neden olan en yayg>n durumlard>r ve muhtemelen ay-
n> zamanda artm>fl noradrenerjik sal>n>mdan sorumlu
olan en s>k durumlard>r. Bu tür deliryumda lokus se-
ruleus taraf>ndan kontrol edilen beyin katekolamin
üretiminin esas rolü oynad>¤>na inan>l>r.
zuklu¤u, atropinik ajanlarca oluflturulan merkezi anti-
kolinerjik sendromlarda tan>nabilir. Bu ilaçlar ajite
deliryuma neden olacak biçimde göreceli dopamin ak-
tivitesi art>fl>na yol açarlar. Bu hipotez ayn> zamanda
haloperidol gibi dopamin blokaj> yapan ajanlar>n, de-
liryumda bozulmufl olan dopaminerjik ve kolinerjik
sistemler aras>ndaki dengeyi nas>l düzelterek ifle yara-
d>klar>n> da anlafl>l>r hale getirmektedir. Yine bu den-
gede dopamin lehine bir bozulma yapan amfetaminler
gibi deliryum oluflturan ajanlar da bu hipotez çerçeve-
sinde daha iyi anlafl>labilir.
de çal>flt>klar> çevreyi içermektedir.
ri ya da bakteriyel enfeksiyonlardaki endotoksinler nö-
ronal iflleyifli etkileyebilir. Benzer biçimde, hipertermi
ya da hipoksi gibi durumlar MSS'de ifllevleri bozabilir.
Yukar>daki anormalliklerin ço¤unun özellikle orta be-
yini etkiledi¤ine inan>l>r; bu durum retiküler aktive
edici sistemde dalgalanmalara ve bilinç düzeyinde de-
¤iflikliklere yol aç>yor ve birçok deliryum olgusunun
temel özelli¤i olan çevredeki uyaranlara dikkat etme
yetene¤inde bozulmaya neden oluyor olabilir.
Ast>m> ve pnömonisi olan bir hastaatefli ve hipoksisi,
yan> s>ra kanda artm>fl kortikosteroidleri ve katekola-
minleri ile- iyi bir örnek olabilir. Tabii ki tek tek ne-
denler gayretlice araflt>r>lmal>d>r, ancak deliryumun
tek bir nedensel etmenini tespit edebilmek ço¤u kez
mümkün de¤ildir.
belirtiyi içerir. Tipik olarak, hastan>n artan-azalan bir
bilinci vard>rbir an somnolansta, k>sa bir süre sonra
afl>r> derecede uyan>k ve ajite olabilir. Hastan>n d>fl
uyaranlara dikkat edebilmesi de zaman içinde dalgala-
n>r. Deliryöz hastalar genellikle konudan sapmalar ve-
ya enkoheran konuflma ile kendini belli eden dezorga-
nize düflünceye sahiptirler. Hastalar>n s>kl>kla gerçek
nesnelerin yanl>fl alg>lanmas> (illüzyonlar) ya da gerçek
halüsinasyonlar gibi alg>sal bozukluklar> vard>r. Ge-
nellikle hastalar>n normal uyku-uyan>kl>k döngülerin-
de bozukluklar vard>r ve psikomotor davran>fl (ya aji-
tasyon ya da retardasyon fleklinde) de¤iflir. Hastalar>n
tipik olarak zamana, yere ve duruma oryantasyonlar>
bozulmufltur. Haf>za bozuklu¤u oldu¤unda genellikle
l>d>r. Deliryum genellikle saatler ya da günler içinde
geliflir. Deliryumun varl>¤> esas olarak organik beyin
fonksiyon bozuklu¤unun olufluna iflaret eder ve tek ba-
fl>na psikolojik s>k>nt>n>n bir görünümü de¤ildir.
YBÜ hastas> bu belirtilerden yaln>zca baz>lar>n> göste-
rir ve yak>ndan izlenmeyi gerektirebilir. Gerçekten de,
bu hastalarda tan> koyman>n anahtarlar>ndan birisi za-
man içinde tekrarlayan gözlemlerdir. Hasta bir an ta-
mamen aç>k bilinçli, yar>m saat sonra tamamen kon-
füzyonda olabildi¤i için, deliryumlu hastan>n dalgala-
nan bilincinin tekrarlar halinde izlenmesi gerekmekte-
dir. Hastaya bakan hemflire ve personel hastayla sürek-
li temas halinde oldu¤u için hastan>n mental durumu
hakk>nda en iyi bilgiye ço¤u kez onlar sahiptir.
si gibi baz> özel kognitif de¤erlendirmeleri içerir. Bu-
nunla birlikte, entübe hastalar>n bu testle de¤erlendi-
rilmesi zor olabilir. Deliryum <çin Kognitif Test
(DKT) gibi daha yeni tan>sal araçlar bu durumda çok
kullan>fll> olabilir. Bu araç, kritik bak>m ünitelerinde
kullan>lmak ve deliryum, demans ve akut psikiyatrik
hastal>¤> olan hastalar> güvenle ay>rt etmek için geliflti-
rilmifltir. Bu tür muayeneler, hastalar>n uyaranlara dik-
kati, bir ödeve odaklanabilmeleri, basit haf>za ifllemle-
rini yapabilmeleri, iflitsel anlama ve dil yetenekleri ve
zamana ve duruma oryantasyonlar> gibi yetilerini de-
¤erlendirir. Daha önemlisi, bu tür testler doktora bafl-
ka türlü farketmeyip atlayabilece¤i kognitif bozukluk-
lar> tespit etme olana¤> sa¤lar. Örne¤in, t>bbi tedaviye
uyum göstermeyen bir hasta için psikiyatri konsültas-
yonu istenebilir. Bu hastalar>n ço¤unun deliryumlar>-
n>n oldu¤u ve önemli haf>za bozukluklar> nedeniyle
kompliyans>n imkâns>z hale geldi¤i ortaya ç>kar - 30
saniye önceki talimat> bile hat>rlamamaktad>rlar.
davran>flsal problem göstermedi¤i için kolayca gözden
kaçabilir. Öte yandan baz> deliryumlu hastalar, kate-
terlerini çekmekten, servis personeline vurma veya
>s>rmaya kadar giden davran>flsal problemler gösterebi-
lirler. Bu hastalar ajite, korkulu ve huzursuz görünür-
ler. Halüsine olabilirler ve yo¤un biçimde psikotik bir
duruma girebilirler. Bir doktor kendisi yo¤un bak>m-
da kal>rkenki zihinsel durumunu flöyle tan>mlam>flt>:
"Üstümde uçan bir akbaba gördüm. Çarflaf>m>n üstü-
ne kan damlay>p damlamad>¤> konusunda kayg> duy-
dum, çünkü bunun akbaban>n bana sald>rmas>na ne-
den olabilece¤ini biliyordum". Bu doktor günlerce
korku dolu gözlerle tavan> izlemifl, ancak "hiçbir fley
yapamazlar ve benim deli oldu¤umu düflünürler" diye
doktor ve hemflirelere herhangi bir fley söylememiflti.
inkâr edebilir veya sorunlar>n> kendi hastal>¤> olarak
görmek yerine baflkalar>n>n suçuymufl gibi d>fla vura-