background image
Patogenez
Kontrasta ba¤l> nefropatinin patogenezini aç>klamak
için çeflitli mekanizmalar ileri sürülmektedir. KBN'yi
önlemeyi amaçlayan tedbirler (afla¤>daki "Önlem" bö-
lümüne bak>n>z) bu patogenetik mekanizmalara da-
yand>r>lmaktad>r. Renal iskemi KBN aç>s>ndan günü-
müzde temel mekanizma olarak düflünülmektedir. Va-
za rektalar aras>nda oksijenin z>t ak>mla de¤iflimi ve
uzaklaflt>r>lmas> ve Henle kulpunun ç>kan kal>n ko-
lundaki aktif tubuler transport ile oksijenin kullan>l-
mas> sonucunda d>fl renal medullan>n oksijen bas>nc>-
n>n oldukça düflük oldu¤u (PO2 10-21 mmHg) bilin-
mektedir. Kontrast madde uygulamas>n>n böbre¤in
bu bölgesindeki oksijen bas>nc>n> selektif olarak iki
farkl> mekanizma ile daha da azaltt>¤> gösterilmifltir.
Birincisi; endotelin ve adenozin gibi vazokonstriktif
maddelerin sal>n>m>na ba¤l> olarak renal kan ak>m>n>n
azalmas>d>r. Bu etki nitrik oksit ve prostoglandinler
gibi vazodilatör maddelerin blokaj> ile daha da artar.
oluflan osmotik diüreze yan>t olarak aktif transport yü-
künün artmas> sonucunda oksijen kullan>m>n>n artma-
s>d>r. Bu etkilerin özeti fiekil 12-2'de gösterilmifltir.
Hiperosmolalitenin kendisi de KBN gelifliminin
nedenlerinden biri olabilir. lite "tubuloglomerüler feedback"i aktive edebilir veya
intratubuler hidrostatik bas>nc> art>rabilir, ki bunlar>n
her biri glomerüler filtrasyonu azaltabilmektedir. Hi-
perosmolalite ayn> zamanda tubüler hücrelerin apop-
tosisini de art>rabilmektedir.
Serbest oksijen radikallerinin KBN patogenezine
katk>da bulundu¤unu düflündüren bulgular da vard>r.
Bu teori, bir serbest radikal temizleyicisi olan N-ase-
tilsisteinin (NAC) ve serbest radikallerin enzimatik
formasyonunu inhibe eden sodyum bikarbonat>n
KBN'yi önlemedeki muhtemel etkisini aç>klayabilir
(afla¤>daki "Önlem" bölümüne bak>n>z).
Son olarak, kontrast maddenin direkt olarak hüc-
resel toksisiteye neden oldu¤unu düflündüren bulgular
vard>r. Hem deney hayvanlar>nda hem de izole nefron
segmentlerinde, kontrast maddenin proksimal tüp
hücrelerinde vakuolizasyona, interstisiyel inflamasyo-
na ve hücresel nekroza yol açt>¤> gösterilmiflitir.
Önlem
Kontrasta ba¤l> nefropati için çeflitli önleyici strateji-
ler üzerinde çal>fl>lm>flt>r (Tablo 12-1). Bunlardan bir
k>sm>n>n etkili olmad>¤> iyi düzenlenmifl randomize
kontrollü çal>flmalar ile kan>tlanm>flt>r. Bunlar aras>n-
da; diüretikler, mannitol, dopamin, atrial natriüretik
peptid, endotelin reseptör antagonistleri ve fenoldo-
pam bulunmaktad>r. Di¤er stratejilerin daha baflar>l>
oldu¤u kan>tlanm>flt>r ve afla¤>da tart>fl>lm>flt>r.
114
KISIM 2
AKUT BÖBREK YETMEZL
fiekil 12-1. Kontrast ajanlar>n kimyasal yap>s>.
fiekil 12-2. Kontrasta ba¤l> nefropatinin mekaniz-
mas> (Heyman ve ark. izniyle uyarlanm>flt>r: Radyokon-
trast nefropati: böbrekte toksik ve hipoksik sald>r>lar
aras>ndaki sinerji modeli. Exp Nephrol 1994;2:153).
Kontrast Ajan
Renal kan ak>m>
O
2
tüketimi
Direkt hücresel toksisite
Kontrast madde nefrotoksisitesi
Renal meduller hipoksi
Endotelin
PGI
2
Adenozin
Distal tubule
Osmotik yük
Diatrizoat
Metrizoat
COO
-
Na
+
COO
-
Na
+
Non-iyonik Monomer
loheksol, loversol
lopamidal
Non-iyonik Dimer - lodixanol
R
R