background image
mini desteklemek hayatidir. Bununla birlikte, zehirlen-
melerde hastan>n afl>r> hidrate edilmesinin kabülü ma-
nas>nda diürezin zorlanmas>n>n yarar> gösterilememifltir
ve sol ventrikül için afl>r> yüklenme riski de vard>r. Ye-
rine koyma ve ekstraselüler s>v>n>n idamesinin sa¤lan-
mas> özellikle salisilat zehirlenmelerinde ki eriflkinlerde
genelde 2 litre kay>p vard>r her zaman endikedir.
Böbreklerin kan> bir çok maddeden temizlemesiy-
le ilgili do¤al kabiliyeti böbre¤in maddeleri idrara
sekrete etmesiyle de artt>r>labilir. Tübüller plazmada
dolaflan bir çok xenobiotikleri, proteinlere ba¤l> olsalar
bile toplar ve onlar> at>lmak için lümenin içine hare-
ket ettirir. Burada anyonlar (penisilin gibi) ve katyon-
lar (gentamisin) için farkl> transport yollar> vard>r.
Bir k>s>m xenobioti¤in tübüler lümenden kana
geri emilimi daha az ise renal at>l>m> artt>r>labilir. Bir
çok ilaç ve toksinler zay>f asit veya bazd>rlar. Bunlar
nötral formlar>nda tübüler hücrelerin içine diffüze
olurlar fakat anyon veya katyon olarak yetersiz emilir-
ler ve diffüze olamazlar. Bu nedenle idrar pH's> bu ge-
ri emilemeyen iyonize form için idame ettirilebilirse
bu madde için daha büyük net at>l>m olacakt>r (Tablo
59-2).Genelde anyonik maddeler (salisilatlar gibi)
yüksek idrar pH'da (>7) daha fazla at>l>rlar, buna kar-
fl>l>k katyonik maddeler ise düflük pH'da (<5.5) daha
iyi at>l>rlar. Bu fenomene diffüzyon tuza¤> denir. Bu
idrar>nda amonyum olan olgularda görülür ki renal
hidrojen iyonunun ana at>l>m yoludur. Amonyak tü-
büler lümenden hücrelere ve kana serbestçe diffüze
olur. Bununla birlikte idrar pH's>n>n nispeten asidik
oldu¤u durumlarda amonya¤>n büyük bölümü hidro-
jen iyonlar>n> al>r ve meydana gelen amonyak iyonu
tübüler lümende tuza¤a düflürülür ve kolayca at>l>r.
Bununla beraber bir çok ilaç ve kimyasal madde-
nin klirensi bu manevrayla artt>r>lamaz. Tüm iyonize
olabilen maddelerin üriner at>l>m> pH's>n>n manipü-
lasyonu ile artt>r>lamaz. Bu genellikle onlar>n da¤>l>m
hacimlerinin (Vd) büyük olmas>ndand>r (Tablo 59-
3).Tamamen veya tama yak>n total vücut s>v>s>nda ka-
lan maddeler, lipidlere veya proteine yüksek affinitesi
olanlara göre daha düflük da¤>l>m hacmine sahiptirler.
Bunlar kendi plazma seviyelerinin gerektirdi¤inden
daha büyük miktar suda eridikleri ortaya ç>kmaktad>r
(digoksin iyi bir örnektir). n> ayarlamak
e¤er da¤>l>m hacmi düflükse ve de¤ifltirilmifl idrar
pH's>n>n gerçekten toksinin uzaklaflt>r>lmas>n> artt>r-
d>¤> gösterilmiflse etkilidir.
Fensiklidin gibi zay>f baz olan ksenobiotiklerin
durumunda ilac>n at>l>m>n> artt>rmak için idrar>n asit-
lefltirilmesinin avantaj> gösterilememifltir. Bir tefleb-
büs ile kan>n asitlefltirilmesinin baflar>lmas>, öte yan-
dan hastan>n durumunu kötülefltirebilecek olan meta-
bolik asidoza yol açabilir. Di¤er taraftan, bir grup za-
y>f asit, idrar>n alkali yap>lmas>yla renal at>l>m> belir-
gin olarak artt>r>l>r (Tablo 59-4). Bunlar>n içinde en
önemlisi idrar pH's> 7.5 veya daha yüksek oldu¤unda
at>l>m> dört kat>na ç>kan salisilatt>r. Bu durum aç>k
de¤ildir, bununla birlikte bu niçin böyledir belli de-
¤ildir. Çünkü salisilat için pK
a
3.0'd>r. idrar pH's>
6.0'da, salisilat>n %99.9'u henüz iyonize olmufltur ve
bundan dolay> geri emilemez. Difüzyon tuza¤>ndan
baflka bir mekanizma daha yüksek idrar pH's>nda at>-
l>m>n artt>¤>n> aç>klayabilir.
Geçmiflte, Done nomogram> kullan>larak orta ve-
ya fliddetli afl>r> doz salisilat>n toksikokineti¤i hesapla-
n>rd>. Baz> klinisyenler salisilat>n endojen klirensini
hesaplamak için bu nomogram> kullan>r. Ne yaz>k ki,
Done hesaplamas>, çocuklarda saptan>r ve vücuttan sa-
lisilat>n ilk el kinetik klirensini tahmin eder ki bir ila-
c>n at>l>m> vücut s>v>lar>ndaki ilac>n konsantrasyonuy-
la orant>l>d>r. Gerçekte, fliddetli salisilat zehirlenme-
sinde, ilaç için bir çok eliminasyon yolu doymufl hale
gelir ve klirens s>f>rlan>r. Demek ki, konsantrasyondan
ba¤>ms>z, birim zamanda ilaç uzaklaflt>r>lmas> için sa-
bit bir h>z vard>r.
541
BÖLÜM 59
ZEH
Tablo 59-2. Çeflitli ilaçlar>n da¤>l>m sabitleri, pK
a
.
Asidler
Bazlar
pK
a
pK
a
Asetil salisilik
asit
3.49
Amfetamin
9.9
Amobarbital
7.7
Fensiklidin
8.5
Barbital
7.91
Tablo 59-3. 70 kg'l>k bir bireyde seçilmifl ilaçlar>n
proteine ba¤lanmas> ve da¤>l>m hacmi.
Da¤>l>m hacmi
Proteine
L/kg
L
ba¤lanma (%)
Asetil salisilik
0.1-0.2
7-14
50-90
asit
Amitriptilin
15
1050
95
Digoksin
6.8
476
2
Fenobarbital
50
49
51
Tablo 59-4. At>l>m> idrar>n alkalinizasyonuyla
düzelen maddeler.
Salisilat
Metoreksat
Fenobarbital
Klorpropamid
Diflunisal
2,4 Diklorofenoksiasetik asit.
Mecoprop