background image
tiroid fonksiyonlar> de¤erlendirilmelidir. Gadolinyumlu kon-
trast madde kullan>m>nda herhangi bir test yap>lmas> gerek-
mez.
12
Radyasyon fetüse, belirtileri hemen ortaya ç>kan "doz eflik-
li" (deformite, mental retardasyon, mikrosefali) veya y>llar
sonra görülebilen "doz efliksiz" (kanser indüksiyonu) fleklinde
biyolojik etki gösterir. Bu etkiler için kabul edilen alt s>n>r 10-
20 cGy'dir. Görüntüleme yöntemlerinin birço¤unda radyasyon
bu de¤erlerin alt>ndad>r (Tablo 67-1).
7
Düz toraks filmi, ma-
mografi çekimi güvenilirdir. Kurflun yele¤in koruyuculu¤u k>-
s>tl> olabilmektedir.
3
Fetal radyasyon maruziyeti en fazla bilgi-
sayarl> tomografi çekimlerindedir. Düz kar>n filmi ve radyoizo-
top sintigrafilerden kaç>n>lmal>d>r. Üçüncü trimester'de yap>-
lan abdominopelvik görüntüleme, çocukluk ça¤> kanser riskini
en fazla artt>ran incelemedir.
7
PET-CT'de kullan>lan radyoak-
tif F-FDG plasentay> geçti¤i için gebelikte kullan>lmamal>d>r.
8
Gebelikte gerekti¤inde tan> amaçl> ince i¤ne aspirasyonu,
eksizyonel biyopsi, gastroskopi, bronkoskopi, lumbar ponksi-
yon yap>lmas> sak>ncal> de¤ildir.
5
Kolposkopi endikasyonlar>
gebe olmayanlarla ayn>d>r. Kolposkopik biyopsi postpartum
döneme ertelenmemelidir. Gebelikte konizasyon endikasyonu,
yanl>zca di¤er yöntemlerle olmad>¤> kan>tlanamam>fl invaziv
hastal>k durumuna s>n>rl>d>r.
7
Endoservikal küretaj önerilmez.
3
Meme kanseri ve vulva kanserinde teknisyum kullan>larak ya-
p>lan sentinel lenf nodu örneklemesi gebelikte uygulanabilir.
Bu esnada fetüsün maruz kalaca¤> dozlar>n, eflik de¤erlerin çok
alt>nda kald>¤> belirtilmektedir.
7
Patent mavi (izosulfan mavisi)
alerjik reaksiyonlara yol açabildi¤inden, metilen mavisi de tera-
tojen oldu¤undan dolay> gebelikte sentinel nod belirlenmesin-
de bu ajanlar>n kullan>m> önerilmez.
7,13,14
GEBEL
Gebelikte radyasyonun fetüse etkisi, gebelik haftas>n>n yan>s>ra
>fl>n>n dozu, uygulama mesafesi ve alan>, radyasyon saç>lmas>,
uygulanan koruma, cihaz>n özelli¤i gibi bir dizi unsurdan etki-
lenir. Kanser tedavisinde kullan>lan dozlar genelde 4000-7000
cGy aral>¤>ndad>r ve bu de¤erler tan>sal radyolojide kullan>lan
dozlardan bin kattan daha fazlad>r.
15
maruziyeti çocukluk döneminin ilk on y>l>nda kanser insidan-
s>n> iki kat artt>rmakta, bunlar>n yar>s>n> lösemiler oluflturmak-
tad>r.
1
Buna karfl>n günümüzde gebelikteki beyin tümörleri,
bafl boyun kanserleri, meme kanseri, supradiafragmatik Hodg-
kin lenfomada radyoterapi uygulanabilmektedir.
