background image
Serviks kanseri tedavisinden sonra tümör tekrarlamalar>n>n
%50'si ilk y>l,%74'ü ilk 2 y>l ve %95'i ilk 5 y>l içinde meydana
gelir.
1,2
Bu nedenle tedavi sonras> ilk 5 y>l içinde tümör tekrar-
lamas> görülmeyen olgularda tümör tekrarlama olas>l>¤> ileri
derecede azal>r. Baflta evre, lenfatik yay>l>m olmak üzere kötü
prognostik faktörlerin varl>¤>na göre tümör tekrarlama oranlar>
artar. Tümör tekrarlamalar> pelvik ve ekstrapelvik olmak üze-
re iki flekilde görülür. Pelvik tekrarlamalar da santral ve pelvik
duvar
tekrarlamalar> olmak üzere iki gruba ayr>l>r.
Cerrahi ve radyoterapinin birlikte uyguland>¤> olgularda
tümör tekrarlamalar>n>n yaklafl>k %60-70'i pelvik, %30-40'> ise
di¤er bölge tekrarlamalar> fleklinde ortaya ç>kar.
1
Primer tedavi
flekli ile tümör tekrarlamalar>n>n görülme yerleri aras>nda be-
lirgin bir iliflki saptanmam>flt>r. Santral tekrarlamalarda tümör
ya vajen kubbesinde veya histerektomi yap>lmam>fl olgularda
serviks ve parametriyumlarda meydana gelir. Nadiren santral
tümör tekrarlamalar> ile birlikte üreter obstrüksiyonlar> görü-
lür. Santral tekrarlamalar>n tedaviye verdikleri cevap di¤er böl-
ge tekrarlamalar>ndan çok daha iyidir. Bu tekrarlamalarda te-
davi daha önce radyasyon olmam>fl olgularda radyasyon, daha
önce radyasyon alan olgularda ise cerrahi tedavi fleklinde yap>-
l>r. Daha önce radyasyon almam>fl olgular>n pelvik tümör tek-
rarlamalar>nda radyasyon tedavisine cevap oldukça iyidir. 2005
y>l>nda yay>nlanan bir çal>flmada bu tip olgularda radyasyon
sonras> 5 y>ll>k sa¤-kal>m>n %74 oldu¤u saptanm>flt>r.
3
Di¤er bölge tekrarlamalar> pelvik-paraaortik lenf nodlar>n-
da, intraabdominal organlarda veya akci¤er ve kemik gibi di¤er
uzak alanlarda görülür. Bu bölgelerdeki tümör tekrarlamalar>-
n>n tedavisi tekrarlama bölgesi, say>s> ve önceki tedaviye göre
olgudan olguya de¤ifliklikler gösterir. Cerrahi, radyasyon ve si-
totoksik tedavi veya bunlar>n bitiflik birlikte uygulan>l>r.
TÜMÖR TEKRARLAMALARININ KLVE TANISI
Klinik tekrarlama bölgesine göre de¤iflir. Santral tekrarlamalar-
da ak>nt> ve vajinal kanama s>k görülen semptomlardand>r. Na-
diren santral tümör tekrarlamalar>na ba¤l> olarak durdurula-
mayan ve intra-arterial embolizasyon gerektiren vajinal kana-
malar görülebilir.
4
Ayr>ca baz> olgularda üriner obstrüksiyon
bulgular> olur. Bunun yan>nda kilo kayb>, bacak ödemi ve pel-
vik a¤r> ilerleyen dönemlerde ortaya ç>kar. Di¤er bölge tekrar-
lamalar>nda tümörün bulundu¤u bölgeye göre öksürük, he-
moptizi, serebral bulgular, kemik a¤r>lar> ve di¤er semptomlar
görülebilir.
Tümörün tekrarlama özellikleri dikkate al>narak, ilk 2 y>l
olgular 3-4 ayda bir kontrol edilmelidir. l sonras>nda
kontroller aras>nda geçen süre 4-6 aya uzat>labilir. Bu kontrol-
lerde jinekolojik muayene, vajinal smear ve pelvik ultrasonog-
rafi her olguya uygulanmal>d>r. Üriner obstrüksiyonu de¤er-
lendirmek için pelvik ultrasonografi ile birlikte böbrek ultraso-
nografisi yararl> sonuçlar verebilir. Bu araflt>rmalara y>lda 1-2
kez olmak üzere abdomino-pelvik tomografi veya manyetik re-
zonans (MR) görüntülemesi ve akci¤er grafisi eklenmelidir.
Ayr>ca bulgulara ve semptomlara göre gerekti¤inde yukar>da
say>lan görüntüleme yöntemleri ve intravenöz piyelografi her-
hangi bir kontrolde kullan>labilir. Her kontrol s>ras>nda kan sa-
y>m> ve kan biyokimyasal analizleri yararl> olabilir. Klinik, sito-
lojik veya görüntüleme yöntemleri ile tümör tekrarlamas> sap-
tanan olgularda i¤ne biopsisi dahil herhangi bir biyopsi yönte-
mini kullanarak histolojik tan> yap>lmal> ve tedaviye histolojik
tan>ya göre bafllanmal>d>r. Amaç tümör tekrarlamalar>n> prek-
linik dönemde saptamakt>r.
TÜMÖR TEKRARLAMALARINDA CERRAH<
TEDAV<
Primer radyoterapi sonras> persiste eden ve daha önce primer
veya adjuvan radyoterapi uygulanan olgulardaki santral tümör
tekrarlamalar> cerrahi ile tedavi edilir. Primer radyoterapiyi ta-
kiben 4. ayda tümör saptanan olgular genel olarak tümör per-
sistans> olarak kabul edilir. Bu durumda serviks içinde olan
persistanslarda ilk tedavi seçene¤i ço¤u zaman basit histerekto-
midir. Basit histerektominin servikse s>n>rl> küçük persistans
veya tekrarlamalarda uygulanabilir ve sa¤kal>m art>fl> sa¤layan
bir tedavi oldu¤unu belirten çal>flmalar vard>r.
5
Ancak bu teda-
vilerde %12'ye varan oranda önemli komplikasyon bildirilmifl-
tir. tip III histerektomidir. Tip III histerektomi-
yi persiste ve serviksteki tümör tekrarlamalar>nda uygulayan
merkezler vard>r. Ancak bu cerrahi sonras> %25-30'lara varan
oranlarda üriner fistül görülebilmektedir. 1994'de Coleman ve
ark. persiste ve tekrarlayan 50 serviks kanseri olgusunda tip III
histerektomi sonuçlar>n> yay>nlad>.
6
Bu çal>flmada olgular>n
%28'inde vezikovajinal ve %22'sinde üreter fistülü saptanm>fl-
657
79
Pelvik
Ekzanterasyon
Dr. Fuat Demirk>ran