background image
821
Kan damarlar> içerisindeki patolojik p>ht> oluflumu ve
p>ht>n>n uzak yerlere embolizasyonu kan damarlar>,
fibrinolitik sistem, p>ht>laflma proteinleri ve trombo-
sitler aras>ndaki kompleks bir etkileflimin sonucudur.
Trombüs oluflum yerinde de¤iflik oranlarda eritrosit-
ler, trombositler ve fibrin bulunur. Çok çeflitli klinik
durumlara artm>fl patolojik trombüs oluflumu ve em-
bolizasyon riski efllik eder (Tablo 39-1). Birleflik Dev-
letlerde tromboembolik hastal>klar mortalite ve mor-
biditenin en önemli nedenidir ve tüm ölümlerin %30-
40'>ndan suçlanmaktad>r. Üstelik her y>l yüz binlerce
ölüme yol açmayan tromboembolik olaylar gözlen-
mektedir.
Antitrombotik tedavi; patolojik kan p>ht>s> oluflu-
munu engelleyici veya oluflmufl p>ht> ve p>ht>n>n yol
açt>¤> klinik sonuçlar> azaltmaya yönelik farmakolojik
ve fiziksel tedavi stratejilerden oluflur. Tromboemboli-
nin do¤ru teflhis edilmesindeki zorluklar, antitrombo-
tik tedavinin yararlar> ve risklerinin hala tam anlafl>la-
mamas>ndan dolay> çok çeflitli klinik durumlardaki
hastalar>n ve tromboembolik olaylar>n tedavisi ve en-
gellenmesinde antitrombotik tedaviyi kullanma kara-
r> s>kl>kla karmafl>kt>r. Çok say>da yeni farmakolojik
ajanlar yan> s>ra antitrombotik ilaçlar>n farkl> klinik
durumlarda ve çeflitli kombinasyonlarda kullan>m> ge-
lifltirilmektedir.
Fiziksel Önlemler
Venöz tromboembolizmin (VTE) geliflmesindeki en
önemli iki risk faktörü venöz staz ve kan damarlar>n-
daki hasarlanmad>r. Özellikle hastanede yatmakta
olan hastalarda fiziki önlemlerle venöz staz>n azalt>l-
mas> ile p>ht> oluflumunun engellenmesi oldukça
önemlidir. Hastalar>n ço¤unda yatak istirahat>n>n
mümkün oldu¤u kadar s>n>rland>r>lmas> ve cerrahi-
den sonra erken mobilizasyon venöz tromboz riskini
azaltmaktad>r. hazlar> ( (VAP) venöz
staz> azaltarak ve venöz ak>m> art>rarak düflük riskli
hastalarda derin ven trombozu riskini azalt>r fakat
pulmoner tromboemboli (PTE) riskini azaltt>¤> göste-
rilmemifltir. Bu cihazlar ço¤unlukla kanama riski yük-
sek olan hastalarda ve VTE önlemek amac>yla farma-
kolojik ajan kullanan hastalarda kullan>lmaktad>r.
Tromboz varl>¤>nda ve a¤>r periferik damar hastal>¤>n-
da veya bacak travmas>ndan sonra yetersiz doku canl>-
l>¤> ve cilt ülseri varsa lmamal>d>r. De¤i-
flik bas>nçl> kompresyon çoraplar> ile bacak ödemlerini
yeterince kontrol edebilirken venöz tromboembolinin
engellenmesinde yeterince etkili de¤ildir. Üstelik bu
yöntemler tek bafl>na orta ve yüksek riskli hastalarda-
ki tromboembolinin engellenmesinde önerilmemekte-
dir.
Floroskopik olarak vena kavaya yerlefltirilmifl fil-
treler yeterli antikoagülan tedaviye ra¤men tekrarla-
yan tromboembolik atak geçiren veya antikoagülan te-
daviye majör kontrendikasyon olan alt ekstremite ve-
nöz trombozlu hastalarda faydal> olmaktad>r. Vena ka-
va inferiyor filtreleri akci¤er embolisi riskini azaltma-
s>na ra¤men alt ekstremite trombozlar>n>n ilerlemesi-
ni ve tekrarlamas>n> engelleyememektedir. Bu neden-
le kontrendike de¤ilse filtre yerlefltirilmesi önerildik-
ten sonra en k>sa sürede antikoagülan tedavi bafllanma-
l>d>r.
Cerrahi veya transvenöz embolektomi ise antiko-
agülan ve trombolitik tedavi kontrendike olan seçil-
mifl olgularda hayat> tehdit eden tromboembolik has-
tal>klar>n tedavisinde nadiren uygulanmaktad>r.
Antitrombosit
Antitrombotik ilaçlar arteriyel trombozlar>n engellen-
mesinde ve tedavisinde tek bafl>na veya antikoagülan
ilaçlarla birlikte kullan>lmaktad>r. Esas olarak trom-
bositler ve fibrin a¤>ndan oluflan arteriyel trombüs ge-
nellikle hasarl> kan damarlar>nda trombositler ve p>h-
t>laflma faktörlerinin aktivasyonu sonucu geliflir. An-
titrombosit ilaçlar trombosit membran>n> veya birçok
biyokimyasal yola¤> etkilemek suretiyle trombosit
fonksiyonlar>n> inhibe ederler.
Antitrombotik Tedavi
39
Elizabeth D. Simmons,MD
Çeviri: Dr. Mustafa Çetin
Dr. Fatih Kurnaz