dand>r. Bu bölümde >s>, elektrik ve kimyasal yan>klar
gibi en yayg>n görülen yan>klar incelenecektir. Bak>m>
daha farkl> anlam tafl>d>¤> için, flimflek gibi elektrik ya-
ralanmalar> ve elektrik çarpmalar> daha sonra Bölüm
38'de çevresel yaralanmalarla tart>fl>lacakt>r.
n>k yaralanmas> olmaktad>r. Ev ve yap> yang>nlar> her
y>l yan>k ve yan>kla iliflkili 3600 ölümün %81'inden
sorumlu olmaktad>r. Ev yang>nlar> veya elbiselerin
alev almas> sonucu oluflan alev yan>klar> yan>k ünitele-
rine kabul edilen hastalar>n ço¤unlu¤unu oluflturmak-
tad>r. Çocukluk döneminde hafllanma fleklinde olan
yan>klar hastaneye yat>fl gerektiren yan>klar>n
%30'unu oluflturmaktad>r. Yan>k hastalar>n>n ço¤u
ayaktan tedavi olabilmektedir. Bununla beraber her
y>l yaklafl>k 60 000 hasta yan>k geniflli¤i, efllik eden
hastal>klar>n bulunmas> veya ileri yafl nedeniyle hasta-
nede tedavileri gerekmektedir. Yaklafl>k olarak 20 000
kadar hasta özel olarak düzenlenmifl yan>k ünitelerin-
de tedavi gerektirmektedir. Amerikan Yan>k Derne¤i
yan>k merkezlerinde tedavi olacak hastalar> belirlemek
için kriterler gelifltirmifltir. Bu kriterler yan>k geniflli-
¤ine, hastan>n yafl>na ba¤l> olarak özel tedavi gerekti-
rip gerektirmedi¤ine, yan>¤>n derinli¤ine ve yerlefli-
mine, yaralanma nedenine ve efllik eden hastal>k veya
di¤er yaralanmalar>n olup olmamas>na göre de¤erlen-
dirilmektedir (Tablo 35-1).
latmaktad>r ve fonksiyonel bozukluklar yan>k geniflli-
¤i ile iliflkilidir. Direkt hücresel hasar koagülasyon
yüklü¤ü maruz kal>nan s>cakl>k derecesi ve temas sü-
resi ile iliflkilidir.
Özellikleri
hücre ölümü olan yer nekroz hatt> olarak ortaya ç>kar.
Derinin tam kat yaralanmalar>nda tüm deri elemanla-
r> hasar görür, halbuki k>smi yan>klarda deride de¤iflik
derecede ve tam olmayan deri nekrozu vard>r. Nekroz
hatt>n>n d>fl k>sm>ndaki hücre hasar>n>n oldu¤u bölge
staz ve hiperemi bölgesidir. Staz bölgesi mikrovaskü-
ler kan ak>m>n>n azalmas>yla karakterizedir. Mikrovas-
küler kan ak>m> baflar>l> bir resüsitasyonla normale
döndürülebilir ya da yetersiz perfüzyon, infeksiyon ve-
ya yan>k yaras>n>n kuru kalmas> sonucu nekroza gide-
bilir. Küçük termal yaralanmalar ani inflamatuvar ce-
vap ve artm>fl mikrovasküler ak>mla karakterize hipe-
remi bölgesini uyar>r. Erken histopatolojik de¤ifliklik-
ler >s> ile temas>n oldu¤u konsantrik doku hatt> olarak
belirlenebilir. Deri ve eklerinin koagülasyon nekrozu
derinin normal fonksiyonlar>n>n kayb>yla sonuçlan>r,
antimikrobiyal bariyer hasara u¤rar, s>v> buharlaflmas>-
n>n kontrolü kaybedilir, vücudun s>cakl>k ayarlama
mekanizmas> bozulur.
n>k olmayan yerlerde ödem oluflumu yaralanmay> taki-
ben ilk 6 saatte en yüksek düzeydedir ve ilk 24 saatte
azalarak devam eder. Postkapiller venüler kas>lma so-
nucu kapiller hidrostatik bas>nçta belirgin art>fl olur ve
yaralanma sonras> erken dönemde hücreler aras> ödem
geliflimi olur. Hayvanlardaki deneysel çal>flmalarda
hücreler aras> hidrostatik bas>nç yaralanma sonras> 30
dakika içinde belirgin oldu¤u gösterilmifltir. Negatif
hidrostatik bas>nc>n süresi ve fliddeti yan>k geniflli¤ine
durumunu yans>tt>¤> anlam>na gelmez.