background image
D.
Bir çok ilaç rabdomiyolize neden olur. Anekdotal ola-
rak yüzlercesi belirtilmifl olsa da en çok bilinenler ko-
kain ve amfetamin türevlerini içermektedirler. Son za-
manlarda yap>lan çal>flmalar, deneysel olarak efedrin ve
ektazinin (3,4 metilendioksimetamfetamin, MDMA)
iskelet kas>nda
3
adrenerjik reseptörleri uyararak afl>-
r> >s> üretimine ve miyosit hasar>na neden oldu¤unu
göstermifl, böylece bu olgularda gözlenen rabdomiyo-
liz ve hipertermi birlikteli¤ini aç>klam>flt>r.
3-hidroksi-3 metilglutaril koenzim A (HMG-Co-
A) redüktaz inhibitörleri (statinler) rabdomiyolizin s>k
görülen nedenlerindendir. Bu yan etki statin monote-
rapisi ile oluflabilir fakat fibrik asit türevleri, siklospo-
rin, nikotinik asit veya eritromisin gibi birçok ilaç ile
birlikte kullan>m> halinde daha belirginleflir. Bu ilaç-
lar ve statin, kaslarda ve karaci¤erde ayn> enzim siste-
mi (P4O3A4) ile metabolize edilirler, böylece statin
konsantrasyonunu toksik düzeylere yükseltirler. Miyo-
sit hasar> riskini art>rd>¤> bilinen yasal ilaçlar> kulla-
nan hastalarda rabdomiyolizin önlenmesi daha güç bir
sorundur. Baz> hastalar statin tedavisi s>ras>nda CK
düzeylerinde >l>ml> bir art>fl gösterir fakat ne yak>nma-
lar> ne de klinik yan etkileri bulunmaz. Bununla bera-
ber, belirtiler gösterenlerin veya CK düzeylerinde 10
kat (2500 IU/L) veya daha fazla art>fl olanlar>n ilac>
kesmeleri önerilmektedir.
E.
Viral infeksiyonlar, özellikle influenza, koksaki virüs
ve HIV direkt olarak miyopatik olabilirler ve ciddi
rabdomiyolize neden olabilirler. Pnömokoksal pnömo-
ni, gazl> gangren, sistemik streptokok infeksiyonlar>
ve Lejyonella gibi belirli bakteriyel infeksiyonlar da iyi
bilinen nedenlerdir.
F. Özel Nedenler
Bir tak>m maddeler direkt olarak miyotoksiktir. Y>lan
sokmalar>ndan sonra, zehirdeki proteolitik enzimlere
ba¤l> olarak ciddi rabdomiyoliz oluflur. Tatl> maydanoz
tohumu yiyen b>ld>rc>n etinin tüketimi sonras> iskelet
kas>nda biriken myotoksin taraf>ndan da oluflturulabi-
lir. Hipotiroidizm sürekli olarak yüksek CK düzeyleri-
ne neden olur ve bazen belirgin rabdomiyolize yol açar.
Akut dermatomiyozitis seyrek olarak rabdomiyolize
neden olabilir. Son olarak, kas tipi kreatin kinaz (cre-
atine kinase, muscle type, CKMM) düzeylerinde orta
derecede art>fllar; hipoksi, konjestif kalp yetmezli¤i ve
sepsis gibi çeflitli ciddi hastal>klarda ortaya ç>kabilir.
Malign hipertermi iskelet kas>nda ryanodin resep-
törlerinde seyrek görülen kal>t>msal bir bozukluk
olup, akut ataklar fleklinde kas rijiditesi, hipoksi, art-
m>fl CO
2
üretimi, metabolik ve solunumsal asidoz, hi-
pertermi ve rabdomiyoliz fleklinde kendini gösterir.
Genellikle genel anestezi s>ras>nda ortaya ç>kar ve sük-
sinil kolin ve uçucu anestetikler taraf>ndan oluflturu-
lur. Derhal tan>nmaz ve dantrolen ile önlenmez veya
tedavi edilmezse ölümcüldür. Nöroleptik malign sen-
drom; kas rijiditesi, distoni ve baz> olgularda atefl ile
karakterize olan bir durumdur.
110
KISIM 2
AKUT BÖBREK YETMEZL
Tablo 11-1. Rabdomiyolizin nedenleri.
Egzersiz ve fizik travma
Direkt travma
Ezilme sendromu
Koma ile birlikte uzam>fl bas>nç
Elektrik floku
Termal yan>klar
Donma
Afl>r> egzersiz
Atletik hasar
Konvülsif nöbet
Ceza egzersizleri
Kal>tsal miyopatiler
Miyofosforilaz eksikli¤i (Mc Ardle hastal>¤>)
Karntin palmitoltransferaz eksikli¤i
Edinsel metabolik hastal>klar
Hipertiroidizm
Diyabetik ketasidoz
Potasyum eksikli¤i
Fosfor eksikli¤i ile birlikte akut hipofosfatemi
Alkolizm
Akut hiponatremi
Hipoksi ve iskemi
Karbon monoksit zehirlenmesi
Vasküler oklüzyon
Ateromatöz emboli
Kompartman sendromu
Kokain
Efedra içerikleri
Amfetamin türevleri
3-hidroksi-3 metilglutaril koredüktaz inhibitörleri
(statinler)
Lipid düflürücü ilaçlar
klar
Bakteriyel
Klostridyal infeksiyon
Lejyonella
Steptokok infeksiyonu
Srafilokok minfeksiyonu
Pnömokoksal pnömoni
Viral
Koksaki
HIV
Toksinler
Y>lan zehiri
Mantar zehirlenmesi
Tatl> maydanoz tohumu ile beslenmifl b>ld>rc>n
Bal>k zehirlenmesi (Haff hastal>¤>)
Di¤erleri
Malign hipertermi
Nöroleptik malign sendrom