background image
Son 20 y>l içinde jinekolojik cerrahide büyük bir de¤ifliklik ya-
flanm>fl ve birçok ameliyat baflar> ile yap>labilir hale gelmifltir.
Jinekolojik cerrahi özellikle deneyimli merkezlerde ve dene-
yimli cerrahlar>n elinde çok güvenli bir ameliyat olmas>na ra¤-
men bazen komplikasyonlar geliflebilir. Onkolojik cerrahide
gerek endoskopik yöntemlerdeki teknik detaylarda gerekse
yayg>n ileri derece yap>fl>kl>¤> olan ikinci veya daha fazla ameli-
yat gereken olgularda komflu organ, üreter, vasküler yaralan-
malar>n insidans> artmaktad>r.
1,2
Bazen bu cerrahide oluflabile-
cek yaralanmalar en deneyimli operatörler için bile kaç>n>lmaz
olabilmektedir.
1,2
Vasküler komplikasyonlar da bu yaralanma-
lar aras>nda mortalite ve morbidite aç>s>ndan önemli yer tut-
maktad>r. Jinekolojik onkoloji cerrahisinde görülen kompli-
kasyonlar, selim hastal>klar nedeniyle uygulanan giriflimlerden
farkl>l>k gösterebilir. Literatürde baz> çal>flmalarda onkolojik
olgulardaki komplikasyon oran> selim olgulara oranla üç kat
fazla saptanm>flt>r.
1-3
Bunun birkaç nedeni vard>r. Kanser cer-
rahisinde daha genifl rezeksiyon yapmak gereklili¤i çevre doku-
lar>n hasarlanmas>na sebep olabilir. Kanserli dokular>n vaskü-
larizasyonu daha fazlad>r ve bu kanama kontrolünü güçlefltire-
bilir. Ayr>ca kanserli hastalarda nüks mümkün olabildi¤inden
ikinci veya daha fazla olan operasyonlarda yap>fl>kl>k miktar>
artmakta ve vasküler komplikasyon riski artmaktad>r.
Vasküler komplikasyonlar> arteriyel ve venöz komplikas-
yonlar olarak iki grupta incelemek mümkündür. Ciddiyetine
göre de majör veya minör vasküler komplikasyonlar olarak
ay>rmak da mümkündür. Vasküler komplikasyonlar aç>k cerra-
hi veya laparoskopik cerrahi sonras> oluflabilir. Her iki mekaniz-
man>n da tedavi prensipleri ve korunma yöntemleri birbirine
benzer flekillerde uygulan>r. Sebepleri s>n>fland>rmak gerekirse:
1. Aç>k cerrahide yap>fl>kl>klara ve diseksiyon güçlü¤üne ba¤l>
oluflan vasküler komplikasyonlar
2. Laparoskopik cerrahide girifl s>ras>nda olan komplikasyon-
lar
3. Laparoskopik cerrahide diseksiyona ba¤l> olan komplikas-
yonlar
olarak s>n>fland>r>labilir.
Laparoskopik cerrahide oluflan vasküler komplikasyonlar
pek çok seride acil aç>k cerrahiye geçiflin en s>k sebebidir.
1-12
Girifl yaralanmalar>n>n önemli bir k>sm>ndan Veress i¤nesinin
sorumlu oldu¤u bilinmektedir. Aç>k girifl tekni¤i (Hasson) ile
de komplikasyonlar>n oldu¤u bildirilmifltir. Kesin olan nokta
hiçbir girifl yönteminde komplikasyon riskinin s>f>r olmad>¤>-
d>r. Bu husus ak>lda tutuldu¤u takdirde bu tarz girifl (akses)
komplikasyonlar>n>n üstesinden gelmede konsantrasyon bu tip
yaralanmalar>n olmas>n> önlemeye veya meydana geldi¤i du-
rumlarda da erken tan>ya verilmelidir. E¤er Veress i¤nesi ve
trokar ile kapal> bir girifl yap>l>yorsa, yaralanmalar>n engellene-
bilmesi için altta yatan anatominin ve önemli anatomik olu-
flumlar>n ciltteki izdüflümlerinin iyi bilinmesi gerekir. Genç bir
kad>nda, göbek cildinden aortan>n ventral yüzüne olan uzakl>k
5 cm'den daha k>sa olabilir.
2
Baz>lar> potansiyel riskleri dolay>-
s>yla orta hattan giriflten tamamen kaç>nmay> ve sol üst kadran-
dan girifli önermektedirler.
4
E¤er hastan>n daha önce geçirilmifl
cerrahiye ait insizyon nedbesi varsa, ilk girifl buradan uzak bir
noktadan yap>lmal> veya aç>k girifl yöntemi (Hasson) tercih
edilmelidir. Veress i¤nesi trokardan ince olmas>na ra¤men, cid-
di yaralanmalara neden olabilir.
3-6
nin erken dönemlerindeki laparoskopik cerrahlara soruldu-
¤unda, laparoskopide en zor ifllemin Veress i¤nesi ile girifl ol-
du¤u bildirilmifltir.
6
Giriflte Veress i¤nesinin mutlaka aç>k ol-
mas> ve hava girifline olanak vermesi gerekir; bu peritoneal sa-
haya hava girmesine ve omentum ile barsaklar>n i¤neden uzak-
laflmas>na yol açacakt>r. Karbondioksit insuflasyonuna baflla-
madan önce her olguda mutlaka aspirasyon, irrigasyon, tekrar
aspirasyon ve s>v> düflme testi yap>larak, i¤nenin istenilen yerde
oldu¤undan emin olunmal>d>r. <¤ne lokalizasyonuna dair en
ufak flüphe varl>¤>nda, i¤ne derhal geri çekilmelidir. <¤nenin is-
tenilen yerde oldu¤undan emin olunduktan sonra, düflük ak>m
ile karbondioksit insuflasyonuna bafllanmal>d>r (1-3 litre/daki-
ka). Bas>nc>n 8-10 mm Hg üstünde olmas> veya insuflatorun t>-
kan>kl>k (occlusion) göstermesi durumunda, i¤ne çok hafif ge-
ri çekilerek istenilen bas>nçlar>n olmas> beklenmelidir. lasyon bafllang>c>nda anestezi ekibi ile iletiflimde olmak, bu dö-
nemde yak>n monitörizasyon gerekti¤i için önemlidir. Hasta-
n>n hemodinami¤inde veya end tidal karbondioksit seviyesin-
de oluflacak ani de¤ifliklik, insuflasyonun derhal durdurulmas>
ve desuflasyonu gerektirir. Primer trokar yaralanmalar>n>n ön-
lenmesinde, trokar yerlefltirilirken uygulanan aksiyel kuvvetin
ve bunun kontrolünün iyi bilinmesi gereklidir. Trokar giriflin-
den önce, Veress i¤nesi ile yap>lan insuflasyonda, bat>n içi ba-
s>nc>n geçici olarak 20-25 mm Hg'ya ç>kar>lmas> önerilen bir
yöntemdir.
13
Bu bat>n içi organlar ile bat>n duvar> aras>ndaki
1023
126
Jinekolojik Onkolojide
Vasküler Komplikasyonlar
Dr. H. Tankut Akay