background image
409
Kanama, yo¤un bak>m ünitesindeki a¤>r hastalarda s>k
karfl>lafl>lan bir problemdir. Tan> ve tedaviye gerçekçi
bir yaklafl>m hemostatik sistemin esas ö¤elerinin, gü-
nümüzde mevcut olan hemostatik fonksiyon testleri-
nin ve spesifik hemostaz hastal>klar>n>n iyi bilinmesi-
ni gerektirir. Kanama bozukluklar> genel olarak p>ht>-
laflma ve fibrinolizis kusurlar>, trombosit kusurlar> ve
damar bütünlü¤ünde kusurlar fleklinde s>n>fland>r>l>r.
Ancak kanamas> olan a¤>r hastalarda hemostatik siste-
min birçok kolunda kusurlar olabilir. Ayr>ca kusurlu
hemostaz kanama gibi tromboz ile de sonuçlanabilir.
Normal Hemostaz ve Laboratuvar
Deerlendirmesi
A. Normal Hemostaz--
Hemostaz>n esas ö¤eleri
Tablo-17­1'de özetlenmifltir. Damar endoteli, trom-
bositler, k>rm>z> kan hücreleri, p>ht>laflma faktörleri,
do¤al antikoagülanlar ve fibrinolitik enzimlerin kar-
mafl>k etkileflimi damar hasar> olan alanda kan p>ht>s>
oluflumuna ve hasarl> bölgenin iyileflmesini uyaran
onar>m mekanizmalar>n>n uyar>lmas>na neden olur.
Damar hasar> trombosit adhezyonu ve agregasyonuna,
fibrinojenin fibrine dönüflümüne yol açan p>ht>laflma
faktörlerinin aktivasyonuna ve trombosit, k>rm>z> kan
hücresi ve çapraz ba¤l> fibrin polimerlerini içeren sa¤-
lam bir p>ht> oluflumuna neden olur. Do¤al antikoagü-
lanlar>n oluflumu ve fibrinolitik enzimlerin efl zamanl>
olarak uyar>lmas>, p>ht> oluflumunu s>n>rlayan ve da-
mar duvar> tamir edildikten hemen sonra p>ht>y> par-
çalayan bir süreçtir. Sonuçta hemostazdan beklenen
hasarl> bölgede p>ht> oluflumunun etkilenen kan da-
marlar>ndan kan>n sürekli ak>m>na izin verecek kadar
s>n>rland>r>lmas>n> sa¤lamakt>r. P>ht> oluflumu ve par-
çalanmas> aras>ndaki dengeyi düzenleyen kesin faktör-
ler iyi anlafl>lamam>flt>r.
B. Hemostaz>n Laboratuvar Testleri (Tablo 17-
2)--
Hemostatik sistem fonksiyonlar>n> de¤erlendiren
bir çok laboratuvar testi vard>r. Mevcut tarama testle-
ri ile hemostaz>n tüm önemli ö¤eleri de¤il, ancak kli-
nik olarak önemli bozukluklar>n (kantitatif ve kalita-
tif) ço¤u belirlenir. Öykü hemostatik fonksiyonu ye-
terli derecede belirlemek için test seçimini yönlendir-
melidir. Kanama bozuklu¤u için oldukça anlaml> bir
öykü karmafl>k ve spesifik laboratuvar testlerini ça¤r>fl-
t>r>rken anormal laboratuvar sonuçlar>, kanama öykü-
sü yoklu¤unda, ilerde olabilecek kanama riskini öngö-
remeyebilir.
1.
P
IHTILAfiMA TESTLER<--
Kalsiyum ve fosfolipid nor-
mal p>ht>laflman>n oluflmas> için gereklidir. Laboratu-
varda, p>ht>laflma zaman> ölçümü (örne¤in protrombin
zaman> ve parsiyel tromboplastin zaman>) kalsiyumsuz
plazma (sitratla toplanan) ve bir fosfolipid (trombop-
lastin) kar>fl>m> ile yap>l>r ve kalsiyum ilavesiyle oto-
matize bir sistem kullan>larak görünür p>ht> oluflumu
için zaman belirlenir. Farkl> fosfolipid ay>raçlar> p>ht>-
laflma döngüsünün farkl> bölümlerini aktive eder ve
aktive parsiyel tromboplastin zaman>n> (aPTT) tespit
etmek için bir aktivatör ajan eklenir. Protrombin za-
man> (PT) genellikle "international normalized ratio"
(INR) olarak bildirilir. INR, tromboplastin ay>raçlar>-
n>n duyarl>l>¤>n>n farkl> olmas> nedeniyle laboratuvar-
lar aras>ndaki de¤iflkenli¤i en aza indirmek için kulla-
n>lan referans bir tromboplastine karfl> gözlenen so-
nuçlard>r. Trombin zaman> kalsiyumsuz plazmaya
(fosfolipid gerekli de¤ildir) fazla miktarda trombin ek-
lenmesi ile tespit edilir.
Standart p>ht>laflma zamanlar> faktör aktiviteleri
normal düzeylerinin %20-50'sinin alt>na düflene kadar
uzamaz (spesifik faktör eksikli¤ine ba¤l> olarak). Bun-
dan dolay> p>ht>laflma zaman>nda uzama, bir veya daha
fazla p>ht>laflma faktörü eksikli¤i nedeniyle oluflmufl
ise, hasta plazmas> ile normal plazman>n 1:1 oran>nda
kar>fl>m> sonras> normale gelmelidir. Normal plazma
ile 1:1 oran>nda dilusyondan sonra p>ht>laflma zama-
n>nda düzelme olmamas> dolafl>mda heparin gibi p>h-
t>laflma inhibitörlerinin varl>¤>n> gösterir.
P>ht>laflman>n invitro olarak de¤erlendirilmesi
faktör XII, yüksek molekül a¤>rl>kl> kininojen ve pre-
Kanama ve
Hemostaz
17
Elizabeth D. Simmons, MD
Çeviri: Dr. Fevzi Altuntafl
Dr. Serdar fi>vg>n