background image
Vücuttaki demir depolar>na k>yasla, görüntüleme do-
nan>m> için büyük miktarda iyot gereklidir. Total vücut
iyot içeri¤i, ço¤unlu¤u tiroid bezinde bulunmak üzere
0,01 g'dir ve ortalama günlük iyot döngüsü sadece 0,0001
g'dir. Renal BT görüntüleme için yayg>n olarak kullan>lan
n 25 ile 50 g aras>nda iyota maruz kal-
mas>na neden olmaktad>r ve bu insan vücudunda günlük
döngünün yaklafl>k 400,000 kat> demektir, ancak bu doz
herhangi bir toksisite veya kal>c> etkilere nadiren neden
olur (Morris, 1993).
Karfl>
-
adrenerjik bloker tedavisi alan hastalarda daha s>k görülür.
ancak sistemik etkilerin bir kombinasyonu oldu¤u düflü-
nülmektedir.
n>n kontrast maddelere kar-
fl> IgE antikoru ile olan gerçek bir immunolojik reaksiyo-
nun sonucunda olufltu¤u gösterilememifltir (Dawson,
1999).
nda en az dört mekanizma rol oy-
nuyor olabilir: (1) histamin gibi vazoaktif maddelerin sa-
l>n>m>; (2) kompleman, kinin, koagülasyon ve fibrinolitik
sistemler gibi fizyolojik kaskadlar>n aktivasyonu; (3) uza-
m>fl vagal stimülasyona neden olabilen kolinesteraz gibi
enzimlerin inhibisyonu; ve (4) hastan>n kendi anksiyete
durumu ve ifllemlerden korkusu.
¤>ml> de¤ildir. c>ndaki sadece 1 ml enjeksi-
yondan hemen sonra görülebilece¤i gibi; bafllang>çta hiç-
bir problem olmamas>na ra¤men kontrast madde enjeksi-
yonun tamamlanmas>ndan sonra izlenen fliddetli reaksi-
yonlar rapor edilmifltir (Nelson ve ark., 1988; Thomsen ve
ark., 1999; ACR, 2008).
Nonidiosenkratik (N<) reaksiyonlar doz ba¤>ml>d>r ve
dolay>s>yla enjeksiyon h>z> ile iliflkilidir. Emilmifl veya serbest iyot
konsantrasyonu düflük oldu¤u için sadece altta yatan bir
iyot eksikli¤i olan hastalar kontrastl> görüntüleme s>ras>n-
da iyot al>m art>fl> için risk alt>ndad>r. Endemik guatr> olan
hastalarda n>n enjeksiyonu sonras>nda tiro-
toksikoz geliflebilir.
Hiperosmolar kontrast madde (HOKM) vücut hücrele-
rinin fizyolojik osmolalitesinden (300 mOsm/kg su) yak-
lafl>k 5 kat daha fazla osmolaliteye sahiptir. Hiperosmolar
ajanlar eritrosit hasar>, endotelyal hasar, vazodilatasyon,
hipervolemi, kan-beyin bariyerinin bozulmas> ve kardiyak
depresyon ile iliflkilidir. kemotoksik reaksi-
yonlar kardiyak, vaskuler, nörolojik ve renal toksisiteyi
içermektedir. Düflük osmotik kontrast madde (DOKM) fiz-
yolojik osmolaliteye göre ayn> veya biraz daha yüksek bir
osmolaliteye sahiptir ve daha az <açar (Marcos, 1999).
Kontrast Madde Komplikasyonlar>
Tüm kontrasta ba¤l> <laflt>r>ld>-
¤>nda YOKM'de (%12) daha s>k görülür (Katayama ve
ark., 1990; Heinrich ve ark., 2005). <ast>m öyküsü, kontrast madde kullan>m> ile izlenen <r>n oluflmas>na öncülük eden en endifle verici predispozan
faktörlerdir. < öngörebilen ek faktörler ise bilinen iyot
alerji öyküsü, a¤>r kalp hastal>¤>, renal yetmezlik, dehid-
ratasyon, orak hücreli anemi, anksiyete, hipertiroidizm ve
adrenal feokrositoma varl>¤>d>r.
