background image
nervasyon yo¤unlu¤unun erkeklerden düflük oldu¤u
bildirilmifltir
(de Groat ve Booth, 1993).
n tam anlafl>lmas> için düz ve
çizgili kaslar>n kas>lma özellikleri üzerinde daha fazla
bilgi ve çal>flmaya ihtiyaç vard>r.
Mesane düz kas hüc-
relerinin kas>lma özellikleri, hem idrar depolanmas> hem
de at>l>m> için uygun yap>dad>r. Mesanenin düflük fizyolo-
jik bir h>z ile dolduruldu¤unda intravezikal bas>nç 10 cm
H
2
O'nun alt>nda kalmaktad>r (Klevmark, 1974). Mesane-
nin akut denervasyonu düflük bas>nçl> dolumu önemli öl-
çüde etkilememektedir (Langley ve Whiteside, 1951). Bu
görüfl,
hücresel ve hücre d>fl> yap>lar>n interensek myo-
jenik ya da viskoelastik özelliklerinin, düflük bas>nçl>
mesane dolumu ve mesane uyumunun ana elemanlar>
oldu¤u hipotezini desteklemekte kullan>lm>flt>r (bkz. "Afl>-
r> Aktif Mesane Mekanizmas>"). Yine de, iflemeye efllik
eden h>zl> ve sürdürülebilir düz kas kas>lmas> için sinirsel
uyar>ya ihtiyaç vard>r.
Mesane Biomekanikleri
Temel mesane hidrodinamikleri ve biomekanikleri konu-
sunda ürologlar neleri bilmelidir ve ne kadar bilmelidir?
Bunlar bu bölümde cevaplamaya çal>flaca¤>m>z sorular
olacakt>r. Mesanenin flekli, boyutu, bas>nc> ve gerilimi
aras>ndaki iliflkiyi Laplace yasalar>nda belirtildi¤i flekilde
aç>klayaca¤>z (Chancellor ve ark., 1996). Marquis Pierre-
Simon de Laplace (1749-1827) "Fransa'n>n Newton'u"
olarak bilinir.
Laplace, bir kab>n duvarlar>nda bas>nca
ba¤l> oluflan gerilimin, herhangi bir noktadaki e¤imin
yar> çap> ile do¤ru orant>l> oldu¤unu göstermifltir.
Bu-
na Laplace yasas> denir.
nç ile mesane boyutu aras>nda iliflki
ürologlar taraf>ndan sezgiseldir ve bu da mesane duvar>
gerilimini etkilemektedir. Duvar geriliminin artmas> mesa-
ne aferent sinirlerini uyararak mesanenin doldu¤unun al-
g>lanmas>n> sa¤layaca¤> gibi, istemsiz mesane kas>lmala-
r>na da yol açabilir. nçta büyük art>fllar,
özellikle hipertrofik, düflük kapasiteli mesanelerde, iske-
mi, vezikoüretral reflü, hatta venöz ve/veya lenfatik siste-
me bakteri saç>lmas>na neden olacak kadar mesane duvar
gerilimini dramatik biçimde artt>rabilir. Yüksek duvar ge-
rilimi ve intravezikal bas>nç enterosistoplasti sonras> gö-
rülen mesane y>rt>lmalar>n>n sebebi olabilir.
Laplace denklemi duvar gerilimi ile intravezikal ba-
s>nç ve mesane boyutu aras>nda direkt iliflki oldu¤unu
belirtmektedir. Bu denklemde T gerilimi, P intravezikal
bas>nc>, R mesane yar> çap>n> ve d duvar kal>nl>¤>n> gös-
terir. Mesane dolarken Pmes göreceli olarak sabittir. Ta-
mamen dolmufl mesanede, e¤er mesane duvar> hipertro-
fik de¤ilse d gözard> edilebilir (
fiekil 60-3). Böylece T =
P * R/2, tam dolu mesane bas>nc>na yaklafl>kt>r.
Dolum Mekanikleri
Mesane ve üretran>n viskoelastik davran>fl> hem nöromus-
küler hem de mekanik özelliklerine ba¤l>d>r. Mekanik özel-
likler, gerilimin (dolulu¤un) büyüklü¤üne hatta dokular-
daki adenozin trifosfat (ATP) birikimine (ör. ölüm sonras>)
göre de¤iflir. Mekanik özellikler doku yap> ve bileflenlerine
oldukça duyarl>d>r. Mesane ve üretrada, kollajen ve elastin
bileflenler strese maruz kald>klar> (alan bafl>na düflen kuv-
vet) zaman viskoelastik özellikler üzerine derin etkileri
vard>r.
Düz kastan ayr> olarak, insan mesanesi kabaca
%50 kollajen ve %2 elastinden olufl>>r. Yaralanma, obs-
truksiyon ya da denervasyon durumunda, kollajen içe-
rik artar
(Macarak ve Howard, 1999). Kas>labilir protein
içeri¤i kollajen içeri¤ini aflt>¤> zaman, afl>r> gerilebilme özel-
li¤i kazan>l>r (komplians, uyum).
Kollajen konsatrasyonu
artt>¤>nda aksine uyum azal>r. Mesane komplians> (C),
hacimde (Y) oluflan de¤iflikliklere ba¤l> geliflen intravezikal
bas>nçtaki (P) de¤ifliklikler olarak tan>mlan>r:
C = Y'deki de¤iflim
/P'deki de¤iflim
Komplians>n düflmesi ya da efferent sinirsel uyar> du-
var gerilimini etkileyebilir, afferent uyar>lmaya sebep ola-
bilir ve sonuç olarak mesane hissini ve iflemek için gerek-
li olan hacim efli¤ini de¤ifltirebilir. Mesane haciminin art-
mas>yla Laplace denkleminde tarif edildi¤i gibi, duvar
stresi ya da gerilimi artar (bkz. fiekil 60-3)
Mesane Uyumu
Mesane yüzeyi, mesanenin dolu ya da bofl olmas>na göre
büyük de¤ifliklik gösterebilir. De¤iflimin yüzdesi vücutta-
ki herhangi bir organ ile k>yaslanamayacak boyuttad>r. Bu
de¤ifliklik, ürotelyum ve mesane duvar> düz kas> ve ba¤
dokusunun uyumu ile gerçekleflir.
Lamina propria ve detrusorun kal>nl>¤>ndaki de¤iflik-
likler, mesanenin artan idrar hacmine uyumu için meka-
nik gereksinimlerdir. Dolum s>ras>nda, lamina propria
kastan daha h>zl> incelir. Mesane duvar>n>n dolum s>ras>n-
da incelmesinin. kas liflerinin yeniden tanzimi ve kollaje-
nin sarmal yap>s>ndaki de¤iflikli¤e ba¤l> oldu¤u iddia edil-
mifltir (Macarak ve Howard, 1999). Kas ve ba¤ dokusun-
da baz> de¤iflikliklerin birlikte oluflmas> idrar>n düflük in-
travezikal bas>nçlarda depolanmas> için gereklidir (Chang
ve ark., 1999). Dolum s>ras>nda, detrusor yeniden düzen-
lenir ve kas lifleri uç uca pozisyonundan yan yana pozis-
1788
KISIM XIV
l
nma, Depolama ve Boflalt>lmas>
Laplas Yasasi T=P
ves
R/2d
fiekil 60-3.
Laplace yasas> duvar gerilimini (T), mesane yar>çap>
(R), intravezikal bas>nç (P
ves
) ve duvar kal>nl>¤>n>n (d) bir fonksiy-
onu olarak tan>mlar.