background image
Yo¤un bak>m hastalar>na ço¤u zaman pek çok farkl> ilaç
uygulan>r. Örne¤in genifl spektrumlu antibiyotikler,
vazokonstrüktör ilaçlar, antiaritmikler. Bunun yan>nda
mekanik ventilasyonun tolere edilebilmesi için sedatif
ve kas gevfletici ilaçlar>n da uygulanmas> gerekebilir.
Di¤er yandan gastrointestinal kanamalara karfl> proton
pompas> inhibitörlerinin ve di¤er antasid ilaçlar>n profi-
laktik kullan>m>n>n ve derin ven trombozuna karfl>
profilaktik heparin kullan>m>n>n yo¤un bak>m sonuçla-
r>n> iyilefltirdi¤ine dair güçlü deliller vard>r.
Yo¤un bak>m hastalar>n>n, di¤er yatan hastalar-
dan iki kat daha fazla farkl> ilaç ald>klar> düflünülmek-
tedir. Bundan dolay> ilaç kullan>m>na ba¤l> hatalar>n,
yo¤un bak>m hastalar>nda art>fl>na flafl>rmamak gere-
kir. m>n>n %10 kadar>nda, doz-
lam hesab>nda, ilaç haz>rlama s>ras>nda ve infüzyon h>-
z>nda hatalar tesbit edilmifltir. Bunun yan>nda yo¤un
bak>m hastalar>nda s>kl>kla kompleks farmakokinetik
ve farmakodinamik de¤ifliklikler gözlenmektedir. Bu
de¤ifliklikler dozlam>, ilaç etkileflimlerini ve organ
fonksiyonlar>n> gözden geçirmeyi gerektirir.
Farmakokinetik ilac>n vücuttaki haraketinin za-
man boyutu içinde de¤erlendirilmesidir ve emilim,
da¤>l>m, metabolizma ve at>l>m ile tan>mlan>r. Di¤er
bir deyiflle farmakokinetik hastan>n ilac> nas>l etkiledi-
¤i ile ilgilenir. Farmakodinami ilaç konsantrasyonu ile
etkisi aras>ndaki iliflkidir. Di¤er bir deyiflle farmakodi-
nami ilac>n hastay> nas>l etkiledi¤i ile ilgilenir. Çeflit-
li hastal>klarda ve yo¤un bak>m hastalar>na yap>lan uy-
gulamalar ile farmakokinetik ve farmakodinamik de-
¤ifliklikler oluflabilir.
FARMAKOK
En önemli farmakokinetik parametreler klerens (CL)
ve da¤>l>m hacmi (Vd) dir. Vücuda uygulanan ilac>n
davran>fl> klerensine ve da¤>l>m hacmine ba¤l>d>r. Kle-
rens ilac>n eliminasyon
*
h>z> ile orant>l>d>r. Da¤>l>m
hacmi ilac>n plazma konsantrasyonunu, vücuttaki
toplam ilaç miktar> ile iliflkilendiren teorik hacimdir.
Eliminasyon yar> ömrü (t
1/2
) bu birbirinden ba¤>ms>z
iki de¤iflkene ba¤l>d>r ve afla¤>daki formül ile tan>m-
lan>r:
t
1/2
= (0.693 x V
d
/CL)
Formülde görüldü¤ü gibi azalm>fl klerens veya
artm>fl bir da¤>l>m hacmi farmakolojik yar> ömrün
uzamas>na yol açacakt>r. Bu formülün iyi anlafl>lmas>
yo¤un bak>m hastalar>nda uygun bir dozlam yapabil-
mek için önemlidir.
FARMAKOKKONSANTIRASYONLAR
Emilim
n emilimi çeflitli faktörlerce etkilenir. Örne¤in
emilim yeri, ilaç etkileflimleri ve oral uygulanan ilaç-
lar için ilk geçifl eliminasyonu (ilac>n sistemik dolafl>-
ma ulaflmadan önce bir k>sm>n>n metabolize edilmesi).
A¤>r hastal>klarda emilim yeri çok önemlidir. Oral
emilimin derecesi--biyoyararlan>m--düflük kardiyak
debi sonucu ya da kan>n mezenterden periferik dolafl>-
ma flant> sonucu azalm>fl olabilir. Yo¤un bak>mda
uzun süre kalan hastalarda, intestinal atrofi ve motili-
te bozukluklar> ilaç emilimini etkileyebilir. Enteral
besin uygulamas> baz> oral uygulanan ilaçlar>n emili-
mini bozabilir. Bu gibi durumlardan dolay> oluflan ye-
tersiz biyoyararlan>m sonucu tedavi baflar>s>zl>klar> or-
taya ç>kabilir. Akut hastal>¤> olanlarda parenteral ilaç
uygulama yerlerinde perfüzyon bozuklu¤u görülebilir.
Bu hastalarda subkütan ve intramusküler uygulanan
ilaçlar>n emilimi yetersiz kalabilir. Genel olarak kritik
ilaç tedavisinde intravenöz yol tercih edilir; oral, sub-
kütan ve intramusküler yoldan kaç>n>lmal>d>r.
88
Farmakoterapi
4
Darryl Y. Sue, MD
Çeviri: Dr. Hasan Basri Ulusoy
*Eliminasyon ilaç etkisinin sonland>r>lmas>d>r, ilac>n meta-
bolize edilmesi ve/veya vücuttan at>lmas> ile gerçekleflir.