infeksiyon Page 47

e yaz>k ki zosterin a¤r>s> döküntülerin kaybolmas> ile her zaman düzelmez, aylar-y>llar boyuca

devam eder ve buna postherpetik nevralji (PHN) denir. Daha çok yafll>lar> etkiler. A¤r> duyusunu ile-
ten sinir hücreleri s>kl>kla etkilendi¤inden veya virüsün etkisine ileri derecede duyarl> olduklar>n-
dan, a¤r> zonan>n öncelikli persistan bulgusudur. PNH aylar y>llar sürebilir. Uykusuzluk, kilo kay-
b> ve günlük aktivitelere devam edememe gibi durumlara yol açabilir.

PNH'nin patofizyolojisi net de¤ildir. Fakat patolojik çal>flmalarda bu hastalarda, duyusal sinir-

lerin duyusal dorsal kök ganglionlar>n>n ve spinal kordun dorsal boynuzlar>n>n hasar gördü¤ü gös-
terilmifltir. Herpes zosterin a¤r>s> periferde sinir hasar>n>n oldu¤u noktada bafllay>p a¤r> yola¤>nda
birbiri ard>na hücreleri etkilemek üzere santrale do¤ru hareket eden, sinirsel duyarl>l>ktaki bir dizi
de¤ifliklikten kaynaklan>r. Santral duyarlanma olufltuktan sonra sadece periferik nosiseptör fonksi-
yonu etkileyerek a¤r>y> azaltma giriflimleri genellikle baflar>s>z olur. Ek olarak, bir kez ortaya ç>kt>-
¤>nda böyle bir nöropatik a¤r>n>n kontrolü oldukça zordur. Akut hastal>¤>n tedavisi böylece uzam>fl
a¤r> hissini azaltmaya yönelmifltir. Akut nöronal hasardan sonra a¤r>ya neden olan yan>tlar zinciri
oldukça h>zl> ortaya ç>kar: saniyeler içinde nörotransmitterler sal>n>r, dakikalar içinde sensitizasyon
olur, saatler içinde yay>l>r ve yap>sal yan>tlar günler aylar içinde ortaya ç>kar.

692 hastada oral asiklovir ile yap>lan dört plasebo-kontrollü çal>flmada zonan>n ortaya ç>kmas>-

n> takiben 1 ile 3 ay içinde a¤r> insidans>nda marjinal azalma oldu¤u gösterilmifltir. 419 hastal>k bir
plasebo kontrollü çal>flmada ise famsiklovirin postherpetik nevraljinin insidans>n> azaltmad>¤>n>, fa-
kat süresini k>saltt>¤>n> göstermifltir. 1141 hastal>k bir asiklovir-kontrollü çal>flmada valasiklovirin
postherpetik nevralji insidans>n> azaltmad>¤>, fakat süresini k>saltt>¤> gösterilmifltir. PHN' de stero-
idlerin etkinli¤i yoktur. Seksen hastal>k bir plasebo-kontrollü çal>flma, 90 gün amitriptilin al>m>n>n,
alt> ayda a¤r> insidas>nda azalmaya yol açt>¤>n> ortaya konmufltur. Elli hastal>k perkütan elektriksel
sinir stimulasyon (PENS) çal>flmas> famsiklovir ile karfl>laflt>r>l>¤>nda, 3 ile 6 ayda a¤r> insidans>nda
azalma oldu¤unu ortaya atm>flt>r. Güncel giriflimlerin PHN' yi engelledi¤i veya azaltt>¤>na dair k>s>t-
l> kan>t vard>r. Tablo 36-1 ve 2'de bu konu ile ilgili daha fazla bilgi vard>r.

Herpes zoster iliflkili a¤r>n>n 3 faz> vard>r: döküntüye efllik eden ve takiben 30 gün süren a¤r>

ile seyreden akut herpetik nevralji, döküntüden sonra 30 ile 120 gün aras>nda süren a¤r> ile seyre-
den subakut herpetik nevralji ve döküntüden sonra 120 gün ve daha fazla devam eden PNH. Hasta-
y> en fazla rahats>z eden ve yoran evre, akut faz de¤il, PNH evresidir.

Farmakolojik yaklafl>mlar 3 gruba ayr>labilir: (1) etkilenen bölgede topikal uygulanan ilaçlar;

(2) duyusal aksonlarda sinir iletimi ve uyar>labilirlik üzerine etkili ilaçlar; (3) sinir hasar> iliflkili si-
naptik de¤iflikliklere etki eden ilaçlar. Geleneksel olarak, trisiklik antidepresanlar (TSA), PHN' de
ilk basamak tedavi olarak kabul edilirler. Fakat daha yeni tedaviler daha etkili olabilir ve tercih edi-
len ilaç olabilirler. Bunun nedeni TSA ve opioid analjeziklerin daha az tolere edilebilir olmas> ve
özellikle yafll> hastalarda PHN için kullan>m>n>n büyük dikkat gerektirmesi ayr>ca gabapentin ve %5
lidokain bantlar>n>n PHN'de kullan>m için FDA taraf>ndan onay almas>d>r.

Ne yaz>k ki Tablo 36-1 ve 2'deki ilaçlar>n kombinasyon tedavisinin ek veya sinerjistik etkisi ol-

du¤una dair bilgi yoktur.

213

VAR

VE POST-HERPET

Çeviri: Dr. Behice Kurtaran