den fazla amputasyonlu hastan>n yaflad>¤> bildirilmifltir. Her
y>l amputasyon yap>lan hastalar>n say>s> yafllanan populas-
yona ba¤l> olarak artmaktad>r. Bat> dünyas>nda yap>lan am-
putasyonlarda %90'>n üzerinde sebep, periferik damar has-
tal>¤>d>r. Genç hastalarda ise travma en önde gelen neden-
dir, bunu tümörler takip eder.
misidir. Amputasyon, ayn> zamanda kontrol edilemeyen en-
feksiyonu olan hastalarda, hayat kurtar>c> bir ifllem oldu¤u
gibi, tümörlü baz> hastalarda da, ortopedik onkolojideki ba-
flar>l> ekstremite koruyucu cerrahiye ra¤men en iyi tedavi se-
çene¤i olabilir. Dolafl>m> etkileyen yaralanmalar protez ka-
dar fonsiyonel olmayan bir ekstremite ile sonuçlanabilir.
Benzer olarak alt ekstremite ciddi konjenital anomalileri en
iyi amputasyon ve uygun bir protezle tedavi edilebilir. Bu
endikasyonlar>n her biri ileride detayl> olarak tart>fl>lm>flt>r.
l>klar>, genellikle 50-70 yafllar>nda görülür ve amputasyon
için en yak>n endikasyonu olufltururlar. E¤er hastal>k ilerle-
yerek amputasyon ihtiyac> meydana geldi ise tedavi eden
hekim bunun sadece etkilenen ekstremite ile s>n>rl> kalmad>-
¤>n> bilmelidir. Bununla beraber birçok hastan>n beyin da-
marlar>, koroner arterleri ve böbrekleri de hastal>¤a kat>l-
maktad>r. Hasta ekstremiteyi de¤erlendiriken vaskuler cer-
rahi konsultasyonuna ek olarak di¤er bu sistemleri de¤er-
lendirmek için konsultasyon endikasyonu vard>r.
oluflturmaktad>r. Diyabetik hastalarda, amputasyonun en
belirgin delili, Semmes-Weinstein'>n 5.07 monoflamentine
karfl> duyars>zl>¤>n ölçüldü¤ü periferik nöropatidir. Tespit
edilen di¤er risk faktörleri aras>nda geçirilmifl felç, önceki
major amputasyon, azalm>fl transkutanöz oksijen seviyeleri
ve ayakbile¤i- brakial kan bas>nç indeksi vard>r. Diyabetik
hastalar, uygun ayak bak>m>n>n önemi, zaman zaman ayak-
lar>n>n kontrolü konusunda bilgilendirilmelidir. Oluflan ül-
serler uygun bas>nç yard>ml>, ortezler veya tam temas alç>lar
ile ciddi bir flekilde tedavi edilmelidir. Sigara içimi, kötü fle-
ker kontrolünü de içeren di¤er risk faktörleri de asgari sevi-
yeye indirilmelidir.
man gereklidir. Daha önceden kurtar>lamayan uzuvlar son
zamanlarda geliflen teknikler vas>tas>yla revaskülarizasyona
izin vermektedir. Fakat revaskülarizasyon da risksiz de¤il-
dir. Periferik bypass cerrahisinin, ilerde yap>lacak olan
s>yla ilgili literatürde kesin bir kan>t olmamas>na ra¤men, bi-
zim tecrübelerimiz karfl> yöndedir.
l>d>r. Her t>bbi problem bafll> bafl>na çözülmelidir. Enfeksi-
yon olabildi¤ince etkili bir flekilde tedavi edilmeli, beslenme
ve ba¤>fl>kl>k durumu basit tarama testleri ile de¤erlendiril-
melidir. Serum albumin seviyesi 3.5 gr/dl'nin veya total len-
fosit say>s> 1500 hücre/ml alt>nda olan hastalarda yara
komplikasyon riskinin artt>¤> gösterilmifltir. Periferik vaskü-
ler hastal>k sebebiyle amputasyon uygulanan hastalardaki
perioperatif mortalite, %30-40 gibi yüksek bir orandad>r.
Ayr>ca bu hastalar, %40'>n üzerinde bir oranla 2 y>l içinde
kaybedilmifltir. Kalan hastalar>n da %30'unda, güdük uçla-
r>nda iskemi geliflir.
kalan ekstremite parças>n> uzunlu¤u ile iliflkilidir. Birçok t>b-
bi problemi bulunan yafll> bir hastada, e¤er amputasyon da-
ha proksimal seviyede ise, enerji depolar>, hareket etmek
için yeterli olmayabilir. E¤er hastan>n bilinç durumu, denge-
si, kuvveti ve motivasyon seviyesi, rehabilitasyon için uy-
gun seviyede ise, fonksiyonlar> art>rmak için amputasyon,
yara iyileflmesinin uygun oldu¤u en distal seviyeden yap>l-
mal>d>r. Di¤er taraftan hareket edemeyen veya dizde fleksi-
yon kontraktürü olan hastada transtibial amputasyonun ye-
rine, daha iyi fonksiyon sa¤layan ve daha az risk tafl>yan
transfemoral amputasyon veya diz dezartikülasyonu tercih
edilmelidir.
yonlar>ndand>r. Travma sonucu yap>lan amputasyon, mes-
leki ve meslek d>fl> tehlikelerden dolay> erkeklerde daha faz-
la görülür. Bu hastalar di¤er taraftan genellikle sa¤l>kl> ve
üretken olup bu tür yaralanmalar hayatlar>nda derin etkiler
yapabilir. Primer amputasyon için mutlak endikasyon, iske-
mik bir ekstremitede geri dönüflümsüz damar yaralanmas>-
d>r. Hastane bak>m flartlar> akut resusitasyon, mikrovasku-
ler teknikler ve kemik kayd>rma teknikleri geliflmesi ile bir-
likte ortopedik cerrahlar ciddi yaralanm>fl ekstremitenin ko-
rundu¤u durumlarla daha s>k yüzyüze kalmaktad>rlar.
l>flmalar>n birço¤u, alt ekstremitenin ciddi yaralanmalar>na
odaklanm>flt>r. Ço¤u otör Lange'nin mutlak endikasyonlar>
ile hemfikirdir. Bu endikasyonlar 6 saatden fazla s>cak iskemi
zaman> ile birlikte tibial sinirin tam koptu¤u ezilme yaralan-
mas>n> da içeren tip 3C aç>k tibia k>r>klar>d>r. Lange'nin pri-
mer amputasyonun relatif endikasyonlar> aras>nda, birlikte
olan ciddi di¤er yaralanmalar, ayn> taraf ayaktaki a¤>r yara-