background image
Akut Böbrek Yetmezlii
Akut böbrek yetmezli¤i, etiyoloji ve mekanizma ne
olursa olsun böbrek fonksiyonunun h>zla bozulmas>
olarak tan>mlanabilir. Çok çeflitli nedenlere ba¤l> ola-
rak geliflebilir, ancak klinik bulgular, komplikasyonlar
ve tedavinin önemli bir k>sm> tüm olgularda ayn>d>r.
Nedenler 3 ana gruba ayr>labilir: h>zla düzelebilen
böbrek hipoperfüzyonu sonucu oluflan prerenal, idrar
ak>m>n>n t>kanmas>na ba¤l> postrenal, ve direkt olarak
parankimi etkileyen lezyonlara ba¤l> olarak intrensek.
Ço¤u hastada, intrensek böbrek yetmezli¤i tan>s>, pre-
renal ve postrenal nedenler d>flland>ktan sonra düflü-
nülmelidir.
Klinik Özellikleri
Akut böbrek yetmezli¤inin nedeni ve fliddetinin belir-
lenmesinde kullan>lan yöntemler Tablo 13-1'de s>ra-
lanm>flt>r.
A. Öykü--
Böbrek problemlerinin bafllang>c>n> belir-
lemek, akut böbrek yetmezli¤i ile kronik böbrek has-
tal>¤>n>n do¤al seyri aras>ndaki fark> ay>rt etmeye yar-
d>m eder. Kronik böbrek yetmezli¤inin en s>k neden-
leri diyabet, hipertansiyon, kronik glomerülonefrit ve
polikistik böbrek hastal>¤>d>r. Non steroid antiinfla-
matuvar ilaçlar (NSA<<), anjiyotensin-konverting en-
zim (ACE) inhibitörleri ve antibiyotikler gibi böbrek
fonksiyon bozuklu¤una neden oldu¤u bilinen ilaçlar>n
kullan>m>n> saptamak amac>yla ilaç öyküsü dikkatle
sorgulanmal>d>r (Tablo 13-2). Hidrokarbonlara maruz
kalma (karbon tetraklorür), etilen glikol (antifriz) ve-
ya radyolojik kontrast ajanlar da akut böbrek yetmez-
li¤ine neden olabilir.
B. Belirtiler ve Bulgular--
Akut böbrek yetmezli-
¤inde yan a¤r>s> veya dizüri bulgular>; fliddetli böbrek
inflamasyonu, kristalüri, akut t>kan>kl>k, böbrek içine
kanama ve arteriyel embolizasyon d>fl>nda nadiren gö-
rülür. Akut böbrek yetmezli¤inde görülen belirtilerin
ço¤u böbrek fonksiyon bozuklu¤unun sonucudur.
Ödem, hipertansiyon ve pulmoner konjesyon ile so-
nuçlanan tuz ve su yüklenmesi, yetersiz diürezin en s>k
görülen sonucudur. Üremik toksinlerin birikmesi ile
ortaya ç>kan belirti ve bulgular, anoreksi, bulant>, h>ç-
k>r>k, kusma, hematemez, hemostaz>n bozulmas>, nö-
romusküler irritabilite, asteriksis, letarji, koma ve
konvülziyonlard>r. Üremi periyodunun uzamas> ile or-
taya ç>kan durumlar ise kafl>nt>, perikardit ve anemi-
dir. Sekonder hiperparatiroidizm ve vitamin D meta-
bolizmas>n>n bozulmas>na ba¤l> spontan kemik k>r>k-
lar> akut böbrek yetmezli¤inde görülmez, k>r>klar>n
olmas> böbrek yetmezli¤inin nedeni olarak kronik üre-
minin güçlü bir delilidir. Böbrekle at>l>m>n>n bozul-
mas> sonucu geliflebilecek hiperpotasemi, kardiyak
aritmilere neden olabilir. Üremik asidoz sonucunda
Kussmaul solunumu görülebilir.
Damar içi volüm durumu ve dehidratasyon dere-
cesinin de¤erlendirilmesi; ortostatik kan bas>nc> ve
kalp h>z>n>n ölçümü, mukozal hidrasyon ve deri turgo-
runun tayini, juguler venöz dolgunluk, pulsus para-
doksus, kardiyak sürtünme sesi veya gallop, pulmoner
ral, s>v> toplanmas>, asit ve ödem (periferik ve sakral)
varl>¤> veya yoklu¤unun inspeksiyonunu içermelidir.
Kalp yetmezli¤i, siroz veya sistemik vaskülit gibi bir-
likte bulunan hastal>klara ait bulgular>n de¤erlendiril-
mesi de eflit derecede öneme sahiptir.
C. Labaratuvar Bulgular>--
1.
S
ERUM KREAT
HIZI--
Kreatinin kasta yap>l>r ve orta yafll> erkeklerde
15-25 mg/kg/gün, orta yafll> kad>nlarda 10-20
mg/kg/gün oran>nda dolafl>ma sal>n>r. fiiddetli kas ha-
sar>n>n (rabdomiyoliz) oldu¤u durumlarda kreatininin
dolafl>ma geçifli bu oranlar> aflabilir. Kreatinin esas ola-
rak glomerüler filtrasyon ile at>l>r, az bir k>sm> (%10)
tübüllerden sekrete edilir ve hemen hemen hiç geri
emilmez. Serum kreatinin düzeylerinde önemli bir ar-
t>fl (>1 mg/dL) oldu¤unda normal glomerüler filtras-
yon h>z> (GFR) yaklafl>k yar>ya düflmüfl demektir. So-
nuç olarak, böbrek fonksiyonlar>nda hafif derecede
azalmalar>n saptanmas> için serum kreatinini güvenilir
bir k>lavuz de¤ildir. Buna karfl>l>k, serum kreatininde
daha önceden var olan art>fllar kronik böbrek hastal>¤>
tan>s>n> destekler.
314
Böbrek Yetmezli¤i
13
Andre A. Kaplan, MD
Çeviri: Dr. Ayhan Do¤ukan