miri genleri gibi çeflitli genetik de¤ifliklikler sonucu geliflti¤i
düflünülmekte, karsinojenlere maruziyet sonras> ortaya ç>kabil-
di¤i bilinmektedir. Mutasyonlar kal>tsal olabilece¤i gibi ekzo-
jen nedenlerle de olabilir. Genellikle kanser insidans> yaflla bir-
likte artar, çünkü insanlar yaflland>kça, hücre transformasyo-
nuna kadar ilerleyen çeflitli genetik zedelenmelerle karfl>laflma
olas>l>¤> artar. Bir hücrenin tam transformasyonu için onkogen
aktivasyonu ve tümör bask>lay>c> gen inaktivasyonu ya da DNA
tamir genleri ve apopitoz genlerini de ilgilendiren birçok gene-
tik de¤iflikli¤in oluflmas>n>n flart oldu¤u düflünülmektedir.
günkü bilgilere göre her ne kadar toplumdaki kanserlere neden
olan genetik de¤iflikliklerin ço¤u sonradan kazan>lm>fl (akkiz)
ise de, kanserle ilgili genlerdeki kal>tsal mutasyonlar>n da kan-
ser nedeni oldu¤u gayet iyi bilinmektedir, bu tip sorulara çok
dikkatli ve iyi inceleyerek cevap vermek gerekir. Örne¤in akci-
¤er kanseri ço¤unlukla aç>k ve seçik olarak sigara ile iliflkili
iken, akci¤er kanserli hastalar>n sigara içmeyen ana-baba-kar-
defllerinde akci¤er kanseri mortalitesi (bu kiflilerde pasif içicili-
gin etkisi yads>namasa da), kontrollerden dört kat fazlad>r. Üs-
telik kansere neden olan "kal>tsal mutasyonlar" kanser hastala-
r>n>n %10'undan az>nda bulunur. Buna ra¤men kanserin kal>t-
sal predispozisyonu, bu hastal>¤>n patogenezini anlamam>za
son derece yard>mc> olmufltur. Kansere genetik predispozisyo-
nu üç s>n>fta toparlayabiliriz:
Ailevi Kanser Sendromlar>
kanser sendromlar>nda mutasyonlar, genelde tümör bask>lay>-
c> genlerde oluflan nokta mutasyonlar>d>r. Çocukluk ça¤> reti-
noblastomas> bu grubun en iyi örne¤idir. Kal>tsal kanser sen-
dromlar>nda genelde tümör seçici olarak baz> organ ve doku-
larda yerleflme e¤ilimi gösterir, inkomplet penetrans ve de¤ifl-
ken gen ekspresivitesi olabilir (Tablo 18-1).
kaybolur, bu grup hastal>klar genellikle otozomal resesif kal>-
t>m gösterir. Xeroderma pigmentozum ve Ataksi -Telenjiekta-
zi bu gruptad>r. En s>k rastlanan kanser predispozisyonu sen-
dromu olan HNPCC (kolon, ince barsak, endometrium ve
over kanserlerine yatk>nl>kla giden Lynch sendromu) otozomal
dominant geçifllidir ama bu gruptad>r.
de kesin geçifl yolu belirgin olmayan bir kanser yatk>nl>¤> göz-
lenir. Ailevi kanserleri karakterize eden özellikler erken yaflta
görülmeleri, indeks hastan>n iki veya daha fazla birinci derece
yak>n>nda ortaya ç>kmas> ve senkron veya metakron, multipl ya
da bilateral kanserlerin görülmesidir. Bu gruptaki kanser yat-
k>nl>¤> muhtemelen çok say>da düflük penetransl> allelin etkisi
ile oluflmaktad>r.
rin taranmas>n>n, hangi ferdde kanser geliflece¤inin bilinmesi
ve buna karfl> önlem al>nmas> aç>s>ndan (ailevi medüller tiroid
kanser>nde ret mutasyonlar>n>n saptanmas> d>fl>nda) bugün
için tedavi ve prognozda yarar sa¤layamad>¤>d>r, çünkü bu
genlerin penetrans> tam olarak anlafl>lm>fl de¤ildir. Akkiz kan-
serlerde oldu¤u gibi mutasyon tafl>y>c> kiflilerde geliflen ailevi
kanserler de ek genetik de¤iflikliklerin birikimi sonucu gelifl-
mektedir. Hangi organda tümör olaca¤>n> kestirmenin müm-
kün olmamas> yanis>ra henüz önlem için gelifltirilmifl bir ilaç da
yoktur.
nebilecek en güzel söz "kansere yakalanmamak için en kesin
yol hiç do¤mamakt>r, yaflamak kansere yakalanma riski ile gi-
der" cümlesi olabilir. Baz> çevresel, davran>flsal ve klinik du-
rumlar kanser riskini art>r>r. Örne¤in kronik iltihap ve rejene-
rasyon ile giden durumlar yan>s>ra pernisiyöz anemi, solar ke-
ratoz, vulva lökoplakisi gibi baz> non-neoplastik durumlar