bir grup ölçümün bir di¤er grup ölçüm ile ba¤>ml> olup olma-
d>¤>n> incelemektedir.
o gruplardaki ölçümlerin birden fazlas>na veri verip veremeye-
ce¤ini incelemek gerekir. Cinsiyet de¤iflkeni ile yap>lm>fl bir
gruplamay> örnek olarak ele alal>m. Burada ölçümler kad>nla-
r>n ölçümleri ve erkeklerin ölçümleri olarak ikiye ayr>ls>n. Ka-
d>nlar>n ölçümleri bir grubu, erkeklerin ölçümleri bir di¤er
grubu olufltursun. Bu çal>flmada bireyler cinsiyetlerine göre ya
kad>n ölçümlerine ya da erkek ölçümlerine veri verebilme ola-
na¤>na sahiptirler. Ayn> bireyin verisi birden fazla grupta kulla-
n>lamaz. Bu nedenle cinsiyet kullan>larak oluflturulan gruplar
ve bu gruptaki ölçümler birbirinden ba¤>ms>zd>r. Erkek grubu
ile kad>n grubu ölçümleri karfl>laflt>r>lacaksa ba¤>ms>z gruplar
için olan teknikler kullan>lmal>d>r. Bir di¤er gruplama olarak
zaman ile yap>lm>fl bir gruplama ele alal>m. Kan bas>nc> bir ça-
l>flmada sabah ve akflam olmak üzere iki kez ölçülüyor olsun.
Bireyler hem sabah hem de akflam grubunda yap>lan ölçümle-
re veri verdiklerinden yani ayn> bireyden hem sabah hem de
akflam grubunda kullan>lmak üzere ölçüm yap>labildi¤inden
akflam grubu ve sabah grubu ölçümleri birbiriyle ba¤>ml>d>r.
Buna göre de, sabah ve akflam kan bas>nc> ölçümleri birbiri ile
karfl>laflt>r>lacaksa ba¤>ml> gruplarda kullan>lan istatistiksel
yöntemler do¤ru seçim olacakt>r.
GRUPLARININ SAYISI
tör çal>flmadaki gruplar>n say>s>d>r. Örne¤in bir Faz II ilaç mü-
dahalesi çal>flmas>nda tek bir ilac>n klinik güvenlili¤i inceleni-
yorsa grup say>s> birdir. Öte yandan bir Faz III çal>flma bir ilac>
bir cerrahi yöntemin tek bafl>na kullan>lmas>n>n etkinli¤ini, ad-
juvan ilaç tedavisi ve adjuvan ilaç ve >fl>n tedavisi gibi iki ayr>
teknikle daha k>yasl>yorsa grup say>s> üçtür. Bir hasta grubun-
da tek bir ilac>n 6., 12. ve 24. haftalarda kolesterol düzeylerini
bafllang>ca göre anlaml> düzeyde artt>r>p artt>rmad>¤> inceleni-
yorsa çal>flma grubu tek gibi görünmekle birlikte analize esas
olan gruplama ölçüm gruplar>n> yani bafllang>ç, 6. hafta, 12.
hafta ve 24. hafta gruplar>n> içerece¤inden grup say>s> 4'tür.
analitik istatistiksel yaklafl>m hipotetik bir da¤>l>m ya da de¤er
ile o grubun sonuçlar>n> karfl>laflt>rmak için kullan>labilir. Bu
durum d>fl>nda analitik yaklafl>m bu grupta baflka de¤iflkenler
kullan>larak alt gruplar oluflturmak suretiyle de yap>labilir. Ya-
ni tek bir nefrotik sendrom grubu hastada cinsiyete göre grup-
lar aras> farklar inceleniyorsa, burada hasta grubu çal>flma ile
tek olarak belirlenmifl ve nefrotik sendromlu hastalar ile s>n>r-
lanm>flt>r. Ancak ba¤>ms>z de¤iflken olarak cinsiyet de¤iflkeni
tan>mland>¤>ndan gruplar aras> istatistiksel analiz yöntemleri-
nin kullan>lmas> mümkündür. Tek grupta yap>labilecek bir
baflka çal>flma ise birden fazla ölçümün birbiriyle iliflkisinin in-
celenmesidir. Örne¤in kan kolesterol düzeyi ile kan bas>nc>
yüksekli¤inin aras>ndaki korelasyonun tek grup hastada ince-
lendi¤i bir çal>flma iliflki inceleyen bir çal>flmaya örnektir. Ana-
liz yöntemleri, ölçümler aras> farklar>n veya ölçümler aras> ilifl-
kilerin incelenmesi hedeflerinin hangisinin seçildi¤ine göre de
de¤iflmektedir.
muna, ölçüm grubu say>s>na ve ba¤>ms>z de¤iflkenlerin say>s>na
göre en s>kl>kla hangi istatistiksel analizlerin kullan>ld>¤> göste-
rilmektedir.