analiz sonuçlar>na dayanarak yaz>lan tart>flma ve ç>kar>mlar te-
mel oluflturmaktad>r. Bu nedenle yanl>fl yap>lm>fl olan bir ista-
tistik analizi yanl>fl ç>kar>mlara, yanl>fl mesajlar>n yay>lmas>na
ve kan>ta dayal> t>bbi uygulaman>n yanl>fl yap>lmas>na yol aça-
cakt>r.
yebilecek, veri yönetiminden final analiz raporunun yaz>m>na
kadar gerçeklefltirilen birçok basamakta yap>lacak hatalar da
veri kalitesini ve dolay>s>yla çal>flman>n geçerlili¤ini etkileye-
cektir. Ancak veri kalitesine gereken özen gösterildi¤i takdirde
yap>lan istatisti¤in ve buradan yap>lacak ç>kar>mlar>n uygunlu-
¤u önemli hale gelir.
kenlerin ölçüm türleri, normal da¤>l>m, ba¤>ml> ve ba¤>ms>z öl-
çümler, analizde farklar>n ya da iliflkilerin incelenme hedefi gi-
bi kavramlar hakk>nda bilgi sahibi olmak gerekir.
kenlerin de¤ifliminden ne flekilde etkilendi¤i araflt>r>lan olay ya
da durum ba¤>ml> de¤iflkendir. Ba¤>ms>z de¤iflken ise esas olarak
incelenen de¤iflkendeki de¤iflimlere neden olan olay ya da du-
rumlard>r. Bir neden sonuç iliflkisi düflünüldü¤ünde, ba¤>ms>z
de¤iflken neden; ba¤>ml> de¤iflken ise sonuç olarak tan>mlanabi-
lir. Ba¤>ms>z de¤iflken olarak belirlenen etkenlerin, ba¤>ml> de-
¤iflken üzerinde farkl> etkileri bulunacak ve ba¤>ml> de¤iflken bu
etkiler sonucunda farkl> de¤erler alacakt>r. Örne¤in yafl>n kan
bas>nc> üzerindeki etkilerinin çal>fl>ld>¤> bir analizde yafl ba¤>ms>z
de¤iflken, kan bas>nc> ise ba¤>ml> de¤iflkendir.
hale de¤iflkenleri olabilece¤i gibi (çal>flma ilac> verildi/verilme-
di gibi), çal>flmada kontrol d>fl> olan fakat sonradan analiz s>ra-
s>nda etkileri tan>mlanmak istenen de¤iflkenler ya da etkileri
ana de¤iflkenin etkisinden ar>t>larak incelenmek istenen kon-
trol de¤iflkenleri de olabilir (yafl etkisi, efl zamanl> diyabet varl>-
¤>n>n etkisi gibi). Bu tür durumlarda ana de¤iflken d>fl>nda bu
de¤iflkenler de ba¤>ms>z de¤iflken olarak analize konulur ve
çoklu analiz teknikleri (birden fazla ba¤>ms>z de¤iflkenin oldu-
¤u analiz teknikleri) kullan>l>r.
ce¤i de¤erler hakk>nda bilgi veren bir s>n>flamad>r.
hangi ölçüm türüne ait oldu¤u belirlenmelidir.
da bir s>ralama, bir fark ya da oran/orant> iliflkisi yoktur. Örne-
¤in hastan>n ölüm nedeninin kaydedildi¤i bir çal>flmada bu ve-
ri: (1) kardiyovasküler olay, (2) serebrovasküler olay, (3) infek-
siyon, (4) kanser, (5) di¤er olarak kaydedilmifl ise bu nominal
de¤iflkene bir örnek oluflturur. Kodlamalarda kullan>lan 1 ile 5
aras>ndaki say>lar aras>nda yap>lacak olan bir matematiksel ifl-
lem anlaml> olmayacakt>r. Ya da 2 yani serebrovasküler olay
1'den yani kardiyovasküler olaydan daha üstün ya da daha faz-
la bir de¤eri göstermez.
vard>r ancak düzeyler aras>ndaki uzakl>k belli de¤ildir, yani
farklar ya da oranlar anlams>zd>r. Örne¤in tümörlü hastalar>n
kanser evresinin girildi¤i bir evre de¤iflkeninde (1) Evre I, (2)
Evre II, (3) Evre III ve (4) Evre IV olarak kodlanm>fl olsun. Bu-
rada 1 de¤eri 2 de¤erine göre daha düflük bir de¤eri ifade et-
mektedir. Ancak 2 ile 1 aras>ndaki fark 3 ile 2 aras>ndaki farka
eflit de¤ildir. Benzer flekilde 2'nin 1'e oran>, 4'ün 2'ye oran>na
eflit de¤ildir.
da [1] erkek, [2] kad>n gibi).
p>larak de¤il de gerçek ölçümler yap>larak belirlendi ise bu de-
¤iflkenler say>sal ölçümlü de¤iflkenlerdir. Say>sal ölçümle belir-
lenen de¤iflkenlerde de¤erler aras>nda hem s>ralama hem de
uzakl>k kavramlar> geçerlidir. Yani 10 say>s> ile kodlanm>fl 10
g/dL'lik bir hemoglobin ölçümü 9 say>s> ile kodlanm>fl 9