16
Koruyucu-
lar kullan>ld>¤>nda, fetal maruziyet daha da azal>r. Bu durumda
doz ölçümleri deneyimli t>bbi fizik uzman> taraf>ndan hesap-
lanmal>d>r. Fetal radyasyon al>m> 100 mGy üzerinde hesaplan-
d>¤>nda gebelik terminasyonu önerilmelidir. Bu tedavi yönte-
minin uygulanabilece¤i bir baflka kanser olan serviks kanserin-
de, gebelik birinci ve ikinci trimesterde ise fetüse ra¤men eks-
ternal radyoterapi uygulan>r. Birkaç gün içinde spontan abor-
tus gerçekleflir ve tedaviye intrakaviter uygulama eklenir. E¤er
kanser, geç ikinci trimester ve erken üçüncü trimesterde sap-
tanm>fl ve tümör h>zl> büyümüyorsa, tedavi 35. haftaya kadar
ertelenebilir.
GEBEL
Gebelikte uygulanan kemoterapinin fetüse verece¤i zarar riski
gebeli¤in dönemiyle iliflkilidir. 8 haftaya kadar olan sürede risk
en yüksektir. Folik asit antagonistleri hariç tutuldu¤unda sito-
toksik ajanlar, %3 olan bazal fetal malformasyon oran>n> %6'ya
ç>kar>rlar. Folat antagonistleriyle bu oran %17'ye yükselir.
17
Bu
dönemdeki kemoterapi kontrendike olup tedavi ertelenmeli-
dir.
4,18
Organogenez sonras> gözler, genital organlar, hemato-
poetik sistem ve santral sinir sistemi, ilaçlar>n etkisine aç>k ol-
duklar>ndan kemoterapinin 14. haftaya kadar verilmemesi
önerilir.
17
s> göreceli olarak daha güvenilirdir.
4,17
Metotreksat gebelik bo-
yunca kullan>lmamal>d>r. Siklofosfamid, doksorubisin, epiru-
bisin ve taksanlarla ilgili veriler, kullan>mlar>n>n güvenilir ol-
du¤u yönündedir.
3,18
Karboplatinin fetal yan etkileri daha az
oldu¤undan sisplatine tercih edilmelidir.
18
Hodgkin ve non
Hodkgin lenfomalarda standart rejimler fetal yan etkileri art-
t>rmazlar, CHOP ve ABVD protokolleri ilk trimester sonras>
kullan>labilir.
19
B hücreli lenfomalarda tedaviye eklenen rituk-
simab>n fetal malformasyon insidans>n> artt>rmad>¤> bildiril-
mifltir.
11
Danorubisin ve idarubisin fetal malformasyona yol
açt>¤>ndan alternatif olarak doksorubisin kullan>labilir. nib kullanan kad>nlar gebelikten korunmal>d>rlar. E¤er gebe-
liklerinin devam>n> istiyorlarsa, imatinib ikinci trimesterden
sonra kullan>labilir.
19
Akut promyelositik lösemide kullan>lan
All Trans Retinoik Asit, hastal>¤>n seyrinde çok etkili oldu¤u
için ikinci trimesterden itibaren güvenle kullan>labilir Akut lö-
semili kad>nlar>n gebelikleri, kanama ve enfeksiyon nedeniyle
yüksek risk alt>ndad>r. Bu gibi olgular erken gebelik dönemin-
de termine edilmelidir ancak gebelik ilerlemiflse sistemik ke-
moterapi uygulanabilir.
19
Gebelikte germ hücreli tümörlerde
BEP protokolü yerine bleomisin-vinblastin-sisplatin veya pak-
litaksel-karboplatin kombinasyonlar> kullan>lmal>d>r.
7
Trastu-
zumab ve tamoksifenin fetüse etkisine ait yeterli veri olmad>-
546
K
ISIM
4
Görüntüleme Edilen Yaklafl>k Fetal Dozlar
7
Fetal Doz (cGy)
Düz toraks filmi (PA ve yan)
Kar>n filmi
Pelvis filmi
Baryumlu enema
Dorsal vertebra filmi
Lumbal vertebra filmi
Lumbosakral vertebra filmi
Mamografi
Toraks BT
Abdomen BT
Pelvis BT
Teknisyumlu kemik taramas>
Fetal hasar için eflik dozu 10-20 cGy aras>nda de¤iflir.
0.00006
0.15-0.26
02-0.35
0.4-0.9
0.3-4
<0.001
0.4-0.6
0.2-0.6
0.01-0.04
0.01-1.3
0.8-3
2.5-8.9
0.15-0.20
TABLO 67-1