliendokrin Sendrom. Ayn> zamanda APECED (otoimmün polien-
dokrinopati-kandidiyazis-ektodermal distrofi) olarak da bilinen bu sendrom, hipoparatiroi-
dizm (hastalar>n %80'inde), Addison hastal>¤> (hastalar>n %70'inde) ve mukokutanöz kandidi-
yazis (hastalar>n %90'>nda) klasik triad> ile karakterizedir. Bu hastalarda görülen di¤er otoim-
mün hastal>klar primer hipotiroidi, tip1A diyabet, primer hipogonadizm, kronik aktif hepatit,
pernisiyoz anemi, malabsorpsiyon sendromlar>, keratopati, vitiligo ve alopesidir. Tip II sendro-
mun aksine, APS1'in bafllang>c> s>kl>kla bebeklik ve erken çocukluk dönemindedir. Kal>t>m,
21q22.3 kromozomu üzerinde bulunan AIRE (autoimmune regulator) genindeki tek gen mu-
tasyonuna ba¤l>, otozomal resesiftir. AIRE geninin timustaki T hücrelerinin negatif seleksiyo-
nunu kontrol etti¤ine ve timusta çok düflük miktarlarda eksprese edilen organa-özgü molekül-
ler olarak tan>mlanabilecek insülin gibi bir dizi `periferal' antijenleri özellikle eksprese etti¤ine
dair kan>tlar mevcuttur. Böylece, baflta gelen hipotez, AIRE genindeki mutasyonun, kendine-
reaktif T hücrelerinin timustan daha fazla kaçmas>na ve hastal>¤a yol açmas>na izin vererek,
birçok otoimmün hastal>¤a katk>da bulundu¤u fleklindedir. Birçok hastada otoantikorlar hasta-
l>ktan önce ortaya ç>kar, ve önemli olarak, bu hastalar>n %100'ünde interferon-
ile reaksiyo-
57
781
OTO
George S. Eisenbarth
Çeviri: Dr. Gözde , Dr. Kemal A¤baht, Dr. Sevim Güllü