background image
süresinin k>salt>lmas>; (2) radyasyon kayna¤>ndan maksi-
mum uzakl>¤>n sa¤lanmas> ve (3) koruyucu aparatlar. Flo-
roskopi s>ras>ndaki al>nan radyasyon dozu, maruz kalma
süresi ve maruziyet say>s> ile do¤ru orant>l>d>r. Floroskopi
s>ras>nda radyasyona maruziyet süresi, floroskopinin seri
k>sa çekimler fleklinde yap>lmas> ve floroskopi ünitesinin
"son görüntüyü tutma" özelli¤inin kullan>lmas> ile minimi-
ze edilmelidir. Radyasyon >fl>nlar> mesafe kat ettikçe birbi-
rinden uzaklafl>r, bu nedenle radyasyona maruziyet kayna-
¤a olan uzakl>¤>n karesiyle orant>l> olarak azal>r. Sa¤l>k
personelinin aktif radyasyon kayna¤>na maksimum uygu-
lama mesafesinin sa¤lanmas> maruziyeti önemli ölçüde
azalt>r. Hastaya olabildi¤ince yak>n pozisyona görüntü yo-
¤unlaflt>r>c>n>n konumland>r>lmas> radyasyon da¤>lmas>n>
önemli ölçüde azalt>r. Standart önlükler ve tiroid kalkanla-
r> sa¤l>k personeli için önemli bir koruma sa¤lar ve floros-
kopi kullan>m>nda tüm personel taraf>ndan giyilmelidir.
KONTRAST MADDE
Ürolog hastadan radyografik de¤erlendirme isterken kon-
trastl> görüntüleme yönteminin yararlar> ve risklerini göz
önünde bulundurmal>d>r, bunun yan> s>ra kontrast veril-
meden yap>labilecek ve benzer bilgiyi sa¤layabilecek alter-
natif görüntüleme yöntemlerini de göz ard> etmemelidir.
T>bbi görüntülemenin gelifltirilmesi ve böylece ürolog-
lar taraf>ndan yap>lan tan> ve tedavi kararlar>n>n iyilefltiril-
mesi için birçok kontrast madde kullan>lm>flt>r. Bu ajanlar
büyük bir güvenlik ve etkinlik ile dünya çap>nda günübir-
lik olarak kullan>lmaktad>r. Ancak, di¤er tüm ilaçlar gibi,
kontrast maddelerin kullan>m> ile iliflkili de riskler bulun-
maktad>r. Olumsuz yan etkiler ve istenmeyen ilaç reaksi-
yonlar> (<m>n>n direkt sonucu
olabilir ve minör bozukluklardan hayat> tehdit edici ciddi
durumlara kadar genifl bir yelpazede problemlere yol aça-
bilir. Görüntüleme merkezleri kontrast madde ile iliflkili
< tan>yarak tedavi edebilme e¤itimini alm>fl klinik per-
sonele ve bu durumda gerekli olan kullan>ma haz>r ilaçlar
ve ekipmana sahip olmal>d>r.
s>k kullan>lan element iyottur. 127 atom a¤>rl>¤> ile iyot
radyoopasite gösterir, ise radyoopasite göstermezler ve sadece çözünürlü¤ün
artt>r>lmas> ve toksisitenin azalt>lmas>nda görev alan iyot
elementi tafl>y>c>lar>d>r. Klinik kullan>m için iyotlu
niyonik monomer, iyonik dimer ve noniyonik dimer. Bun-
lar 300 mOsm/kg H
2
O fizyolojik osmolalite ile karfl>laflt>-
r>ld>¤>nda izoosmolar, hiperosmolar veya hipoosmolar ola-
rak da karakterize edilebilirler (Tablo 4-3).
Bunlar>n hepsi, monomer durumunda üç ve dimer du-
rumunda alt> iyot atomu içeren 2,4,6 üç iyotlu benzen hal-
kas>ndan elde edilmektedir. Bu ajanlar>n kimyasal bilefli-
mi onlar> son derece hidrofilik, düflük lipid çözünürlüklü
ve protein reseptörleri ve membranlar için düflük ba¤lan-
ma afiniteli yapmaktad>r. Bunlar k>rm>z> kan hücreleri ve
doku hücrelerine girmedikleri ve h>zl>ca at>ld>klar> için gö-
rüntülemede kullanmak için tasarlanm>fllard>r ve terapötik
kullan>mlar> bulunmamaktad>r. Yaklafl>k %90 oran>nda 12
saat içinde böbreklerden elimine edilmektedir.
101
BÖLÜM 4
l
Üriner Trakt>n Görüntülenmesi: Temel Prensipler
S>k Kullan>lan Radyokontrast Maddelerin Özellikleri
T
Noniyonik dimer
Noniyonik dimer
Düflük osmolar
Noniyonik monomer
Noniyonik monomer
Noniyonik monomer
Noniyonik monomer
Yüksek osmolar
GENEL ADI
Meglumine ioxaglate
Sodyum oksalat
Sodyum iotalamate
Meglumine diatrizoate
OSMOLAL
mOsm/kg
320
290
580
580
616
640
645
610
1843
1530
V
AT 37 °C
8,1
11,4
7,5
7,5
4,7
6,3
5,5
4,6
2,75
5,0
300
320
320
320
300
300
300
300
325
306
Pannu N, Wiebe N, Tonelli M, et al. Prophylaxis strategies for contrast-induced nephropathy. JAMA 2006;295(23):2765-79.
Tablo 4-3.
Anahtar Noktalar: Üroradyolojide Konvansiyonel
Radyografi/Radyasyon Yönetimi
· Efektif radyasyon dozu iyonize radyasyonun olumsuz
sa¤l>k sonuçlar>na yol açma potansiyelini ifade etmek-
tedir.
· Efektif doz bir görüntüleme yönteminde hasta populas-
yonundaki radyasyon riskini ifade etmek için kullan>lan
miktard>r (sieverts cinsinden). Radyasyona maruziyetin
bu ölçümleri aras>ndaki iliflkinin aç>klamas> için Tablo
4-1'e bak>n>z.
· Radyasyonun güvenli bir dozu yoktur.
· Mesane dolumu, düflük hacimde mesane spazm>n> uya-
rabilir ve baz> hastalarda inceleme için yeterli hacim
sa¤lanamayabilir. T6'dan daha üst seviyede spinal kord
yaralanmas> olan hastalarda mesane dolumu otonomik
disrefleksiyi tetikleyebilir.
· Rölatif radyasyon seviyeleri (RRS) tan>sal görüntüleme
yöntemlerini tahmin edilen efektif radyasyon dozu üze-
rinden s>n>fland>r>r.
· Sa¤l>k personeli için radyasyon önlemi (1) maruziyet
süresinin k>salt>lmas>, (2) radyasyon kayna¤>ndan
maksimum uzakl>¤>n sa¤lanmas> ve (3) koruyucu apa-
ratlar> içermektedir.