background image
PALYAT
Palyatif bak>m kavram> klasik anlamda ilerlemifl malign du-
rumlarda, yaflam>n son dönemlerinin kaç>n>lmaz oldu¤u dü-
flüncesi temelinde, yaflam fonksiyonlar> devam etti¤i süre için-
de hayat kalitesini artt>rmaya yönelik semptom tedavilerinin
tümüne verilen isimdir. Bu kapsamda solunum yolunun aç>k
tutulmas>, kardiyak ve gastrointestinal fonksiyonlar>n devam>-
n>n sa¤lanmas> baflta olmak üzere di¤er organ fonksiyonlar>n>n
devam>n> sa¤layacak düzenlemeler ön planda yer al>r. Modern
anlamda ise kanser tan>s> konuldu¤u dakikadan bafllayan ve
"kötü haber verme" sürecinin de dahil edildi¤i, sadece yaflam>n
sonuna çok az zaman kala verilen bir palyatif bak>m formu
olan"Hospis bak>m"> da kapsayan, hastal>¤>n bafllang>c>ndan
itibaren tüm tedavisi ve hastan>n yaflam> boyunca hasta ve ya-
k>nlar>na psikososyal deste¤in de esirgenmeden verilebilece¤i
program prati¤ini ifade eder. Günümüzde palyatif bak>ma olan
ilginin artmas> hastal>¤> olan kiflilerin sayg>nl>¤>na karfl> sorum-
lulu¤un bir göstergesi durumundad>r.
1
Organize ve kurumsal düzeyde verilebilecek deste¤in kalite
ve yeterlili¤ini belirlemede etkili faktörler, bir yanda kültürel
di¤er yanda ekonomik olmak üzere genifl bir yelpazeye da¤>l-
maktad>r. amaç hastan>n fiziki ve psikolojik yönden kendisini iyi hisset-
mesinin sa¤lanmas>, daha aç>k bir ifade ile hastan>n yaflad>¤> sü-
re boyunca yaflam kalitesini artt>rmakt>r.
2
Palyatif bak>m, evde,
hastanede, uzun dönem bak>m tesislerinde, misafirhanelerde,
hastan>n ve yak>nlar>n>n ihtiyaçlar>n>n fiziksel, psikososyal ve
dini yönleri de dikkate al>narak sa¤lan>r.
3
Dünya Sa¤l>k Örgütünün (WHO) 2002'de yapt>¤> tan>ma
göre palyatif bak>m;
1. A¤r> ve di¤er rahats>z edici semptomlar>n giderilmesini
sa¤lar.
2. Yaflam> onaylar ve ölümü normal bir süreç olarak kabul
eder.
3. Ölümü h>zland>rma ya da geciktirme niyeti yoktur.
4. Hasta bak>m>n>n psikolojik ve inanç yönlerini bütünleflti-
rir.
5. Ölüme kadar hastan>n olabildi¤ince aktif yaflamas> için
destek sunar.
6. Hastan>n hastal>¤> süresince ve ailenin kay>ptan sonra so-
runla bafla ç>kmas>na yard>m etmek için destek sunar.
7. Endike ise güçlendirme dan>flmanl>¤> dahil hasta ve ailesi-
nin gereksinimlerini karfl>lamak için ekip yaklafl>m> sunar.
8. Yaflam kalitesini artt>r>r ve hastal>¤>n seyrini olumlu olarak
etkileyebilir.
9. Hastal>¤>n seyrinde yaflam> uzatmaya yönelik kemoterapi
ya da radyoterapi gibi di¤er yöntemlerle ba¤lant> için erken
uygulanabilir.
10. Rahats>z edici klinik komplikasyonlar> daha iyi anlamak ve
yönetmek için gereken araflt>rmalar> içerir.
4
1998'de yay>mlanan Amerikan Klinik Onkoloji Komitesi
(ASCO)'nin raporuna göre, bir doktorun kanser hastalar>na
antikanser tedavi vermenin yan>s>ra semptom kontrolü ve psi-
kososyal yönden yard>mc> olmas> gerekti¤i vurgulanmaktad>r.
Bu ba¤lamda jinekolog onkologlar>n sadece terminal dönem-
deki hastalar>n ihtiyaçlar> ile ilgilenmekten öte, hastal>k süre-
since palyasyonun iyilefltirilmesi için u¤rafl vermesi, yeni yön-
temler yaratmaya çal>flmas>, multimodel kanser tedavisi s>ra-
s>nda hastan>n çevre ile ilgisinin devam>n>n sa¤lanmas>, gere-
¤inde hem cerrah, hem kemoterapist hem de radyasyon onko-
lo¤u pozisyonunda hastan>n tedavisini kiflisel ihtiyaçlara göre
modifiye ederek, hastan>n hayat kalitesini de¤iflen durumlara
göre en üst düzeyde tutmaya çal>flmas>, bütün bunlar için ça¤-
dafl palyatif terapötikler konusunda uzman meslektafllar> ile ifl-
birli¤ine girmesi gerekir.
SEMPTOM TEDAV
Semptomlar kusma gibi nadir birkaç semptom d>fl>nda ço¤u
kez nonspesifik oldu¤u için hasta, flikayetleri noktas>nda her
zaman hakl> görülmek zorundad>r. Semptomlar>n do¤ru bir
flekilde de¤erlendirilebilmesi için doktorun dinleme yetene¤ine
sahip olmas>, sab>rl> ve aktif dinleme metodu kullanarak hasta-
n>n dile getirdi¤i flikayetlere ön yarg>s>z olmas> gerekir. Anlat>-
lan semptomlar>n hastal>¤>n kendisinden kaynaklanabilece¤i
düflünülse bile henüz netlefltirmeden bunu dile getirmek, hasta
ve yak>nlar>na hastal>¤> hat>rlataca¤> için tedavi üzerinde olum-
suz etkiye neden olabilir.
5
Zira hastada rahats>zl>¤a yol açan
semptomlar hastal>¤>n kendisinden, uygulanmakta olan ya da
uygulanm>fl tedavilerden ve/veya baflka bir nedenden dolay>
olabilir. Örne¤in bir dispne ya da öksürük halinde akci¤er me-
tastaz> düflünülse bile di¤er nedenlerin araflt>r>lmas> ve tedavi
993
121
Jinekolojik Kanserli
Hastalarda Palyatif Bak>m
ve Semptom Tedavisi
Dr. Hüsnü Çelik, Dr. Tu¤ba Gündo¤an ve Dr. Gülser Göktolga