background image
1. GENEL PRENS
olan bir organd>r. Testis, solid bir kapsül taraf>ndan çevrelenmifl (tunika albuginea) parankimden
oluflur. Tunika albuginean>n testisin içerisine fibröz septalar oluflturarak girmesiyle sarmal semini-
fer tübülleri içeren 200-300 kadar piramidal lobul oluflur. Her testis ortalama uzunlu¤u 200-300 m
olan ve testis kütlesinin %80-90'>n> oluflturan 600-900 kadar seminifer tübül içerir. Bunlar, erkek
üreme hayat> süresinde, oluflturduklar> günlük 10-20 milyon spermatozoa ile dev bir üretim kapa-
sitesine sahiptirler. Seminifer tübüller, sertoli hücreleri ile germinal hücrelerden meydana gelirler.
Seminifer tübüller, androjen üreten Leydig hücrelerini, kan damarlar>n>, lenfatikleri, sinirleri, mak-
rofaj ve fibroblastlar> içeren interstisyel bir bofllu¤un içerisine serpifltirilmifllerdir. Testiküler fonk-
siyon, bafll>ca alt> ana komponent içeren bir seri s>k> iliflkili kontrol sistemi taraf>ndan kontrol edi-
lir: (a)ekstrahipotalamik merkezi sinir sistemi (MSS), (b) hipotalamus, (c) hipofiz, (d) testisler, (e)
seks steroidleine duyarl> hedef organlar ve (f) androjen transport ve metabolizmas>nda rol oynayan
alanlar.
A. Hipotalamo-hipofizer fonksiyon (fiekil 24.1)
1. Ekstrahipotalamik merkezi sinir sistemi. Ekstrahipotalamik beyin dokular>n>n
üreme fonksiyonu üzerine hem uyar>c> hemde inhibe edici etkileri vard>r. Orta beyinde bu-
lunan norepinefrin, serotonin ve di¤er biyojenik aminleri içeren hücreler, hipotalamusun
gonadotropin serbestlefltirici hormon (GnRH) içeren nöronlar>n>n bulundu¤u preoptik, an-
terior ve medial bazal alanlar>yla iliflki halindedir.
2. Hipotalamus
a. GnRH'un pulsatil sekresyonu. Hipotalamus, GnRH kontrolünde bütünlü¤ü sa¤-
layan merkezdir. GnRH, hipofizer gonadotropin sentez ve salg>s>n> uyarmak için, por-
tal dolafl>ma her 90-120 dakikada bir pik oluflturacak flekilde belirli düzenli dalgalanma-
larla sal>nan bir dekapeptitdir. GnRH'un yar> ömrü 5-10 dakika kadard>r ve düflük sis-
temik konsantrasyonundan dolay> sistemik dolafl>mda kolayl>kla ölçülemez. GnRH'un
sal>n>m s>kl>¤>, Luteinize Hormon (LH) ve Folikül Stimulan Hormon (FSH)'un dolafl>-
ma sal>nmas>ndaki göreceli oranlar>n> belirlemek için önemlidir. GnRH'un sürekli uy-
gulanmas>, GnRH reseptörlerinde inhibitör azalmaya sebep olarak gonadotropin (LH,
FSH) üretiminin kesilmesine yol açar. Gonadotroin sal>n>m>n>n inhibisyonu, serum tes-
tosteron ve östradiol düzeylerinin düflmesiyle sonuçlan>r ve böylece prostat karsinomu,
endometriosis ve erken puberte gibi seks steroidlerine ba¤l> durumlarda terapötik uy-
gulamalarda kullan>labilir. Di¤er taraftan, GnRH'un fizyolojik pulsatil sal>n>m>n> taklit
edecek flekilde uygulanmas>, Kallmann Sendromu gibi hipotalamik hipogonadizmli has-
talarda normal LH ve FSH üretimini sa¤layabilir.
b. GnRH kontrolü. Ekstrahipotalamik merkezi sinir sistemi, dolafl>mdaki androjenler
ve prolaktin, aktivin, inhibin, leptin gibi peptid hormonlar GnRH sentez ve salg>s>n>
kontrol ederler. GnRH salg>s>n>n lokal kontrolü ise bir tak>m nöropeptidler, katekola-
minler, indolaminler, nitrik oksid, uyar>c> aminoasidler, dopamin, nöropetid Y, vazoak-
tif intestinal polipeptid (VIP) ve CRH (kortikotropin salg>lat>c> hormon) taraf>ndan sa¤-
24
301
ER
Vahid Mahabadi ve Ronald S. Swerdloff
Çeviri: Dr. Okan Sefa Bak>ner