background image
517
Geçti¤imiz dekad boyunca, hemodiyaliz vasküler girifl
yollar> ile ilgili nefrologlar>n tekrar artan bir ilgisi ol-
mufltur. Diyalizin erken dönemleri vasküler girifl yol-
lar> ile ilgili tasarlama ve geliflmelerle belirlenmifl,
Schribner flant> ve Brescia-Cimino arteriyo-venöz fis-
tüllerini gelifltiren vizyon sahibi nefrologlarla birlikte
geliflmifltir. Tekrar tekrar kullan>labilen güvenilir vas-
küler girifl yollar> oluflturmaks>z>n kronik hemodiyaliz
yap>labilmesi olanaks>z olurdu. Özellikle Avrupa'da,
baz> nefrologlar, vasküler girifl yolu oluflturma ve bu-
nun sürdürülmesi konusunda primer rollerini sürdür-
düler. Bir baflar>l> örnekte, 748 ard>fl>k nativ AV fistül
oluflturulmas> sonras>, 2 y>ll>k girifl yolu sa¤kal>m> di-
yabetik ve diyabetik olmayanlarda %75 ile 96 aras>n-
da de¤ifliyordu. 1970'ler boyunca ve 1980'lerde en
az>ndan ABD'de vasküler girifl yoluna olan ilgi ve is-
tek giderek azald>. Bu durum heyecan verici geliflme-
lerin yafland>¤> ve daha çok bilimsel olarak ödüllendi-
rilen çal>flma alanlar>ndaki farkl>l>ktan ve buna karfl>-
l>k relatif olarak vasküler girifl yollar>na iliflkin sorun-
lar>n s>radan kabul edilmesine ba¤l> olabilirdi. O za-
man sürecinde ne teknik yeterlilik, ne de ciddi akade-
mik bir ilgi birçok nefroloji merkezinde kurulamam>fl-
t>. Birçok programda ve vasküler girifl yolu ile ilgili
pratiklerde ifller özellikle cerrahlara b>rak>lm>flt>. Ayn>
zamanda, özellikle ABD'de sentetetik politetrafluoro-
etilen graftlar (PTFE), nativ AV fistüllere göre artan
bir promosyon ve kullan>mdayd>. Bu kayma, pazarla-
ma ve ifllem masraf>n>n ödenmesi, nativ fistül oluflana
dek köprüleme sa¤layan kalitesiz geçici venöz girifl yo-
lu kataterlerinin bulunabilirli¤i nedenleriyle olufltu ve
k>sa süreli ve yüksek etkinlikli diyaliz tedavisine veri-
len önem artt>. Amerika Birleflik Devletleri nefroloji
toplulu¤u için sonuç, yüksek PTFE graft s>kl>¤> bulu-
nan, büyük hemodiyaliz hasta popülasyonu, düflük AV
fistül kullan>m oran>, belki de insidental olarak tüm
endüstriyel uluslar içinde en yüksek diyaliz hasta mor-
talitesi oldu. 1999'da ABD'de hemodiyaliz hastalar>-
n>n %49'u AV graftla, %28'i nativ fistülle ve %23'ü
venöz kataterle diyalize giriyordu.
Hemodiyaliz hasta popülasyonunun h>zla artt>¤>
bu süreç içinde PTFE graft kullan>m>n>n art>fl>, nefro-
loglar>n vasküler girifl yolu giriflimlerinden uzak dur-
malar> yüzünden, bu hastalardaki vasküler girifl yolla-
r>na iliflkin öngörülebilen bir medikal bak>m krizine
yol açt>. Vasküler girifl yolu disfonksiyonu ya da trom-
bozuna iliflkin giriflimler büyük oranda reaktifti ve
primer olarak aç>k cerrahi tekniklerle hallediliyordu.
AV graft trombozu ya da yetersizli¤ine götürebilecek
venöz stenozun rolü, gerçek de¤erinin çok alt>ndayd>.
1980'lerin sonunda, giriflimsel radyologlar bu prob-
lemleri tan>maya bafllad> ve vasküler girifl disfonksiyo-
nunun tedavisine yönelik hedefleri belirlediler ve yeni
teknikler uygulamaya bafllad>lar. Arteriovenöz hemo-
diyaliz graft trombozunun farmakomekanik tromboliz
ve anjioplasti kullan>larak eritilmesine iliflkin metod
1991'de yay>nland>. Di¤er yay>nlar ve hemodiyaliz gi-
rifl yolu disfonksiyonu giderilmesinde, perkutanöz gi-
riflimlerin giderek daha fazla kabul gördü¤ü bu meto-
dun de¤iflik yöntemleri bunlar> izledi. Bununla birlik-
te nefrologlar yine periferde kald>, vasküler girifl yolu
oluflturma ifli cerrahlar>n ve son zamanlarda da radyo-
loglar>n ifli oldu. Uzmanlaflm>fl alt gruplar aras>ndaki
bu kollaborasyon, zaman>nda ve yüksek kaliteli bir
vasküler girifl yolu bak>m> için gereklilikti. Hiç kufl-
kusuz baz> olgular için böyle oldu. Bununla birlikte
hasta için girifl yolu disfonksiyonu hasta, diyaliz ünite-
si, nefrolog ve birçok program için kritik ve acil önem
tafl>rken, cerrahlar ve radyologlar için ilk öncelikli ifl
olarak kabul edilmeyebilir.
Hemodiyalizdeki hasta bak>m> için vasküler girifl
yolunun önemli rolü gerekti¤i gibi vurgulanmam>fl
olabillir. Hemodiyaliz hastas>n>n genifl kapsaml> me-
dikal bak>m> üremi, hipertansiyon, sodyum ve su den-
gesi, anemi, mineral metabolizmas>, metabolik kemik
hastal>¤> ve beslenme durumunu içermelidir. Yeterli
ve etkili bir vasküler girifl yolu olmaks>z>n, bu medi-
kal bak>m gerekti¤i flekilde verilemez. Bu kritik de-
¤erlerden ayr>l>nmas> hasta ve nefrolog için dezavantaj
yarat>r. nda, multispesifik girifl yolu
Giriflimsel Nefroloji:
Endovasküler
57
Theodore F. Saad, MD
Çeviri: Dr. Ayd>n Türkmen
Bölüm X. Nefrolojide Özel Konular