background image
iliflkili bir çok risk faktörleri olan kiflilerden daha az
risk alt>ndad>r. Renal yan etkilerin önemli k>sm>na
NSA<<'lar taraf>ndan renal prostoglandinlerin inhibis-
yonu katk>da bulunur. Selektif COX-2 inhibitörler
(celecox>b, valdecox>b, rofecoxp) renal etkileri aç>s>n-
dan di¤er NSA<<'lara benzerler. Bu nedenle nonselek-
tif NSA<<'lar ve selektif COX-2 inhibitörlerin her iki-
sinden NSA<<'lar olarak bahsedilecektir. K>saca ABY
anlat>l>rken bahsedilece¤i gibi bu ilaçlar>n kullan>-
m>yla elektrolit ve asid baz bozukluklar> meydana ge-
lir (hiperkalemi, hiponatremi, metabolik asidoz),
NSA<<'lar taraf>ndan hipertansiyon fliddetlenebilir ve
sodyum dengesi bozulabilir (ödem oluflur, kalp yet-
mezli¤i artar).
Patogenez
A. Prostaglandin Sentezi
NSA<<'lar>n etkisi ve toksitesinin anlafl>labilmesi için
prostaglandin yolunun gözden geçirilmesi gereklidir.
Prostaglandinler, COX enzim metabolizmas>n>n ma-
jor ürünleridir tüm vücutta üretilirler ve lokal organ
seviyelerinde otokrin ve parakrin etkileri vard>r. Pros-
taglandin sentezinde ilk ad>m hücre membran fosfoli-
pidlerinden ariflidonik asit serbestleflmesidir. Bu reak-
siyon hormonlar>n ve mekanik faktörlerin tetikledi¤i
fosfolipaz A2 arac>l>¤>yla olur. Ariflidonik asit, COX
için substratt>r. Sentezi takiben, prostaglandinler he-
men yan>ndaki veya yak>n>ndaki hücrelerdeki PG re-
septörlerine ba¤lan>rlar, böylece hücre fonksiyonlar>n>
düzenlerler.
COX'un, PG'lerin sentezini katalize eden COX-1
ve COX-2 izomerleri vard>r. Bu izomerlerin katalitik
fonksiyonu ve aminoasit dizilimi benzerdir. COX izo-
merleri aras>nda gen regulasyonunda farkl>l>klar `'de-
¤iflmez'' (COX-1) ve `'indüklenebilir'' (COX-2) en-
zimler olarak görev almalar> için moleküler temeli
sa¤larlar. Bir çok dokuda COX'un sentezi COX-1 ola-
rak tan>mlanm>fl fakat COX-2 baz> dokularda uygun
koflullarda tan>mlanm>flt>r. Aksine, inflamatuar medi-
atörlere cevapta makrofajlarda ve di¤er hücre tiplerin-
de COX-2 çok miktarda tan>mlanm>flt>r. Bununla bir-
likte COX-2'nin böbrekte varl>¤> ve upregulasyonu
bilinir ve COX-2 renal fizyolojik süreçte önemli rol
oynar. Muhtemelen selektif ve nonselektif NSA<<'lar>n
nefrotoksitesi COX-1'den ziyade COX-2'nin inhibis-
yonu sonucudur.
139
BÖLÜM 15
NSA<<'LAR VE BÖBREK
Tablo 15-1. Nonsteroidal anti-inflamatuar ilaçlar>n
s>n>flamas>.
S>n>f
Karboksilik asit
Aspirin
Salisilat
Magnezyum kolin
Diflunisal
Asetik asit
Tolmetin
Sulindak
Diklofenak
Etodalak
Ketoralak
Propionik asit
Ibuprofen
Naproksen
Ketoprofen
Flurpirofen
Fenoprofen
Oksaprozin
Enolik asit
Piroksikam
Fenilbutazon
Fenomatlar
Mefenamik asit
Meklofenamat
Naphthylkanones
Nabumetan
COX-2
Selekoksib
Valdekoksib
Rofekoksib
1
Aspirin
Disalsid
Trilisat
Dolobid
Tolektin
Klinoril
Voltaren,
Kataflam
Arthrotek
Lodin
Toradol
Motrin, Rufen
Naprosin,
Anaproks
Aleve
Orudis
Ansaid
Nalfon
Daypro
Felden
Butazolidin
Ponstel
Meklomen
Relafen
Selebreks
Bekstra
Vioks
Total doz/gün
(doz aral>¤>)
2.4-6 g
1.5-3 g
1.5-3 g
0.5-1.5 g
75-150 mg
400-2400 mg
200-400 mg
100-150 mg
100 mg
400-1200 mg
Oral 40 mg
IV 60-120 mg
800-3200 mg
500-1000 mg
450 mg
225 mg
200-300 mg
1200-2400 mg
1200 mg
10-20 mg
300-600 mg
1000 mg
150-400 mg
1000-1500 mg
100-400 mg
10 mg
12.5-50 mg
1
Marketten piyasadan kald>r>lm>flt>r.
Tablo 15-2. Nonsteorid anti-inflamatuar ilaçlarla ilifl-
kili renal sendromlar.
Akut renal yetmezlik
Metabolik bozukluklar
Hiponatremi
Hiperkalemi
Metabolik asidoz
Hipertasiyon
Ödem
Akut interstisyel nefrit
Kronik interstisyel nefrit
Papiller nekroz
Üroepitelyal tümör