background image
GEBELF
1. Gebelikteki Anatomik De¤ifliklikler
Gebelik esnas>nda böbrek boyutu yaklafl>k 1 cm artar.
Üriner toplay>c> sistem (renal kaliksler, pelvis ve üreter)
dilate olur. Gebeli¤in ilk 6 haftal>k döneminde, üreter
dilatasyonundan hormonal ve mekanik kuvvetlerin so-
rumlu oldu¤u düflünülmektedir. Gebeli¤in daha sonraki
dönemlerinde, pelvik giriflte üreterin mekanik kompres-
yonu hidroüreter ve hidronefroza yol açabilir. Uterusun
sigmoid kolon yüzünden dekstrorotasyonu nedeniyle,
hidronefroz olgular>n %90'>nda sa¤da geliflir.
Nadiren, bu durum obstrüktif üropatinin klinik
olarak anlaml> bir nedeni olabilir. Dilate toplay>c> sis-
temler 300 ml'ye kadar idrar tutabilir ve böylece bakte-
riler için bir rezervuar görevi yapabilir. Dilate üriner sis-
tem ayn> zamanda idrar staz>na yol açar ve asemptoma-
tik bakteriürili gebe kad>nda piyelonefrit riskini art>r>r.
2. Gebelikteki Fizyolojik De¤ifliklikler
Renal fizyolojik de¤ifliklikler belirgin vazodilatasyon
ile karakterize olup, glomerüler filtrasyon h>z> (GFH)
ve renal plazma ak>m>nda (RPA) art>fla yol açar. Bu de-
¤ifliklikler ilk trimestirde olur ve ilk trimestirin so-
nunda GFH ve RPA'da bazal de¤erin %50'sine kadar
varan pik art>fllar görülür. Filtrasyon fraksiyonu
(GFH/RPA) anlaml> derecede azal>r, bu durum efektif
RPA'da daha büyük art>fl oldu¤unu gösterir. Gebelik-
te kreatinin üretimi de¤iflmez, fakat kreatinin klirensi
artmas>n>n sonucu olarak serum kreatinin düzeyi daha
düflük bulunur; gebelik süresince normal kreatinin de-
¤eri <0.8 mg/dL'dir (Tablo 55-1).
GFH'nin yükselmesinin sonucu olarak, idrarla
protein, aminoasit, ürik asit, glukoz ve kalsiyum at>l>-
m> artar. Gebe olmayan toplumda normal proteinüri
üst s>n>r> 150 mg/gün iken, gebelerde proteinüri 300
mg/gün de¤erini geçti¤inde anormal oldu¤u kabul
edilir. Gebelikte ürik asit klirensi de artar ve gebe ka-
d>nlardaki serum ürik asit düzeyleri üçüncü trimestir-
de genellikle 4.5 mg/dL'yi geçmez.
3. Elektrolit ve Asit Baz De¤ifliklikleri
Gebelik su metabolizmas>ndaki anlaml> de¤ifliklikler-
le iliflkilidir. Serum ozmolalitesi çeflitli kuvvetlerin bir
sonucu olarak 5-10 mOsmol/kg düfler. Serum osmola-
litesi düflük olmas>na ra¤men, su yüklenmesi ve su ek-
sikli¤ine karfl> normal yan>t>n yönlendirdi¤i flekilde
serum osmostat> yeniden ayarlan>r. Susama ve arginin
vazopressin (AVP) sal>n>m> için ozmotik eflik de¤erler-
de bir azalma vard>r. Plasental vazopressinazlar>n sal>-
n>m>na ba¤l> olarak AVP katabolizmas>n>n artmas> ge-
çici diyabetes insipidusa yol açar ve baz> kad>nlarda te-
davi gerektirecek fliddette olabilir. Total vücut suyu 6-
8 L artar ve bunun ço¤u ekstrasellülerdir. Plazma vo-
lümü gebelik boyunca 1.1-1.6 L artarak 4.7-5.2 L'ye
ulafl>r, bu de¤er gebe olmayan kad>nlar>nkinden %30-
50 fazlad>r. Buna 900-1000 mEq'l>k sodyum retansi-
yonu efllik eder ve baz> gebe kad>nlarda hafif ödem gö-
rülmesine katk>da bulunur. Gebeli¤in sonunda, k>r-
m>z> kan hücre kitlesi bazal düzeyin %20-30 üzerine
ç>kar. Intravasküler volüm k>rm>z> hücre kitlesine gö-
re daha fazla oranda artarak gebelikte görülen dilüsyo-
nel veya fizyolojik anemiye yol açar.
Osmostat'>n yeniden ayarlanmas>n>n sonucu ola-
rak serum sodyumu 5 mEq/L düfler (Tablo 55-1). Ge-
belik esnas>ndaki hiponatremi, human koryonik gona-
dotropin (HKG) art>fl> ile paralellik gösterir, bu de¤i-
flikliklerin relaksin sal>nmas> yoluyla oldu¤u düflünül-
mektedir. Serum aldosteron art>fl>na ra¤men serum po-
tasyum düzeylerinin normal olmas>, gebelikte artm>fl
olan progesteron düzeylerinin potasyum kaybettiren
etkisine ba¤l> olabilir. Progesteron art>fl> hipervanti-
lasyonu uyar>r, hafif respiratuvar alkaloz oluflur, arter-
yel pH hafifçe artar ve plazma bikarbonat konsantras-
yonu yaklafl>k 4 mEq/L düfler. Gebelikte total serum
kalsiyum düzeyleri azal>r, fakat iyonize kalsiyum dü-
492
Gebelik ve Böbrek
Hastal>¤>
55
Priya Anantharaman, MD,
Rebecca J. Schmidt, DO ve
Jean L. Holley, MD
Çeviri: Dr. Eyüp Koç