background image
1
Genel Bilgiler
Böbrek fonksiyonlar> bozuk olan hastalar, s>kl>kla po-
liklinik flartlar>nda ya da yatan hastalarda yap>lan
konsültasyonlar arac>l>¤>yla saptan>rlar. Baz> hastalar,
rutin klinik de¤erlendirilmeler s>ras>nda veya ifl bafl-
vurusunda tesadüfen saptanan proteinüri veya hema-
türi gibi anormal idrar bulgular>ndan dolay> tespit
edilir. Böbrek hastal>¤>n>n evresine ba¤l> olarak, has-
talar hekime hafif ödem veya vücutta yayg>n kafl>nt>
flikayetleri ile baflvurabilecekleri gibi, üreminin ilerle-
mifl semptom ve bulgular> olan ifltahs>zl>k, kilo kayb>
ve mental durumda de¤ifliklikle de gelebilirler. Genel
olarak, böbrek hastal>¤>n>n semptom ve bulgular>
nonspesifik olma e¤ilimindedir (Tablo1-1). Serum
kreatinin de¤erinde artma d>fl>nda herhangi bir bulgu
olmayabilir.
Ay>r>c> tan>da; öncelikle hastal>¤>n akut, subakut
ve kronik ay>r>m>n>n yap>lmas> gereklidir. Ancak bu
ayr>m klinik pratikte kesin olarak yap>lamayabilir.
Birkaç gün öncesine kadar serum kreatinin de¤eri nor-
mal olan bir hastada ani bir yükselme olursa akut, geç-
miflte serum kreatinin de¤eri yüksek olan hastan>n bir-
kaç aydan y>la kadar kreatinin düzeyi yükselmesi de-
vam ediyorsa kronik böbrek hastal>¤> olarak tan>mla-
n>r. Genellikle zaman, kronik böbrek hastal>¤>n>n
akut alevlenmesi s>k görülen durumdur.
Ayd>nlat>lmas> gereken di¤er bir nokta ise, böbrek
anotomisinin hangi segment ya da k>sm>n>n etkilendi-
¤i ile ilgilidir. Bu prerenal, postrenal ya da renal kay-
nakl> olmak üzere üç grupta incelenebilir (Tablo1-2)
Damar içi s>v> kayb>, hipotansiyon, masif kan kay-
b>, ya da üçüncü bofllu¤a s>v> kayb> gibi böbrek perfüz-
yonunu azaltan olaylar prerenal hastal>k olarak tan>m-
lan>r. Efektif dolafl>m hacminde azalman>n oldu¤u
konjestif kalp yetmezli¤inde dahi böbreklerin kan ak>-
m> azalmaktad>r (Bölüm 9).
Postrenal hastal>kta ise idrar ak>m>n> engelleyen
bir t>kan>kl>k söz konusudur. Prostat hipertrofisi veya
servikal maligniteler örnek olarak gösterilebilir (Bö-
lüm 16).
Tutulan segmente göre böbrek hastal>¤>, vasküler,
glomerüler (Bölüm 23-35) veya tübülointertisyel has-
tal>k (Bölüm 36 ve 37) olarak s>n>fland>r>l>r
.
Glomerüler Filtrasyon H>z>n>n
De¤erlendirilmesi (GFR)
Böbrek fonksiyonlar>n>n de¤erlendirilmesinde en s>k
kullan>lan yöntem glomerüler filtrasyon h>z>n>n
(GFH) de¤erlendirilmesidir. GFH böbrek fonksiyon-
lar>n>n derecesini yaklafl>k olarak gösterir. Normal bi-
reylerde GFH 150-250 L/24 saat veya 100-120
mL/dk/1,73m
2
vücut yüzey alan>d>r. GFH, böbrek ha-
sar>nda ilerleme ile birlikte azal>r ve kronik böbrek
hastalar>nda böbrek fonksiyonlar>n>n takibinde kulla-
n>l>r. Ayr>ca renal replasman tedavisinin bafllat>lmas>
için uygun zaman>n belirlenmesinde kullan>l>r.
Günümüze kadar, GFH'n>n hesaplanmas>nda, se-
rum kreatinin düzeyi, 24 saatlik kreatinin klirensi,
Cockroft-Gault formülü ve böbrek hastal>¤>nda diyet
modifikasyonu çal>flma formülü (MDRD) gibi tahmi-
ni oranlar kullan>lm>flt>r (Tablo 1-3).
Böbrek fonksiyonunun tahmin edilmesinde tek
bafl>na serum kreatinin düzeyinin kullan>lmas> birçok
sebepten dolay> güvenilir de¤ildir. Kreatinin belirli
bir miktarda böbrek tübülleri taraf>ndan sekrete edilir
ve bu miktar böbrek fonksiyonlar> azalma ile birlikte
artma e¤ilimindedir. Böylece gerçek GFH de¤eri, ol-
mas> gerekenden yüksek tahmin edilir. Proteinden
zengin diyet al>m>, kas kitlesinin miktar>, simetidin,
trimetoprim ve probenesit gibi tübülden kreatin sek-
resyonunu engelleyen ilaçlar, böbrek fonksiyonlar>n>
etkilemeden serum kreatinde art>fla yol açabilirler. Ak-
sine, kafleksi, ampütasyon uygulanm>fl yafll> hastalar,
spinal kord yaralanmas> olan hastalarda azalm>fl kas
Böbrek Hastal>¤> olan
Hastaya Yaklafl>m
1
Edgar V. Lerma, MD
Çeviri: Dr. Musa Bali, Dr. Koray Uluda¤, Dr. Selvihan Baysal