(sieverts cinsinden). Radyasyona maruziyetin ölçümleri
aras>ndaki iliflkinin aç>klamas> için Tablo 4-1'e bak>n>z.
Amerika Birleflik Devletleri'nde yaflayan s>radan bir in-
san, çevreden radon ve kozmik >fl>nlar gibi kaynaklardan
y>lda ortalama 1 ile 3 mSv aras>nda radyasyona maruz kal-
maktad>r. T>bbi personelin önerilen mesleki maruziyet li-
miti y>lda 50 mSv'dir (NCRP, 1993). Gözler ve gonadlara
maruziyet ekstremitelere göre daha önemli bir biyolojik et-
kiye sahiptir, bu nedenle önerilen maruziyet limitleri vücut
k>s>mlar>na göre de¤iflir. Bununla birlikte, radyasyon için
güvenli bir doz yoktur. 10 mSv kadar az bir efektif radyas-
yon dozu, maruz kalan bireylerde 1000'de 1 malignite ge-
liflimine neden olabilir (NRCNA, 2006).
Rölatif Radyasyon Seviyeleri
Radyasyon maruziyeti nedeniyle biyolojik risk de¤erlen-
dirmesi karmafl>kt>r. Çeflitli görüntüleme yöntemleri için
efektif doz aral>¤>n>n tahmin edilmesinde bir rölatif rad-
yasyon seviyesi (RRS) bulunmaktad>r (Tablo 4-2).
Üç fazl> kontrastl> veya kontrasts>z bat>n ve pelvik bilgi-
sayarl> tomografi (BT) taramas> için efektif doz 25 ile 40
mSv kadar yüksek olabilir. Floroskopi önemli miktarlarda
radyasyon maruziyetine sebep olma aç>s>ndan genellikle
gözard> edilen bir kaynakt>r. 1 dakikal>k floroskopi ile cildin
ald>¤> radyasyon dozu, ayn> anatomik bölgeye 10 kez yap>-
lan tek bir radyografi ile eflde¤erdir (Giese ve Morin, 2000).
Radyasyondan Korunma
Hastalar>n ald>¤> kümülatif radyasyon dozu, aksiyel gö-
rüntüleme yöntemlerinin veya floroskopi eflli¤inde yap>lan
ifllemlerin tekrarlanmas> ile giderek artmaktad>r. Birçok
defa iyonizan radyasyona maruziyet sebebiyle tekrarlayan
böbrek tafl> hastal>¤> veya üriner malignitesi olan hasta
populasyonu risk alt>ndad>r. Çal>flmalar ilgili anatomik
bölgeye yap>lan aksiyel görüntüleme yöntemleriyle s>n>r-
land>r>lmaya çal>fl>lmal> ve mümkünse iyonize radyasyon
gerektirmeyen görüntüleme yöntemleri tercih edilmelidir.
Sa¤l>k personelinin (hekimler dahil) maruz kald>¤> kümü-
latif radyasyon dozu floroskopi kullan>lan durumlarda gi-
derek artabilir.
Sa¤l>k personelinin maruz kald>¤> radyasyonun azalt>l-
mas> üç major mekanizma ile sa¤lanm>flt>r: (1) maruziyet
100
KISIM II
l
Ürolojik Muayene ve Tan>sal Teknikler
Görüntü
younlatirici
X-iini
kaynai
fiekil 4-1.
Floroskopi için donan>m>n kurulumu. Masan>n alt>nda
bulunan X-ray kayna¤> ifllemi uygulayan kifliye radyasyon maruzi-
yetini azalt>r. Görüntü yo¤unlaflt>r>c>s>n>n hastaya olabildi¤ince
yak>n konumland>r>lmas> radyasyon yay>l>m>n> azalt>r. Donan>m>n
kurulumu uygulama esas al>narak de¤iflebilir.
Radyasyon Maruziyet Birimleri ve Klinik Önlemler
RADYASYON M
KLAS
SI B
DÖNÜfiÜM
KL
Maruziyet
Roentgen (R)
Coulumb (C)/kg
1 C/kg=3876 R
Birim kütle bafl>na yük
Emilen doz
Rad
Gray (Gy)
1 Gy=100 rad
Doku taraf>ndan emilen enerji
Eflde¤er doz
Rem
Sievert (Sv)
1 Sv=100 rem
Doku tipine göre emilen enerji
Efektif doz
Rem
Sievert (Sv)
Emilen enerji ile iliflkili biyolojik risk
Geise RA, Morin RL. Radiation management in uroradiology. In: Pollack HM, McClennan BL, editors. Clinical urography. 2nd ed. Philadelphia: WB Saun-
ders; 2000. p. 13'ten adapte edilmifltir.
Tablo 4-1.
Her S>n>fland>rma <çin Yayg>n Örnek Muayene mlamas>
RÖLAT
YET
ÇOCUK EFEKT
SEV
TAHM
TAHM
ÖRNEK MUAYENE
O
0
0 mSv
Ultrason, MRI
'
<0,1 mSv
<0,03 mSv
Gö¤üs ve el grafileri
''
0,1-1 mSv
0,03-0,3 mSv
Pelvis grafisi, mammografi
'''
1-10 mSv
0,3-3 mSv
Abdomen CT, nükleer t>p kemik taramas>
''''
10-30 mSv
3-10 mSv
Kontrastl> ve kontrasts>z abdomen CT, tüm vücut PET
'''''
30-100 mSv
10-30 mSv
Transjuguler intrahepatik portosistemik flant
yerlefltirilmesi, aort anevrizmas> stent greft tedavisi
*The RRL assignments for some of the examinations cannot be made, because the actual patient doses in these procedures vary as a function of a number
of factors (e.g., the region of the body exposed to ionizing radiation, the imaging guidance that is used). The RRLs for these examinations are designated
as NS (not specifi ed).
American College of Radiology. ACR appropriateness criteria: radiation dose assessment introduction. ? http://www.acr.org/SecondaryMainMenuCategori-
es/ quality_safety/app_criteria/RRLInformation.aspx ? ; [accessed 19.01.11] al>nm>flt>r.
Tablo 4-2.