background image
431
YBÜ'leri en fliddetli t>bbi ve cerrahi hastal>¤> olan has-
talara mümkün olan en ileri teknolojiyi sa¤lar. Belki
bunun sonucu olarak, bu birimler hastane içindeki en
stresli psikiyatrik durumlar>n baz>lar>yla s>kl>kla ilifl-
kilidir. Gerçekten de, baz> doktorlar flaka olarak YBÜ
"yo¤un panik ünitesi" olarak isimlendirirler. YBÜ'le-
rindeki bu koflullar hem hastay> hem de personeli et-
kileyebilir. Bu bölümde baz> önemli problemler ta-
n>mlanacakt>r.
YBÜ'ne giren birçok hasta orada kal>fllar>n>n stre-
sini kendilerinin özel bafla ç>kma yöntemleri ile kontrol
alt>na almaya çal>flacakt>r. Bununla birlikte hastalar>n
ço¤u ölüm korkusu, ba¤>ml>l>¤a zorlanma ve geçici ifl-
lev kayb> tehlikesi gibi stresörlere maruz kald>klar>
için, genellikle bir miktar gerileme olur. Aileden ayr>l-
ma ve YBÜ'deki t>bbi tedaviye efllik eden otonomi
kayb> s>kl>kla ilave bir psikolojik gerilemeye yol açar.
Hastalar, duygular>n> bast>rarak, durumlar>n>n stresli
taraflar>yla ilgili espri yap>p gülerek ya da sa¤l>¤>na ka-
vuflmay> beklemeye çal>flarak, stresleriyle bafla ç>kmaya
çal>flabilirler. Bu teknikler yetersiz kal>rsa, kifli yans>t-
ma, pasif-agresif manevralar, d>fla-vuruk davran>fl ve
hastal>¤>n tamamen inkâr> gibi daha ilkel savunma me-
kanizmalar>na bafl vurabilir. Bunlar>n hepsi hastan>n
fliddetli ve genellikle birden fazla t>bbi problemle u¤-
raflmak zorunda kald>¤> süre boyunca olur.
YBÜ'deki yatak iflgalinin kaç>n>lmaz parças> olan
stresörlerin sonucu olarak birkaç klinik sendrom geli-
flebilir. Bu tart>flma, iyileflmeyi olumsuz yönde etkile-
yen birkaç tanesi üzerinde odaklanacakt>r. YBÜ psiko-
zu olarak da isimlendirilen deliryum, genellikle tek ba-
fl>na psikolojik strese ba¤l> de¤ildir, daha çok, bozul-
mufl beyin ifllevine ba¤l> olarak geliflir. Anksiyete hasta-
n>n YBÜ'de bulundu¤u herhangi bir dönemde olabi-
lir­giriflte, yatarken veya taburcu olurken. Depresyon da
hastan>n kal>fl>n>n herhangi bir noktas>nda olabilir, an-
cak en s>k olarak ani yaflam tehdidi ile karfl>lafl>ld>ktan
sonra ve hastan>n, hastal>¤>n>n subakut seyri ve nihai
sonucunu düflünmesi gerekti¤inde ortaya ç>kar. Son
olarak, YBÜ çevresinin orada çal>flan personeli nas>l et-
kiledi¤ini tart>flaca¤>z.
Deliryum
Genel Düflünceler
YBÜ'lerinden yap>lan erken bildiriler as>l olarak ha-
lüsinasyonlar gibi psikotik özelliklerle giden deliryöz
bir durum olarak tan>mlanan YBÜ sendromu tan>s>na
yol açm>flt>r. Bu durumun, kendisini mahremiyetin
olmad>¤>, yetersiz uyku ve duyusal afl>r> yüklenmenin
oldu¤u u¤ursuz bir çevrede hisseden hastan>n stresine
ba¤l> oldu¤una inan>l>yordu. Bu sendrom gerçekten
özel bir olgu olsun olmas>n, araflt>rmalar YBÜ'de olan
deliryumun büyük olas>l>kla genel t>bbi ve cerrahi
servislerdeki hastalarda oluflan deliryumla benzer et-
kenlere ba¤l> oldu¤unu göstermektedir­yaln>z arada
bir fark vard>r: YBÜ hastalar> daha fliddetli hastal>k-
lar> nedeniyle daha fliddetli reaksiyon gösterebilirler.
Stresin deliryumun geliflmesinde bir rolü olabilir,
ancak bu yaln>zca bir katk> fleklindedir. Beyin ifllevini
de¤ifltiren di¤er etkenler genellikle primer etiyolojik
ajanlard>r. Doktor deliryumu otomatik olarak strese at-
fetmemelidir. Deliryumun MSS'nin organik bir fonksi-
yon bozuklu¤u oldu¤unu hat>rlamak, muhtemel ne-
denlerin araflt>r>lmas>n> ve uygun tedavinin sa¤lanma-
s>n> kolaylaflt>racakt>r. Deliryumun hastanede yatan
hastalarda önemli morbidite ve mortalitesinin oldu¤u
göz önüne al>n>rsa, bu agresif yaklafl>m>n do¤ru oldu¤u
görülecektir. Çal>flmalar, bir deliryum ata¤> geçiren
hastalar>n artm>fl ölüm riskine sahip olduklar>n>, daha
uzun süre hastanede kald>klar>n> ve takiben evde bak>-
ma daha fazla ihtiyaç duyduklar>n> göstermifltir. Delir-
yumun geliflmesi ile ilgili en az>ndan üç önemli varsa-
y>m vard>r. Bu faktörlerden birisi veya birkaç>n>n kom-
binasyonu belirli bir hastada deliryuma neden olabilir.
Bilinç dalgalanmas>
Dezorganize düflünme
Görsel halüsinasyonlar gibi alg> bozukluklar>
Oryantasyon bozuklu¤u
TANI ESASLARI
Psikiyatrik Problemler
18
Stuart J. Eisendrath, MD
John R. Chamberlain, MD
Çeviri: Dr. Saliha Özsoy,
Dr. Ertu¤rul Eflel