background image
B
"Frozen section" operasyon esnas>nda al>nan dokular>n mak-
roskopik incelenmesi ve patolojik oldu¤u düflünülen alanlar-
dan al>nan doku örneklerinin dondurularak, elde edilen kesit-
lerin mikroskopik olarak incelenmesi ifllemidir. Yöntem ilk kez
1891 y>l>nda Welch taraf>ndan uygulanm>flt>r ve teknik olarak
gelifltirilerek 1905 "Mayo Clinic"de tan> arac> olarak kullan>ma
girmifltir.
1
Bu ifllemin öncelikli amac> operasyona yön vermek-
tir. Bu ifllem s>ras>nda sadece elde edilen kesitle de¤il, klinik, la-
boratuar ve radyolojik bulgular ile bir bütün olarak hasta de¤er-
lendirildi¤i için asl>nda, cerrah>n patolo¤a yapt>¤> bir konsültas-
yondur. Amac> lezyonun natürünü (inflamatuar/neoplastik)
veya neoplastik ise benign veya malign oldu¤unu ortaya koy-
mak veya cerrahi s>n>rlar> de¤erlendirmektir. Jinekolojik onko-
loji intraoperatif konsültasyonun (k kullan>ld>¤> cer-
rahi dallardan birisidir. Ancak yukar>da s>ralanan amaçlar d>-
fl>nda kullan>lmas> sorunlara yol açabilmektedir. Bu nedenle ge-
nellikle bir hastanede lan ope-
rasyonlar>n yaklafl>k %6's> oran>nda olmas> önerilmektedir.
2
Ba-
z> serilerde bu oranlar %5-15 aras>nda de¤iflkenlik göstermekle
beraber,
1,3
bu oran>n üzerinde yap>lan
mal edildi¤inin bir göstergesi olarak de¤erlendirilmelidir.
Bu nedenle m> de¤ifltire-
cek durumlarla s>n>rland>r>lmal>d>r. Operasyonun fleklini de-
¤ifltirmeyecek durumlarda rarak tan> do¤-
rulu¤unu ve de¤erlendirme h>z>n> düflürmektedir. Ayr>ca sonuçlar>, hataya neden olmamas> için mümkün oldu¤unca ya-
z>l> olarak verilmelidir. Yaz>l> iletme olana¤> yoksa ya da çok
uzun zaman al>yorsa tan> bir hekim taraf>ndan di¤er bir heki-
me sözel olarak iletilmelidir.
"ras>nda hastan>n bir
sorunu için di¤er klinik disiplinlerden konsültasyon istenirken
oldu¤u gibi, tan> konulmas>nda yard>mc> olabilecek, hastaya ait
tüm gerekli klinik, laboratuvar ve intraoperatif bulgu ve veriler
patolo¤a iletilmelidir. Her önemli ipucu do¤ru tan>ya bir ad>m
daha yaklaflt>racakt>r. Bu nedenle hastan>n yafl>, klinik ve labora-
tuvar bulgular>, gönderilen örneklerin nereden al>nd>¤> mutlaka
bildirilmeli, patolo¤un dokuya oryantasyonu sa¤lanmal>d>r. Ji-
nekopatoloji alan>nda çal>flan patologlar genellikle neden intra-
operatif inceleme gerekti¤i konusunda deneyimli olmalar>na
karfl>n, jinekolojik materyal ile çok karfl>laflmayan patologlara
cerrah>n gönderdi¤i örnekten ç>kacak sonucun operasyonu nas>l
de¤ifltirece¤ini ve nelerin de¤erlendirilmesini istedi¤ini patolo¤a
bildirmesi, operasyonu yönlendirmesi aç>s>ndan çok yararl>d>r.
do¤rulu¤unu art>rabilir.
2
dünyada kabul edilen baz> genel k>staslar vard>r ve bu k>stasla-
r>n bilinmesi önemlidir. De¤erlendirme süresi önemli para-
metrelerden birisi olup, materyalin patoloji laboratuvar>na ge-
liflinden, cerraha sonucun bildirilmesine kadar geçen sürenin
yaklafl>k 20 dakika olmas> önerilmektedir.
4
Birçok çal>flman>n
sonucu olarak olgular>n %90'>n>n 20 dakika içerisinde de¤er-
lendirilebilece¤i kabul edilmektedir. Bu standart uluslar aras>
kurulufllar taraf>ndan oldu¤u gibi, Patoloji Dernekleri Federas-
yonu'nun önerisiyle Türkiye'de de kabul görmüfltür.
5,6
Tan>
sorunu yaflanan olgular oldu¤unda, bir olgudan fazla say>da ör-
nek al>nd>¤>nda, ayn> anda çok say>da frozen iste¤i oldu¤unda,
teknik sorunlar oldu¤unda bu süre uzayabilmektedir.
Di¤er önemli bir nokta, intraoperatif frozen konsültasyon-
da de¤iflen oranlarda yan>lg> pay>n>n oldu¤udur. fl>k %95'in üzerinde do¤ru tan> verilebilmekte, ortalama %2
parafine b>rak>lmakta yine yaklafl>k %1­2 de hatal> sonuç orta-
ya ç>kmaktad>r.
7
Ancak bu rakamlar tüm dokular> içeren genel
oranlard>r. Baz> dokular>n ve histolojik tiplerin de¤erlendiril-
mesinde tan> hatalar> çok daha yüksek oranda olabilmektedir.
Örne¤in, en s>k>nt>l> tan> gruplar>ndan birisi olan overin müsi-
nöz borderline tümörlerinin se-
rilerde %0'a kadar düflen tan> do¤ruluk oranlar> görülmekte-
dir.
8
Ancak genel olarak jinekolojik materyalde
oranlar> %91-97 aras>ndad>r.
9
Bu nedenle cerrah ve patolog ya-
p>lacak konsültasyondan elde edilecek tan>n>n ne kadar güveni-
lir olabilece¤ini bilmeli ve ona göre operasyon yönlendirilmeli-
939
116
Jinekolojik Onkolojide
Konsültasyon
(Frozen Section)
Dr. Alp Usubütün