background image
k>n>n lokal damar direncine bölümüne eflittir: LBF= (Pa-
Pv)/R. ve arteryel kan ak>m> maksimumdur. Deneysel çal>flmalar
göstermifltir ki, flayet intrakompartmantal bas>nç (efllik eden
Pv de art>fl) 8 saatten daha uzun bir süre 30 mmHg n>n üze-
rine ç>karsa normal kan ak>m> olan hastalarda ciddi kas nek-
rozu meydana gelebilir. Yüksek bas>nçlar>n daha k>sa süre-
lerde nöromuskuler canl>l>¤a daha çok zarar verdi¤i göste-
rilmifltir. Köpeklerde yap>lan çal>flmalarda 14 saat süre ile 40
mmHg bas>nca maruz kalma ile sinir iletisinde kesinti olma-
d>¤>, fakat 50 mm Hg bas>nc>n sinir iletisini 7 saatten daha
k>sa sürede durdurdu¤u görülmüfltür. Rorabeck ve Clark
artm>fl bas>nca maruz kalma süresinin nörolojik fonksiyonla-
r>n geri dönmesinde ciddi öneme sahip oldu¤unu göster-
mifllerdir. 40 ile 80 mmHG l>k bas>nçlar 4 saat içerisinde ka-
l>c> sinir fonksiyon bozuklu¤una neden olmazken, 12 saat
veya daha fazla uyguland>¤>nda kal>c> sinir hasar> meydana
gelir. Gönüllü insanlarda yap>lan daha ileri çal>flmalarda art-
m>fl bas>nç tolerans>nda ciddi farkl>l>klar gösterilmifltir.
Akut Kompartman Sendromu
Akut kompartman sendromunun fizik muayene bulgular>
ilgili kompartmanda gerginlik, kompartmandan geçen kas-
lar>n pasif hareketlerinde a¤r> ve kaslarda güçsüzlüktür. Hi-
perestezi veya parestezi i¤ne bat>rarak, hafif dokunma ve 2
nokta ayr>m> ile test edilerek de¤erlendirilmelidir. En önem-
li bulgu yaralanmayla orant>s>z oranda a¤r> olmas>d>r. Akut
kompartman sendromu tan>s> çoklu yaralanmas> olan, bilinç
bozuklu¤u olan hastalarda, çocuklarda k>sacas> fiziksel bo-
zuklu¤u tam olarak ortaya konulamayan hastalarda gecike-
bilir. E¤er kompartman sendromundan flüpheleniliyorsa ve
yeterli muayene yap>lam>yorsa bas>nç seviyeleri ölçülmeli-
dir. Kompartman bas>nçlar>n>n izlenmesi ayr>ca damar yara-
lanmas>ndan dolay> geliflmifl nörolojik fonksiyon bozuklu¤u
olan hastalarda, devam eden epidural analjezililerde, perife-
rik sinir yaralanmalar>nda veya turnike felcinde yard>mc>-
d>r.
fiayet çok sofistike aletler mevcut de¤ilse, kompartman
bas>nc> damar içi kanül, üç yollu musluk, bir enjektör ve ci-
val> manometre ile Whitesides ve ark. tarif etti¤i gibi ölçüle-
bilir (fiekil 46-2). Daha kolay ve daha yeterli di¤er ölçüm ci-
hazlar> tekli bas>nç okuyan el monitorü (fiekil 46-3), Scholan-
der ve ark. taraf>ndan tan>mlanan ve devaml> monitorizas-
yon yapabilen wick monitorü ve slit kataterdir. Wick ve slit
katater metodlar> yeterli ve tekrarlanabilir kompartman ba-
s>nc> devaml> monitorizasyonu sa¤larlar. Ancak slit katateri
uzun süreli takiplerde p>ht>laflmadan daha az etkilenir gibi
görünmektedir. Boody ve Wongworawat kompartman ba-
s>nç ölçümünde yayg>n kullan>lan üç cihaz> (Stryker Intra-
compartmental Pressure Monitor System [Stryker Orthopae-
dics, Kalamazoo, Mich]), arter hatt> manometresi ve White-
sides aparat> karfl>laflt>rm>fllard>r. Her bir cihaz düz i¤ne, si-
de-port i¤ne (uç k>sm>n>n yan>nda da delik bulunan i¤ne) ve
slit katater ile test edilmifltir. Çal>flma sonucu side-port i¤ne
ve slit kataterin düz i¤neye göre daha yeterli olduklar>n>; ar-
teriyel hat manometresinin en yeterli cihaz oldu¤unu göster-
mifltir. Stryker cihaz> da oldukça yeterli bulunmufl ancak ya-
zarlar Whitesides'>n cihaz>n>n klinik kullan>mda gereken ke-
sin sonuç ihtiyac>n> karfl>lamada yetersiz kald>¤> sonucuna
varm>fllard>r. Uliasz ve ark. Stryker, manometrik intravenöz
pompa ve Whitesides metodunu karfl>laflt>rm>fllar ve White-
sides metodunu tekrarlay>c> bas>nç ölçümlerinde güvenil-
mez bulmufllard>r.
Collinge ve Person üç bas>nç ölçüm cihaz>n> da hem kli-
nik hem laboratuar modelinde benzer flekilde yeterli ve tek-
rarlanabilir olarak bulmufllard>r. Ancak alt ekstremite trav-
mal> 35 hastan>n kas kompartman ölçümlerinin %27'sinde
hatal> sonuç elde edilmifltir. Bu yazarlar kompartman bas>nç
ölçümlerinin fasyatomi yap>p yapmama konusunda ana be-
lirleyici olarak kullan>lmamas> gerekti¤ini önermifllerdir.
Prayson ve ark. yapt>¤> izole alt ekstremite k>r>kl> 19 has-
tal>k prospektif bir çal>flmada kompartman bas>nç ölçümleri
18 hastada en az bir defa 30 mm Hg'n>n üzerine ve 12 hasta-
da 45 mm Hg eflik de¤erine ç>km>flt>r; 11 hastada en az bir
kompartman bas>nç ölçümü diastolik bas>nçlar>na 20 mm
Hg ve 16 hastada en az bir defa 30 mm Hg yaklaflm>flt>r. Bu
hastalar>n hiç birisinde 1 y>ll>k takiplerinde atlanm>fl bir
kompartman sendromu ile alakal> sekel veya cerrahi gerek-
2738
K>s>m XIII · Spor Hekimli¤i
Baca¤>n dört kompartman>- sol baca¤>n orta k>s-
m>ndan geçen transvers kesit (Mubarak SJ, Owen CA: Double-
incision fasciatomy of the leg for decompresion in compartment
syndromes, J Bone Joint Surg 59A: 184, 1977'den tekrar çizilmifl-
tir).
fiekil 46-1
Anterior
kompartman
Lateral
kompartman
Derin posterior
kompartman
Yüzeyel
posterior
kompartman