344
Ü
riner kateterler yararlar>n>n yan> s>ra hastane infeksiyonlar> aç>s>ndan tehlike olufltururlar. Dört
yüz y>l önce "Kateter iliflkili olgu" sunumlar> yap>lm>fl, kateterlerin önemi ve tehlikelerine de¤inil-
mifltir. Bugün üriner sistem hala hastane infeksiyonlar>n>n en s>k rastlan>lan yeri olup, tüm infeksi-
yonlar>n yaklafl>k %40'>n> oluflturur.
Hastane kaynakl> üriner sistem infeksiyonlar>n>n önlenmesinde en önemli iki yöntem kateteri-
zasyon süresinin k>salt>lmas> ve kapal> steril drenaj sisteminin oluflturulmas> olup, yaklafl>k 300 y>l-
dan beri bilinmektedir. Günümüzde kateterlerle ilgili olarak medikal de¤ifliklikler d>fl>nda çok fazla
de¤iflim yoktur. Üriner sistem infeksiyonlar>n>n yaklafl>k %85'i kateter iliflkilidir, %5'i ise sistoskopi
gibi üriner sistem giriflimleri nedeniyle oluflmaktad>r. Akut bak>m hastanelerinde hastalar>n yakla-
fl>k %10'unun üriner kateteri olup, yo¤un bak>m ünitelerinde bu oran>n daha yüksek oldu¤u preva-
lans çal>flmalar>nda gösterilmifltir.
Hastane kaynakl> üriner infeksiyonlar>n bir k>sm> asemptomatik seyirli olup kateterin uzaklafl-
t>r>lmas>yla komplikasyonsuz iyileflebilirler. Bir k>sm>nda ise pyelonefrit, bakteremi, perinefrik abse,
renal tafl, renal yetmezlik ve ölüm geliflebilir. Nozokomiyal bakteriürilerin %3'ünde kan ak>m> infek-
siyonu geliflebilir. Serratialara ba¤l> üriner infeksiyonlarda bakteremi geliflme riski di¤er organizma-
lardan 4 kat daha fazlad>r. Erkeklerde nozokomiyal üriner infeksiyonu takiben bakteremi geliflme
riski ise kad>nlardan 2 kat daha fazlad>r. Gram negatif bakteremiler için en s>k rastalan>lan kaynak
üriner sistemdir. Kateter iliflkili üriner sistem infeksiyonuna ba¤l> bakteremide mortalite %10-30
aras>ndad>r. Nozokomiyal bakteriürili hastalarda mortalite di¤er hastalardan 3 kat daha fazlad>r. Uy-
gun kateter drenaj sistemlerinin tan>mlanmas> ve kullan>m>ndan sonra infeksiyon ve ölüm h>zlar>n-
da düflüfl saptanm>flt>r. Baz> araflt>r>c>lar, vaka-kontrol çal>flmalar>nda nozokomiyal üriner sistem
infeksiyonu ve ölüm aras>nda iliflki bulamam>fllard>r. Kateter iliflkili üriner sistem infeksiyonlar> sa¤-
l>k maliyetini de artt>rmaktad>r.
R
Kateter iliflkili nozokomiyal bakteriüri riskini artt>ran çeflitli faktörler vard>r. Kad>n olmak, >50 yafl,
zemindeki hastal>klar bunlar aras>ndad>r. Kateter yerlefltirimi s>ras>nda aseptik teknik kullan>m>, ka-
pal> steril drenaj sistemi bakteriüriyi azaltan ana elementlerdir. Kateterizasyon sonras>nda her gün
için bakterüri riski %5-10 olup, 10 gün sonra hastalar>n %50'si bakteriürik olmaktad>r. Kapal> dre-
naj sisteminde bozulma, drenaj sisteminin bak>m>nda aksakl>l>klar %30 oran>nda görülmektedir.
Kateter ba¤lant> yeri aç>lamayan hastalarda infeksiyon s>kl>¤> üç kat daha az görülmüfltür.
Sistemik antimikrobiyaller bakteriüriyi azaltmakla beraber, kateterizasyonun ilk dört gününde
etkilidir. Sistemik antimikrobiyal alan hastalarda infeksiyon ortaya ç>kt>¤>nda, genellikle dirençli
mikroorganizmalar görülmektedir. Bir odada birden fazla hastada kateterin bulunmas> ek risk fak-
58
ÜR
Çeviri: Dr. Gaye Usluer