background image
Stabil olmayan anjina pektoris, flüpheli akut myo-
kard infarktüsü öyküsü, öldürücü olmayan inme, geçici
iskemik ataklar, periferik damar hastal>klar> olan hasta-
lar ve damar giriflimi geçiren kiflilerde antitrombotik
ilaçlar>n faydas> gösterilmifltir. Antitrombosit ilaçlar ve
di¤er önlemler özellikle yüksek riskli cerrahi hastalarda
venöz tromboembolinin engellenmesinde veya atraial
fibrilasyonu olan hastalarda inme gelifliminin önlenme-
sinde antikoagülan ilaçlar kadar faydal> de¤ildir.
Siklooksijenaz Nonsteroid antiinflamatuvar
Siklooksijenaz (COX) endotel hücreleri ve trombosit-
lerdeki prostaglandin yolunda anahtar bir enzimdir. Bu
yolun son ürünü endotel hücreleri ve trombositlerde
farkl>d>r. Trombositlerde yap>lan tromboksan A
2
(TX-
A
2
) trombosit agregasyonunun potent bir uyar>c>s> ol-
mas>na ra¤men endotelde yap>lan prostasiklin trombo-
sit agregasyon inhibitörüdür. Aspirin trombositlerde
sentez edilen siklooksijenaz> (COX-2'den daha fazla ol-
mak üzere COX-1'i) geri dönüflümsüz (trombositlerde
çekirdek olmad>¤> için) olarak inhibe eder. Endotel
hücreleri siklooksijenaz> yeniden sentezleyebildiklerin-
den dolay> aspirinin vasküler prostasiklin yap>m>na
olan etkisi çok azd>r. COX-2 prostasiklin türevi olma-
s> nedeniyle aspirin taraf>ndan inhibisyona çok az du-
yarl>d>r. Bu nedenle tromboembolik hastal>klar>n en-
gellenmesinde ve tedavisinde ideal farmakolojik ilaçt>r.
Çok say>da nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar da
(NSA<<) trombosit siklooksijenaz> geri dönüflümlü ola-
rak inhibe eder. Ancak NSA< lar>nda veya invaziv ifllemlerden sonra hastalarda kana-
malara yol açmas>na ra¤men tromboembolik hastal>k-
lar>n tedavisinde ve engellenmesinde kullan>lmazlar.
COX-2 inhibitörleri platelet TX-A
2
üretimini inhibe
etmezler ve bu ajanlar>n antitrombotik etkileri olma-
makla birlikte tromboemboli riskini art>rabilirler.
Aspirine benzer etkili, iskemik damar hastal>klar>-
n>n engellenmesinde ve tedavisinde rol alabilecek, ge-
ri dönüflümlü üç yeni COX inhibitörünün (indobufen,
flurbiprofen ve triflusal) etkinli¤i araflt>r>lmaktad>r.
Bu ajanlardan hiçbirinin ABD'de kullan>m izni yoktur
ve mevcut tedavi seçeneklerine herhangi bir avantaj>-
n>n olaca¤> henüz net de¤ildir.
Aspirin gastrointestinal sistemden h>zla, tamamen
emilir ve albümine ba¤l> (salisilat) olarak tafl>n>r. Sali-
silat karaci¤erde metabolize edilir ve idrardan at>l>r. Sa-
lisilat>n serum yar>lanma ömrü 15-20 saattir? Trombo-
sit inhibisyonu aspirin tabletin al>m>ndan bir saat son-
ra görülmesine ra¤men enterik kapl> preparatlar>n al>-
m>ndan ancak 3-4 saat sonra trombosit inhibisyonu gö-
rülebilir ve etkisi trombosit ömrüyle (8-10 gün) son
bulur. H>zl> antitrombosit etki isteniyorsa enterik kap-
l> tabletler çi¤nenebilir. Enterik kapl> ve yavafl sal>n>m-
l> aspirin formlar> ile gastrik iritasyon azalt>labilmesine
ra¤men emilimi azalabilir veya gecikebilir.
Klinik uygulamada geleneksel dozlarda aspirinin
al>nmas> normal flah>slarda de¤ifliklik göstermekle bir-
likte kanama zaman>n tipik olarak 1-3 dakika uzat>r-
ken; olgular>n sadece yar>s>nda normalden uzun bir
kanama zaman> saptan>r. Aspirin in vitro trombosit
agregasyonunu inhibe etmesine ra¤men bu laboratu-
var etkisi in vivo hemostaz ile tam bir korelasyon gös-
termez. Altta hemostatik bozukluklar> (hemofili, von
Willebrand hastal>¤>, üremi, hafif trombosit fonksiyon
bozukluklar> ve trombositopeni) olan hastalarda kana-
ma zaman>n> belirgin bir flekilde uzatabilir ve bu has-
talarda ciddi kanamalara yol açabilir.
Aspirinin klinik faydas> tromboz ve trombozdan
ölüm ile sonlanan çeflitli tromboembolik hastalarda ya-
p>lan büyük klinik çal>flmalarda gösterilmifltir. Trom-
822
BÖLÜM 39
Staz
Hareketsizlik
Konjestif kalp yetmezli¤i
Cerrahi
Obesite
Atrial fibrilasyon
Kan Damar>
Travma, koroner arter
Bozukluklar>
hastal>¤>,periferik damar
hastal>¤>, varikositler,
vaskülitler, yapay yüzeyler
(greftler, kalp kapaklar>,
kateterler), diabetes
mellitus, homozigot
homosistinüri, eski tromboz
Fizyolojik Antitrombin
eksikli¤i,
antitrombotik
Protein C ve S eksikli¤i,
mekanizmalar>n
Herediter aktive protein C
bozuklu¤u
direnci (faktör V Leiden)
Protrombin gen mutasyonu
G 20210A
Metilen tetrahidrofolat
redüktaz gen mutasyonu
C677T
Kusurlu veya eksik plazminojen
Plazminojen aktivatör eksikli¤i
P>ht>laflma ve
Maligniteler
fibrinolitik Gebelik
sistem bozukluklar>
Oral kontraseptifler
Hormon replasman tedavisi
Tamoksifen
Nefrotik sendrom
Lupus antikoagülan>
Protrombin kompleks
konsantresi solüsyonlar>
Disfibrinojenemi
Faktör VIII düzeyi >%150
Trombosit Miyeloproliferatif
hastal>klar
Bozukluklar>
Paroksismal nokturnal
hemoglobinüri
Hiperlipidemi
Diabetes mellitus
Heparine ba¤l> trombositopeni
Trombotik trombositopenik
purpura
Hiperviskozite
Polistemi
Lösemiler
Orak hücre hastal>¤>
Lökoaglutininler
Hipergamaglobulinemi
Tablo 39-1. Patolojik tromboembolizme efllik
eden durumlar.