background image
Over kanseri, jinekolojik kanserlere ba¤l> ölümler aras>nda ilk
s>rada yer almakta ve kad>nlarda izlenen kanserler aras>nda ise
dördüncü s>rada bulunmaktad>r. Over kanserlerinin yaklafl>k
%70'i ileri evrede tan> al>rlar ve 5-y>ll>k yaflam periyodu kad>n-
lar>n yaln>zca %30'unda izlenir.
Overin primer malign tümörlerinin yaklafl>k %90'> epitel-
yal kanserdir ve pek çok araflt>r>c> bu kanserlerin overin yüzey
epitelinden ya da epitelyal inklüzyon kistlerinden kaynakland>-
¤>n> ileri sürmüfltür. Baz> araflt>r>c>lar ise bu kanserlerin para-
ovaryan ve paratubal kistlerden, rete ovariden, endosalpingi-
ozisten veya endometriozisten kaynakland>¤>n> bildirmifllerdir.
Epitelyal over kanserlerinin s>n>fland>r>lmas>nda tümör hücre
morfolojisi esas al>narak kullan>l>r ve epitelyal tümörler seröz-
endometrioid-musinöz ve clear cell olarak tiplendirilir. Over
kanserleri ayr>ca FIGO (International Federation of Gyneco-
logy and Obstetrics), WHO (World Health Organization) ve
GOG (Gynecologic Oncology Group) klasifikasyonlar>na göre
de grupland>r>lmaktad>r.
OVER KANSERLERGENET
Tümör geliflimi ve progresyonunda; nokta mutasyonu, deles-
yon, duplikasyon, translokasyon gibi moleküler genetik veya
genomik de¤iflikliklerin akümülasyonunun rol oynad>¤> bilin-
mektedir. Oluflan bu de¤iflikliklerin analiz edilebilmeleri; on-
kogen-tümör süpresör gen-DNA tamir genleri gibi kanserlerle
iliflkili genlerin tan>mlanmalar>n> sa¤lam>flt>r. Geliflen teknolo-
jiler ve insan genom projesi kanserin moleküler mekanizmala-
r>n>n ayd>nlat>lmas>nda ve genetik yolaklar>n ayd>nlat>lmas>nda
çok önemli sonuçlar do¤urmufltur. Ancak henüz epitelyal over
kanserlerinin geliflimine yol açan moleküler olaylar bütünüyle
ayd>nlat>lamam>flt>r.
Over kanserlerinin pek ço¤u sporadik mutasyonlar sonu-
cunda oluflurlar. Olgular>n yaklafl>k %5-10'u ailevi özellik tafl>r-
lar. BRCA1 ve BRCA2 genlerinin mutasyonlar>n> tafl>yan ka-
d>nlar, over kanseri için en büyük riske sahip olanlard>r.
BRCA1, 17q21'de lokalize; BRCA2 ise, 13q12'de lokalize olan
tümör süpresör genlerdir. Bu genler DNA tamirinde, hücre
siklus regülasyonunda, apopitoziste ve genomun bütünlü¤ü-
nün kontrolünde önemli rol oynarlar. Her iki gen de, otozomal
dominant kal>t>l>r. Bu gen mutasyonlar> herediter meme ve
over kanserleriyle iliflkili olsa da pankreas, prostat ve erkek me-
me kanserleriyle de iliflkilidir.
BRCA1/BRCA2 gen mutasyonlar> tafl>yan kad>nlar normal
popülasyonla karfl>laflt>r>ld>¤>nda, yaflam-boyu meme ve/veya
over kanseri geliflme riski artm>flt>r. BRCA1 mutasyonu tafl>yan
kad>nlarda epitelyal over kanser geliflme riski %16-60 aras>nda
yer al>rken; BRCA2 mutasyonu tafl>yanlarda ise bu risk %16-
27'dir. BRCA1 ve BRCA2'nin germ-line mutasyonlar>n>n inva-
ziv epitelyal over kanserlerinin yaklafl>k %10'undan sorumlu
oldu¤u ileri sürülmektedir. Yahudilerde, epitelyal over kanser-
lerinde bu iki genin mutasyon oran> %41 iken, genel kad>n po-
pülasyonunda bu oran %2.5 dolay>ndad>r. Yahudi toplumun-
da üç mutasyon (BRCA1 geninde 185delAG ve 5382insC mu-
tasyonlar> ile BRCA2 geninde yer alan 6174delT mutasyonu)
çok s>k izlenmektedir ve bu mutasyonlar "kurucu mutasyon"
olarak adland>r>l>r. BRCA-mutasyonlar> izlenen olgular>n kli-
nik özellikleri; erken bafllang>ç gösteren epitelyal over tümörü
olmas>, ayn> bireyde birden fazla kanser olmas> (özellikle meme
kanseri) ve aile öyküsünün varl>¤> (ailede birden fazla kiflide
meme-over-prostat-pankreas ya da erkek meme kanseri izlen-
mesi). BRCA1/BRCA2 mutasyon tafl>y>c>lar>nda; bireylerin sa-
hip olduklar> riskler ayr>nt>lar>yla anlat>lmal> ve risk azalt>c>
stratejiler aç>klanmal>d>r. Günümüzde meme kanserinde risk
azalt>c> stratejiler aras>nda ooferektomi ve/veya mastektomi ya
da cerrahi olmayan ilaç-koruyucu teknikler yer almaktad>r.
Over kanserinde ise; BRCA1/BRCA2 tafl>y>c>s> olan ve do¤ur-
ganl>¤>n> tamamlam>fl kad>nlara risk-azalt>c> salpingo-ooferek-
tomi önerilmesi gerekmektedir. Uygulanacak bu cerrahi giri-
flim; meme kanserine-spesifik mortaliteyi %90 azalt>rken; jine-
kolojik kansere-spesifik mortaliteyi %95 ve genel mortaliteyi
%75 oran>nda azaltmaktad>r. Yap>lan en son çal>flmalarda,
BRCA1/BRCA2 fonksiyon kayb>nda platinyum deriveleri olan
antikanser ilaçlar>n sensitivitelerinin artt>¤> ve buna ba¤l> ola-
rak BRCA1/BRCA2 mutasyon tafl>y>c>lar>nda platinyum deri-
velerinin daha sensitif oldu¤u gösterilmifltir. Yap>lan bu çal>fl-
malar, over kanserinin tedavi stratejileri ve moleküler hedefli
tedavilerin uygulanmas> aç>s>ndan son derece önemlidir.
OVER KANSER<
43
5
Jinekolojik Kanserlerin
Geneti¤i
Dr. Dilek Aktafl