Polikistik over sendromu (PCOS) en s>k görülen endokrinopa-
tidir. Kad>nlarda üreme döneminde %5-10 s>kl>kla görülmek-
tedir.
1
ndan 1935 y>l>nda ta-
n>mlanm>flt>r.
1
Klinik belirtileri; oligomenore ya da amenore,
androjenik deri bulgular> (hirflutismus ,akne, ya¤l> cilt ya da saç
dökülmesi), infertilite ve artan metabolik riske ba¤l> semptom-
lard>r (hiperandrojenizm, hiperinsülinizm, hiperlipidemi...).
PCOS tan> kriterleri 1990 y>l>nda National Institutes of He-
alth (NIH) taraf>ndan belirlenmifltir. NIH kriterlerine göre
PCOS tan>s> için oligo/anovülasyon varl>¤>na ek olarak, hipe-
randrojenizmin klinik ya da biyokimyasal bulgular> olmal>d>r.
2
Ancak hastada hiperandrojenizme neden olan di¤er sistemik
problemler bulunmamal>d>r (konjenital adrenal hiperplazi, an-
drojen sekrete eden tümörler, Cushing sendromu, vs.).
Ard>ndan 2003 y>l>nda ASRM (American Society of Repro-
ductive Medicine) ve ESHRE (European Society of Reproducti-
ve Medicine) guideline'lar>na göre PCOS tan>s> için Rotterdam
kriterleri belirlenmifltir. Buna göre 3 bulgunun 2'sinin varl>¤>n-
da PCOS'den bahsedilir. Bu bulgular; klinik oligo-anovulasyon,
hiperandrojenizmin klinik ya da biyokimyasal bulgular>n>n var-
l>¤> (hirsutismus, Ferriman Galvey skorunun >8 oldu¤u hasta-
lar, akne, ya¤l> cilt, anormal saç dökülmesi ya da total testoste-
ronun >0.8 ng/ml oldu¤u hastalar), polikistik overin ultraso-
nografik bulgular>d>r (tek overde 2-9 mm boyutunda >12 peri-
feral follikül varl>¤>, over volümünün >10 ml olmas>).
3
PCOS tan> kriterleri son olarak 2006 y>l>nda Androgen Ex-
cess Society (AES) taraf>ndan tekrar güncellenmifltir. AES kri-
terlerine göre hiperandrojenizm PCOS'nin en önemli bulgusu-
dur. Bu nedenle tan> kriterleri hiperandrojenizm varl>¤> ve ek
olarak over disfonksiyonu olmas> olarak belirtilmifltir. Over
disfonksiyonu; oligo-anovülasyon ve/ veya ultrasonografik ola-
rak polikistik over görüntüsü olmas> fleklinde tan>mlanm>flt>r.
4
Tan> için hastada hiperandrojenemiye neden olan di¤er en-
dokrinolojik durumlar olmamal>d>r (konjenital adrenal hiperp-
lazi, androjen sekrete eden tümörler, Cushing Sendromu, vs.).
NIH, Rotterdam ve AES kriterleri de¤erlendirildi¤inde
Rotterdam ve AES kriterleri ile daha fazla hastan>n PCOS tan>-
s> ald>¤> görülmektedir. Özellikle Tablo 19-1'de görüldü¤ü üze-
re, Rotterdam ve AES kriterleri hemen hemen ayn> hasta gru-
bunu kapsamaktad>r. Sadece Rotterdam tan> kriterleri farkl>
olarak hiperandrojenizmi olmayan, oligo-anovülatuar ve poli-
kistik over görüntüsü olan hastalar> da PCOS'u olarak s>n>flan-
d>rmaktad>r.
PCOS kompleks ve heterojen bir hastal>kt>r. Etiyolojisi ve
patogenezi tam olarak bilinmemektedir ancak multifaktöriyel
nedenlerle (genetik ve çevresel faktörler nedeniyle) olufltu¤u
düflünülmektedir.
5
PCOS'li hastalar>n %75'inde insülin rezistans> ve hiperin-
sülinemi görülmektedir. Ayr>ca bu hastalarda anormal kan li-
pid profili ve obezite de görülebilmektedir.
3
zay>f hastalar>n %30'unda ve obez hastalar>n %75'inde görül-
mektedir.
6
Lipid metabolizmas>nda bozukluk; HDL-kolesterol
düzeyinde düflüklük ve trigliserit ya da LDL düzeylerinde yük-
seklik ile karakterizedir. Obezite ve kilo fazlal>¤> hastalar>n yak-
lafl>k %38-88'inde görülmektedir.
7
Ayr>ca zay>f olan hastalarda
dahi santral obezite görülmektedir. Bu durum intraabdominal
visseral ya¤ birikimi nedeniyle olmaktad>r.
8
197
19
Polikistik Over Sendromu
ve Kanser
Dr. Mehtap Polat ve Dr. Hakan Yaral>
Hiperandrojenleri, Hirflutizm, Oligo-onovülasyon ve Polikistik Over Bulunup Bulunmamas>na Göre
Olas> Tüm Fenotipler
Olas> Kombinasyonlar
Bulgular
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Hiperandrojenizm
+
+
+
+
--
--
+
--
+
--
+
--
--
--
+
--
Hirflutismus
+
+
--
--
+
+
+
+
--
--
+
--
--
+
--
--
Oligo-anovülasyon
+
+
+
+
+
+
--
--
--
+
--
--
+
--
--
--
Polikistik overler
+
--
+
--
+
--
+
+
+
+
--
+
--
--
--
--
NIH 1990
*
*
*
*
*
*
Rotterdam 2003
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
AES 2006
*
*
*
*
*
*
*
*
*
TABLO 20-1