background image
Çevresel kazalar ve toksik maddeye maruz kalan hasta-
lar>n resüsitasyon, stabilizasyon ve kesin tedavilerinin
yap>labilmesi için yo¤un bak>m ünitelerine al>nmalar>
gerekebilir. Bu bölümde, s>cak çarpmas>, hipotermi,
donma, suda bo¤ulma, zehirlenme, elektrik floku (flim-
flek yada elektrik çarpmas>) ve radyasyon kazalar>ndaki
tan> ve tedavinin önemli noktalar>na de¤inilmifltir.
S>cak Çarpmas>
Genel Düflünceler
Is> hastal>¤>n>n üç temel flekli, s>cak kramplar>, s>cak
bitkinli¤i ve s>cak çarpmas>d>r. Bu sendromlar, genel-
likle yo¤un fiziksel egzersiz sonras> s>cak, nemli or-
tamlarda olur. Ama t>bbi sorunlar> olan yafll>lar veya
bebekler daha hafif ortamlardan da etkilenebilirler.
S>cak kramplar> ve s>cak bitkinli¤i, s>v> ve elektrolit
kayb> sonucu görülür. Hasta, bulundu¤u ortamdan
uzaklaflt>r>l>r ve yerine koyma tedavisi uygulan>rsa tam
iyileflme sa¤lan>r. S>cak çarpmas> ise termoregülatuar
merkezin yetersizli¤i sonucu oluflur. T>bbi bir acildir,
morbidite ve mortaliteyi önlemek için vücut s>cakl>¤>-
n>n hemen düflürülmesi gereklidir.
Sabit bir vücut s>cakl>¤> için, >s> kayb> ile >s> üre-
timini eflitlemek gerekir. Ifl>ma, nakil ve >s> yay>m ifl-
lemleri deri vazodilatasyonuyla >s> kayb>na izin verir.
Is>n>n buharlaflma ile kayb>, terleme ve daha az mik-
tarda solunumla olur. Çevre s>cakl>¤>, vücut s>cakl>¤>-
n> geçti¤inde, tek etkili >s> kayb> terleme yoluyla ger-
çekleflir. Bu mekanizmayla önemli miktarlarda >s> at>-
l>m> olmas>na ra¤men, yüksek nemli ortamlarda terle-
me daha etkisiz hale gelir.
S>cakl>k stres sendromlar>, normal vücut s>cakl>¤>-
n> sa¤lamak için yap>lan ifllemler nedeniyle oluflur. S>-
cak çarpmas> termoregülatuar mekanizman>n bozul-
mas> sonucu geliflir. S>cak kramplar> ve s>cak bitkinli-
¤i, s>cak ortamda afl>r> terleme sonras> gerçekleflir. S>-
cak kramplar>, elektrolit kayb> nedeniyle istemli kas-
lar>n a¤r>l> spazmlar> sonucu ortaya ç>kar. S>v> ve elek-
trolit kayb> ile oluflan halsizlik ve bilinçteki de¤iflik-
likler s>cak bitkinli¤i ile iliflkilidir.
S>cak çarpmas>, vücut s>cakl>¤>n>n 41
o
C'yi aflmas>
halinde oluflur. Ayr>ca, normalde sa¤l>kl> olan, özellik-
le yabanc> iklime al>fl>k olmayan insanlarda, s>cak ik-
limde yo¤un egzersiz sonras> da oluflabilir. Bu durum-
da termoregülatuar mekanizman>n bozulmas>yla, >s>
üretimi >s> kayb>n> geçer. Bu mekanizma bozuldu¤un-
da, h>zla vücut s>cakl>¤> artar. Belirti ve bulgular he-
men ortaya ç>kar. Vücut >s>s>n>n 42
o
C'nin üzerine ç>k-
mas>, protein denaturasyonu ve hücresel lipid mem-
branlar>n çözünmesine yol açabilir. Dehidratasyona
ba¤l> hipovolemi, direkt organ hasarlar>n> art>rabilir.
Egzersiz d>fl> s>cak çarpmas>, klasik s>cak çarpmas> ola-
rak tan>mlan>r ve genellikle hastal>k ya da ilaç kulla-
n>m> sonras> bozulan termoregülasyon ile iliflkili ola-
rak yafll> ya da düflkün bireylerde görülür. Egzersiz d>-
fl> s>cak çarpmas>nda hastan>n s>v> durumu belirsizdir.
Hem egzersizle iliflkili hem egzersiz d>fl> s>cak çarpma-
s>nda miyozitlere do¤rudan hasar oluflumu sonucu mi-
yokard fonksiyon bozuklu¤u geliflebilir.
S>cak çarpmas>nda nörolojik anormallikler, kon-
füzyon ve stupordan, koma ve epileptik nöbetlere kadar
genifl bir yelpazede görülebilir. Yükselen s>cakl>klarla
serebral ve serebellar nöronlar hasar görmüfl olabilir.
Ciddi olgularda, intraserebral kanama ve beyin ödemi
oluflabilir. Birçok hasta nörolojik aç>dan sekelsiz iyile-
41ºC'ye yaklaflan vücut s>cakl>¤>
Konfüzyon, stupor, koma
Hipotansiyon ve taflikardi
Kas sertli¤i
S>cak, kuru deri
Yüksek hemotokrit ve hiperpotasemi
TANI ESASLARI
786
Çevresel Yaralanmalarda
Hastalar>n Bak>m>
37
James R. Macho, MD
William P. Schecter, MD
Çeviri: Dr. Hatice Betül Erer, Dr. S. Burak Erer