background image
Hastal>k yay>l>m> aç>s>ndan riskli dokular>n yeterli hacimle
kapsand>¤> pelvik eksternal radyoterapi, jinekolojik karsinoma-
l> olgularda gerek primer gerekse postoperatif adjuvan tedavi
olarak küratif tedavinin önemli bir parças>d>r. Bu gaye ile uy-
gulanacak radyoterapi volümü primer tümör veya tümör yata-
¤> ile ilgili bölgesel lenf nodlar>n> kapsamal>d>r. Pelvik lenf nod-
lar>ndaki mikroskopik hastal>kta %90 lokal kontrol olas>l>¤>
için 50 Gy'lik radyoterapi dozu gerekmektedir.
1
Gros hastal>k
varl>¤>nda veya definitif kemoradyoterapinin uygulanmas> ge-
reken durumlarda ihtiyaç duyulan radyoterapi dozlar> daha da
yüksek olmakta, bedel olarak tedaviye ba¤l> muhtemel gelifle-
cek yan etki oranlar> art>rmaktad>r. T>bb>n genel prensibi olan
minimum yan etki ile maksimum etkinlik sa¤lanmas> aray>fl>
bu grup kanserlerin tedavisinde de devam etmektedir. Onkolo-
jinin geleneksel yaklafl>m>nda baflar> sa¤kal>m ve toksisite ile
ifade edilmekte iken güncel yaklafl>mda hastal>k ve tümör
odakl> de¤erlendirme yerini fonksiyonel gidiflat ve yaflam kali-
tesini de içeren hasta odakl> yaklafl>ma b>rakm>flt>r.
NEDEN 2 BOYUTLUDAN 3 BOYUTLU
PLANLAMAYA GEÇ
Jinekolojik karsinomal> olgularda riskli kabul edilerek >fl>nlan-
mas> hedeflenen yap>lar; pelvik lenf nodlar>, vajina, uterus, ser-
viks ve parametrium veya opere olgularda bu yap>lar>n yatakla-
r>d>r. l> >fl>nlama yerine ön, arka ve 2 lateral olmak üzere 4 alandan
"box" tekni¤i ile >fl>nlama önerilmektedir. Alan düzenlemesin-
de; üst s>n>r kommon iliak lenf nodlar>n> kapsamak üzere L4-5
aral>¤>nda, alt s>n>r daha afla¤>da olan tercih edilmek üzere fo-
ramen obturatoriumun alt s>n>r> veya distal hastal>¤>n 3 cm in-
feriorunda, ön-arka ve arka-ön alanlarda yan s>n>rlar femur
bafllar> medyal k>s>mlar> korunarak kemik pelvisin en genifl ol-
du¤u k>sm>n 1,5-2 cm lateralinde, lateral alanlar>n ön s>n>r> in-
ce barsak bloklamas> ile simfizis pubisin anteriorunda, lateral
alanlar>n arka s>n>r> sakrum posteriorunda olacak flekilde dü-
zenlenir. Bu tariften de anlafl>laca¤> üzere; geleneksel tüm pel-
vis radyoterapi alanlar> tüm olgularda riskli bölgelerin lokali-
zasyonu standart kabul edilip kemik yap>lar referans al>narak
oluflturulur. Klasik bilgi olarak y>llarca; kemik yap>lar referans
al>narak düzenlenen bu alanlarda paylar>n daha genifl verildi¤i
ve bu sayede günlük tedavilerde tümör hacminin jeografik ka-
y>plar>n>n minimal oldu¤u avantaj> vurgulanm>flt>r. Ayr>ca alan
içindeki tüm dokular>n >fl>nlanmas> da en büyük dezavantaj> ol-
mufltur. Ön-arka iki alandan yap>lan uygulamalara k>yasla dört
alan "box" tekni¤i ile yap>lan >fl>nlamalar da bile çevre normal
doku hacminde koruma minimal oldu¤undan bedel olarak te-
daviye ba¤l> toksisitenin daha fazla olmas>, fliddetli yan etki ne-
deniyle tümörü tedavi edecek dozlar>n k>s>tlanmas> ve hatta te-
daviye ara verilmesi gerekmektedir. Güncel tedavi protokolle-
rinin büyük ço¤unlu¤unun normal dokular üzerinde de radyo-
terapinin etkinli¤ini art>ran radyoduyarl>laflt>r>c> bir kemotera-
pötik ajanla kemoradyoterapiyi içerdi¤i düflünüldü¤ünde çevre
normal dokular>n tedavi s>ras>nda korunmas> ya da baflka de-
yiflle tolerans dozlar>n>n önemi daha aflikar olmaktad>r. Asl>n-
da temel sorun geleneksel alanlarla verdi¤imiz >fl>n>n riskli he-
def yap>lar ve çevre normal dokulardaki doz da¤>l>m>n> görüp
düzenleme yapamay>fl>m>z, varsay>m, tahmin ve geçmifl dene-
yimlerle planlama yap>yor oluflumuzdan kaynaklanmakta idi.
Radyoloji ve nükleer t>p görüntüleme yöntemlerindeki ilerle-
melerin radyoterapi uygulamalar>na bir yans>mas> olarak kon-
vansiyonel pelvik alanlarla gros primer tümör hacmine her ol-
guda yeterli pay verilemedi¤i gösterilmifltir. Manyetik rezonans
görüntüleme (MRG) çal>flmalar> ile primer servikal tümör ve
uterin fundusun hastalar>n yar>s>nda geleneksel pelvik alanlar-
la yeterli payla kapsanamad>¤>
2
ve yetersiz paylarla tedavinin
lokal kontrol baflar>s>n> azaltt>¤> tespit edilmifltir.
3
Primer tümör hacmindeki potansiyel jeografik kay>plara ve
çevre normal dokuda minimal koruma ile artm>fl toksisite
oranlar>na ilave olarak geleneksel pelvik radyoterapi alanlar> ile
subklinik hastal>k riski tafl>yan bölgesel lenf nodlar>n>n da ye-
terli flekilde kapsanamad>¤> saptanm>flt>r. Lenfanjiogram, intra-
operatif ölçümler ve cerrahi klip yerlefltirme metodlar> ile yap>-
lan de¤erlendirmeler suboptimal tedavi hacimlerini aflikar k>l-
maktad>r.
2,4-8
lar> ve
geleneksel pelvis alanlar>n>n 100 olguda k>yasland>¤> bir çal>fl-
mada %87 olguda her iki kommon iliak lenf nodlar> bifurkas-
yosunun L5-S1 proksimalinde yer ald>¤> dolay>s>yla orta kom-
mon iliak lenf nodlar>n> tedavi alan> içerisine almak için üst s>-
n>r>n L4-5 aras>nda olmas>n>n yeterli oldu¤u belirtilmifltir.
4
Bu
çal>flma sonuçlar> de¤erlendirilirken varsay>m>n çal>flmaya kat>-
lan olgularda dahi %13'lük bir popülasyonda jeografik hedef
hacmin kaç>r>lmas> gerekti¤i göz önüne al>nmal>d>r.
1097
134
Üç Boyutlu Konformal
Radyoterapi
Dr. Diclehan K>l>ç