background image
79
MAGNEZYUM DENGES<
Genel Bilgiler
Magnezyum; vücuttaki ikinci intraselüler katyon ve
vücudun dördüncü en önemli katyonudur. Adenozin
Trifosfat> da (ATP) içeren çeflitli enzim aktivasyonla-
r>nda, enerji metabolizmas>nda, nükleik asit ve prote-
in sentezinde, iyon kanallar>n>n regulasyonunda ve
membran stabilizasyonunda önemli rol oynar. Mag-
nezyum dengesinde bozukluk, çeflitli klinik bulgular>
beraberinde getirir ve bu da vücut için magnezyumun
önemine dikkat çeker. Eriflkinlerdeki magnezyum
miktar> ortalama 24 g (1 mol, 200 mEq)'d>r. A¤>rl>k-
l> olarak kemikte depo edilmifltir (%55-60), ikinci
olarak çizgili kas hücre içinde (%20), geri kalan mik-
tar> da (29) tüm yumuflak doku kompenentlerinde bu-
lunur. Bu miktarlar intraselüler yerlefliktir ancak eks-
traselüler magnezyum ile denge halindedir. Böylece,
iskelet yap>da ve intraselüler kompartmandaki mag-
nezyum; ekstraselüler magnezyum kay>plar> duru-
munda h>zl> bir tampon sistemi ile dengelenir.
Tüm vücut magnezyumun yaklafl>k olarak %1'lik
k>sm> extraselüler kompartmandad>r (ECF) ve 3 ayr>
fraksiyonda; %60-65 serbest, iyonize ve fizyolojik ola-
rak aktif, %30 proteine ba¤l>, sitrat, fosfat ve di¤er
iyonlar ile dengededir. Klinik pratikte magnezyum öl-
çümü ve takibi serum magnezyum ölçümü ile sa¤la-
n>r. Serum magnezyum konsantrasyonun normal de-
¤erleri 1,7-2,3 mg/dL (1,4-2,1 mEq/L). katyon olarak ele al>n>rsa ölçülen miktar gerçek mik-
tar>n çok alt>ndad>r.
Amerikan diyeti ile günlük magnezyum al>m>
300-360 mg/gündür. G>dalardan yeflil sebze, f>nd>k,
ceviz gibi kabuklu kuruyemifl, kuru bakliyat da bol
miktarda, k>rm>z> et ve deniz ürünlerinde az miktarda
magnezyum vard>r. Diyetle al>nan magnezyumun
%30-40'> midede, ince barsak ve az miktarda da ko-
londa emilir. k 20-40 mg mag-
nezyum sekresyonu olur. Ancak, bu kay>p diyare veya
bilier fistül varl>¤>nda çok daha ciddi düzeylere ç>kar.
Böbrek magnezyum dengesinin sa¤lanmas> için en
önemli organd>r. Yaklafl>k olarak total magnezyumun
%70-80 (2, 4 gr) böbreklerde filtre olur. Normal flart-
larda tubüllerden %95-97'si reabsorbe edilir. Plazma
magnezyum konsantrasyonu, renal magnezyum at>l>m>
için en önemli belirteçtir. Normal flartlarda %5'den da-
ha az (120 mg) miktar> idrarla at>l>r. Hipomagnezemi
halinde renal itrah %0,5 (12 gr)'a kadar düfler.
Di¤er elektrolitlerin aksine (örn: Na
+
, K
­
, Ca
2+
)
magnezyum dengesini sa¤lamak için etkin rol oynayan
hormonal mekanizma yoktur. Ancak deneysel çal>flma-
lar göstermifltir ki; paratiroid hormon, kalsitonin, vi-
tamin D, glukagon, antidiüretik hormon, aldesteron,
seks steroidleri ve
-adrenerjik agonistler dolayl> ola-
rak magnezyum dengesine katk>da bulunur ancak in-
san üzerine bu hormonlar>n net etkisi belli de¤ildir.
Proksimal tubül iyonlar>n reabsorbsiyonu için ma-
jor rol oynad>¤> halde magnezyumun az bir k>sm>
(%15-25) bu segmentte reabsorbe olur. Biliniyor ki
magnezyum transportu pasif yolla sodyum ile birlikte
hareket ederek sa¤lan>r. Sodyum emilimine etki eden
faktörler (volum art>fl> gibi) dolayl> olarak magnezyum
reabsorbsiyonuna da etkiler. Major magnezyum reab-
sorbsiyonu sa¤lanan anatomik lokalizasyon henlenin
ç>kan ince kortikal k>sm>d>r. Buradaki emilim ise pa-
sif ve sodyum ile efl zamanl> hareket ile sa¤lan>r. Mag-
nezyum (ve kalsiyum) emilimini artt>ran en önemli
mekanizma tubül hücrelerinde aktif olan Na-K
­
-ATP
az enzimi ile katalize olan Na
+
/K
+
/2C1
­
kotransport
sistemi ile klor kanallar> ile membrandaki potasyum
kanallar> ile sa¤lan>r. Bu koordinasyon sistemindeki
en ufak denge bozukluklar>nda (loop diüretik kullan>-
m> ve ya Barter's sendromu gibi kal>t>msal defekt var-
l>¤>nda) lümen pozitif gradiente döner ve magnezyum
Magnezyum Dengesi
Bozukluklar>:
Hipomagnezemi
ve Hipermagnezemi
8
Merly Waldman, MD ve Sidney Kobrin, MD
Çeviri: Dr. fiebnem Karakan, Dr. Siren Sezer