Minor Reaksiyonlar
, k>zar>kl>k, kafl>nt>,
ürtiker, bafl a¤r>s> ve hatta kusma olmas> yayg>nd>r. Bu re-
aksiyonlar genellikle hafif düzeydedir ve ek tedaviye ge-
rek yoktur. Venöz spazm veya kontrast maddenin ven d>-
fl>na infiltrasyonu kol a¤r>s>na sebep olabilir. Bir ile 2
mg/kg aras>nda, en çok 50 mg'a kadar PO/IM/IV difenhid-
ramin (Benadryl) gibi bir H1 reseptör blokeri bu hasta po-
pulasyonunda yararl> olabilir.
Orta Düzeyde Reaksiyonlar
Kötüleflen veya hipotansiyon ve bronkospazm gibi daha
ciddi minor reaksiyonlar hastalar>n %0.5 ile %2'sinde orta-
ya ç>kar. Bunlar genellikle geçicidir ve tedavi gerektirmez.
Gerekti¤inde, 4-10 mg klorfenamin oral, iv veya im; ank-
siyete için 5 mg diazepam; 100-500 mg hidrokortizon im
veya iv; veya bronkospazm için iki veya üç puf
-agonist
inhalatörleri (metaproterenol [Alupent], terbutalin [Bret-
haire], albuterol [Proventil veya Ventolin] gibi bronfliyal
dilatatörler) uygulanabilir, gerekti¤inde tekrarlanabilir.
fiiddetli Reaksiyonlar
Hayat> tehdit eden reaksiyonlar yüksek osmolar kontrast
ajanlar için yaklafl>k 1/1000 kullan>mda ve düflük osmo-
lar kontrast ajanlar için çok daha az oranda ortaya ç>kar,
ajanlar>n her iki türünde de 1/170,000 mortalite oran>na
sahiptir (Spring ve ark., 1997). fiiddetli reaksiyonlar nö-
bet, larengeal spazm, bronkospazm, pulmoner ödem, kar-
diyak aritmi, respiratuar kollaps veya kardiyak arresti
içermektedir (Katayama ve ark., 1990). Tedavi arabas>na
h>zl> eriflim ve e¤itilmifl personel bir görüntüleme merke-
zinin önemli komponentleridir. Gerekti¤inde, kardiyopul-
moner resusitasyon hemen bafllat>l>r. akut
fliddetli hayat> tehdit edici reaksiyon tedavisi için birçok
farkl> ilaç kullan>lm>flt>r. Ancak, epinefrinin h>zla uygulan-
mas> fliddetli kontrast reaksiyonlar> için tercih edilen teda-
vi yöntemidir. Güncel k>lavuzlarda birinci basamak tedavi
olarak, vücut a¤>rl>¤>na göre 0.01 mg/kg, maksimum 0,5
mg 1:1000 konsantrasyonda epinefrinin lateral uylu¤a
süratle im enjeksiyonu önerilmektedir. Subkutan enjeksi-
yon çok daha az etkilidir. lüe konsantrasyonda yap>labilir ve yavaflça verilmesi ge-
rekir (ACR, 2008; Lightfoot ve ark., 2009).
Yüksek hacimli ekstavazasyon, ekstravazasyonu tes-
pit eden ve enjeksiyonu durduran elektrikli deri özdirenç
cihazlar> ile monitorize edilmeyen güçlü enjeksiyonlarda
görülebilir. Yüksek hacimli lit, ödem ve doku nekrozuna neden olan kompartman sen-
dromuna yol açabilir. En a¤>r sonuçlar hemen ortaya ç>k-
mayabilir. Sonuç olarak baz> yüksek hacimli ekstravazas-
yon vakalar>nda hastaneye yat>fl veya yak>n takip gerekli
olabilir.
Premedikasyon Stratejileri
ciddi istenmeyen reaksiyon riskini ortadan
kald>racak bir premedikasyon stratejisi bulunmamaktad>r.
Literatürde önerilen rejimler kortikosteroidler, antihista-
102
KISIM II
l
Ürolojik Muayene ve Tan>sal Teknikler