background image
Genel Bilgiler
Fabry hastal>¤>, lizozomal bir enzim olan
-galaktozi-
daz A (
-Gal A)'n>n eksik aktivitesi ile oluflmufl, X'e
ba¤l> olarak kal>t>msal bir geçifl gösteren glikosfingo-
lipid katabolizma bozuklu¤udur. Bu enzimatik defekt
GL-3'ün ve bunun iliflkili oldu¤u vücudun her taraf>n-
da bulunan endotelyal, epitelyal, peritelyal ve düz kas
hücrelerinin lizozomlar>nda terminal
-galaktozil par-
çalar> içeren glikosfingolipidin progressif birikimi ile
neticelenir. Klasik tutulum özelli¤i gösteren erkekler-
de (bunlar
-Gal A aktivitesine hiç sahip de¤ildirler
veya çok az sahiptirler) damar endotelindeki glikosfin-
golipid depolanmas> bu hastal>¤>n anjiyokeratoma, ak-
roparestezi ve hipohidrozisi içeren bafll>ca klinik belir-
tilerinden sorumludur. Yafl>n ilerlemesi ile, progressif
vasküler glikosfingolipid birikimi böbrek yetmezli¤i-
ne, kardiak ve serebrovasküler hastal>klara ve erken
ölüme yol açar. Birleflik Devletler ile Avrupa diyaliz ve
transplantasyon kay>tlar> klasik tutulum gösteren er-
keklerin ço¤unun 35 ile 45 yafllar> aras>nda böbrek
yetmezli¤ine girdi¤ini göstermektedir. Renal trans-
plantasyon ve diyalizdeki geliflmelerden önce, bir seri-
de klasik olarak tutulum gösteren erkeklerde ortalama
ölüm yafl> 41 olarak verilmifltir. Klasik Fabry hastal>-
¤>n>n insidans> yaklafl>k 40.000-60.000 erkekte 1 ola-
rak tahmin edilmektedir.
Klasik Fabry hastal>¤> fenotipine ilave olarak, geç
bafllang>çl> varyantlar>n>n akroparestezi, anjiyokerato-
ma, hipohidrozis veya korneal ve lentiküler lezyonlar gi-
bi Fabry hastal>¤>n>n klasik belirtilerini göstermedi¤i
belirtilmifltir (Tablo 48-1). Yaflam>n 5. ve 8. dekatlar>
aras>nda kendisini gösteren kardiak varyantlarda ise sol
ventrikül hipertrofisi, mitral yetmezli¤i ve/veya kardi-
yomiyopati ve kendi yafl grubu için normal renal fonk-
siyona sahip hafif veya orta derecede proteinüri vard>r.
Rezidüel
-Gal A aktivitesi ve primer kardiyomiyosit
glikosfingolipid depolanmas> görülür. Renal varyantlar-
da da Fabry hastal>¤>n>n klasik bafll>ca belirtileri görül-
mez; ancak, böbrek yetmezli¤i ile sonlan>r. Etyolojisi
bilinmeyen son dönem böbrek yetmezlikli (SDBY) has-
talar>n taranmas>nda bir k>s>m hastada mutasyon pozitif
Fabry hastal>¤> saptanm>flt>r. Geç bafllang>çl> fenotip in-
sidans> 4000 erkekte 1 olarak tahmin edilmektedir.
Rastgele (random) X-kromozom inaktivasyonun-
dan dolay>, heterozigot kad>nlar asemptomatikten er-
keklerdeki kadar ciddi olabilen de¤iflken Fabry hasta-
l>¤> semptomlar>na sahip olabilirler. Heterozigot ka-
d>nlar genellikle erkeklerden çok daha az ciddi tutu-
lum gösterirler ve semptomlar> erkeklerde görülen
yafllardan daha ileri yafllarda ortaya ç>kabilir.
Fabry hastal>¤> için enzim yerine koyma tedavisi son
zamanlarda olanakl> hale gelirken ayn> zamanda etkin ol-
du¤u da gösterilmifltir (Tedavi bölümüne bak>n>z).
Klasik ve geç bafllang>çl> tutulum gösteren erkek-
lerde plazma, izole ve/veya kültür hücrelerinde
-Gal
A eksikli¤inin gösterilmesi ile güvenli bir flekilde tan>
X'e ba¤l> resesif geçen lizozomal depo hastal>¤>
Erkekler
­Plazma ve/veya lökosit
-galaktozidaz A eksik-
li¤i (klasik fenotipte normal ortalama aktivite
%1'den daha az, geç-bafllang>ç varyant>nda
ise normal ortalama aktivite %1'den daha
fazla).
­Belirlenmifl
-galaktozidaz A gen mutasyonlar>
genotip/fenotip korelasyonlar> sa¤lar.
­Globotriaosilseramid (GL-3) birikimi.
­Anjiyokeratomlar, akroparastezi, hipohidrozis,
korneal ve lentiküler de¤ifliklikler, böbrek yet-
mezli¤i, kardiak hastal>k ve serebrovasküler
hastal>k varl>¤>.
Kad>nlar
-Rastgele X-kromozom inaktivasyonuna ba¤l> olarak,
genellikle kad>nlarda plazma ve lökosit
-galak-
tozidaz A aktivitesi ciddi eksiklikten normal dü-
zeyde olacak flekilde de¤iflkenlik gösterir.
­
-Galaktozidaz A mutasyon analizleri kesin ta-
n> için gereklidir
­Kad>nlardaki klinik semptomlar çeflitlidir;
asemptomatik oldu¤u gibi klasik tipte etkile-
nen erkeklerdeki semptomlar kadar ciddi de
olabilir.
TANI <Ç
426
Fabry Hastal>¤>
48
Robert J. Desnick, PhD, MD
Çeviri: Dr. Mansur Kayatafl