background image
laflan insülinin de etkinli¤i azalm>flt>r. Diyabetik keto-
asidozda, insülin etkisine karfl> geliflen bu direnç nede-
niyle yüksek dozlarda insülin kullan>m>n>n gereklili¤i
düflünülmüfltür. 1970'li y>llardan beri daha önce kul-
lan>lan aral>kl> yüksek doz insülin tedavisinin yerini
"düflük doz" devaml> insülin infüzyonu alm>flsa da
yüksek düzeylerdeki insülin direnci, diyabetik keto-
asidozun halen önemli bir özelli¤idir. Diyabetik keto-
asidozdaki insülin direncinin baz> bilinen nedenleri
Tablo 26-1'de s>ralanm>flt>r.
konsantrasyonlar> belirgin derecede yüksektir, gluka-
gon:insülin oran> açl>kta görülenden çok daha yüksek-
tir. Ayr>ca diyabetik ketoasidozda kortizol, büyüme
hormonu ve katekolaminler gibi glikoz karfl>t> düzenle-
yici hormonlar>n art>fl> da söz konusudur. Bu hormonlar
diyabetik ketoasidozun tan>nmas>na yard>m eder ve di-
yabetik ketoasidozun iki önemli özelli¤i olan hipergli-
semi ve ketonemiden sorumludur. Glukagon as>l etkisi-
ni karaci¤erde gösterir, malonil-KoA düzeylerini düflü-
rerek ve karnitin-açiltransferaz I aktivitesini uyararak
uzun zincirli ya¤ asitlerinin mitokondriye tafl>nmas>n>
art>r>r. Kortizol, karaci¤erde glukoneogenezde kullan>-
lan maddelerin ortaya ç>k>fl>n> ve transaminasyonu art>r-
mak yoluyla glukoneogenezi art>r>r. Kortizolün uzun
süre afl>r> miktarda sal>nmas> da insülin duyarl>l>¤>n>
azalt>r. Katekolaminler lipolizi uyararak ketogenez için
substrat olufltururlar, glikojenolizi ve glukoneogenezi
h>zland>r>rlar. Son olarak, büyüme hormonu da lipolize
ve insülin direncine katk>da bulunur.
Gebe bir diyabetik hastadaki ketoasidoz tüm bu
patofizyolojik bileflenleri ayd>nlatabilecek nadir bir ör-
nektir. Bu ciddi komplikasyon tüm gebeliklerde ayn>
olan üç ögenin varl>¤>nda insülin eksikli¤inden kay-
naklan>r. Bu ögeler uzam>fl açl>k, ciddi insülin direnci
ve gebelikteki artm>fl dakika ventilasyonu ve respiratu-
var alkalozun bir sonucu olan bikarbonat>n renal at>l>-
m>n>n art>fl>na ba¤l> azalm>fl tamponlama kapasitesidir.
B. Hiperglisemi--
Diyabetik ketoasidozdaki hiperg-
lisemi çeflitli hormonlar ve onlar>n farkl> hedef organ-
lar>n> kapsayan birçok mekanizman>n sonucunda orta-
ya ç>kar. Glukoz döngüsü çal>flmalar> ile, bahsi geçen
de¤iflik mekanizmalar>n birlikteli¤inden kaynaklanan
ana fizyolojik sapman>n karaci¤erdeki glukoz üretimi-
nin art>fl> oldu¤u gösterilmifltir. Bu durum diyabetik
ketoasidozlu hastalar>n hiperglisemisinden birincil
olarak sorumludur. Yüksek kan flekeri düzeylerinin
kitle etkisi ile iliflkili olarak glukoz kullan>m>nda bir
miktar art>fl olmakla beraber, insüline duyarl> dokula-
r>n glukoz klirensi de azalm>flt>r. Diyabetik ketoasi-
dozda, hipergliseminin derecesini belirleyen di¤er bir
önemli etmen böbrekten glukoz kayb>n>n miktar>d>r.
Böbrekler iyi kanland>klar> sürece hücre d>fl> aral>ktan
glukoz kayb>n>n sürdürülmesini sa¤layarak ciddi hi-
perglisemiyi önlerler.
fiekil 26-1 de hiperglisemi mekanizmalar> ve diya-
betik ketoasidozdaki tahmini katk>lar> vurgulanarak
gösterilmifltir. Bu flekilde gösterilen rakamlar diyabe-
tik ketoasidozlu olgularda rapor edilen ortalama de-
¤erlerden al>nm>flt>r. t> düzenleyici hor-
monlar>n art>fl> ile iliflkili insülin yetersizli¤i afl>r> he-
patik glukoz üretimine yolaçar. Ciddi hiperglisemiye
ba¤l> glukoz kullan>m>nda bir miktar art>fl olmas>na
ra¤men glukoz klirensi düflüktür ve karaci¤erdeki art-
m>fl glukoz üretimini karfl>lamakta yetersiz kal>r. Hi-
potetik stabil glukoz konsantrasyonu 450 mg/dL olan
ortalama 70 kg'l>k diyabetik ketoasidozlu örnek bir
hastada hepatik glukoz yap>m> ortalama 18 gr/saat
olacakt>r. Bu s>rada ortalama glukoz kullan>m> 7 gr/sa-
at olarak tahmin edilmektedir. fiekildeki kare hücre
d>fl> bofllu¤u göstermekte ve burada ayn> zamanda top-
lam 81 gr glukoz bulunmaktad>r. Sisteme giren glu-
582
BÖLÜM 26
Tablo 26-1. Diyabetik ketoasidozda insülin di-
rencinin mekanizmalar>.
t> hormonlar>n art>fl>
Asidemi
Hipertonisite
Fosfat kayb>
Serbest ya¤ asidi art>fl>
Hiperaminoasidemi
Glukoz toksisitesi
fiekil 26-1. Kan flekeri 450 mg/dl olan 70 kg l>k
bir hastada hiperglisemiye katk>da bulunan etmenler.
De¤erler diyabetik ketoasidozu olan hastalar>n ortala-
ma de¤erlerinden al>nm>flt>r. karfl>t> hormonlardaki art>fl, glukoz kullan>m>nda azal-
ma (7 g/saat) ve hepatik glukoz yap>m>nda art>fla ne-
den olur (18 g/saat). Böbrekten glukoz kayb> ciddi hi-
pergliseminin geliflimini geciktirir.
ve insülin karfl>t>
hormon fazlal>¤>
Glukoz
kullan>m>
Glukoz
kullan>m>
Hiperglisemi
plazma glukozu
= 450 mg/dl
Hepatik
glukoz
yap>m>
Ozmotik diürez
11 g/saat
81g
7 g/saat
18 g/saat
Eksojen glikoz (oral,
IV, peritoneal)