trol ve Korunma Merkezi'nin hedeflerinden (1,000,000'da 1
olgu) ne kadar uzak olundu¤unun göstergesidir. 2002'de
802 ölüm tüberküloz'a ba¤lanm>flt>r ki bu da 100,000'de 3
ölüm oran>n> iflaret eder.
En fazla riske maruz kalanlar AIDS hastalar>, di¤er im-
mün yetmezlik durumlar>, kronik böbrek yetmezli¤i olan
hastalar, madde ba¤>ml>lar>, evsizler, hükümlüler ve gelifl-
mekte olan ülkelerden göç edenlerdir. Birleflik Devletler'de-
ki tüberküloz olgular>n>n %53'ünü yurtd>fl> ülkelerde do¤an-
lar oluflturmaktad>r, bunlardan en baflta Meksika, Filipinler,
Vietnam, Hindistan ve Çin gelmektedir. Göçten sonraki
yüksek risk periyodu ilk 5 y>ld>r. Nüfus yo¤unlu¤u bir risk
faktörü olmaya devam etmektedir; olgular>n %75'i nüfusun
500,000'den daha fazla oldu¤u metropolitan bölgelerinden
bildirilmektedir.
Kas-
Tüberküloz s>kl>kla pulmoner sistemi etkilese de asl>nda vü-
cudun herhangi bir organ sistemini etkileyebilir. Akci¤er d>-
fl> tutulum olgular>n yaklafl>k %14'ünde bildirilmifl olup, %1
ila %8 aras> kemik tutulumu bildirilmifltir. Kemik tüberkülo-
zu olan olgular>n %50'sinde pulmoner tutulum vard>r ve ke-
mik tutulumu olanlar>n %30 ila %50'sinin vertebral tutulu-
mu vard>r, en s>k alt torasik vertebralar tutulur. S>kl>kl>kla
kemik d>fl> bir primer lezyon tan>mlanamaz. Daha nadir ola-
rak gözlenen ekstremite tutulumu ise genellikle yük binen
büyük eklemleri etkiler, en s>k kalça ve diz eklemi tutulur,
bunlar> s>kl>kta ayak, dirsek ve el izler. Asl>nda herhangi bir
baflka kemik ya da eklem tutulabilir. Tenosinovit ve fistül-
lerle seyreden yumuflak doku abseleri de tan>mlanm>flt>r.
Klinik Görünüm
Tüberküloz primer olarak Mycobacterium tuberculosis veya
Mycobacterium bovis'in inhalasyonla veya sindirim sistemi
ile al>nmas> ile geçer. Daha sonra lenfatik, hematojenik veya
komfluluk yolu ile di¤er dokulara veya organlara geçer. Kli-
nik görünüm izole kas-iskelet sistemi tutulumu mu, yoksa
milier tutulum mu oldu¤una ba¤l>d>r. Semptomlar atefl,
üflüme ve öksürük, efllik eden plevral a¤r>, kilo kayb> ve yor-
gunluktan oluflur. Hastan>n akut veya kronik semptomlar>
olabilir. Yukar>da bahsedilmifl olan yüksek riskli popülasyo-
na ek olarak befl yafl>ndan küçük çocuklar ve yafll> bireyler-
de bu hastal>ktan kuflkulanmak gerekir.
Omurga, özellikle yafll> bireylerde kemik tutulumun en
s>k oldu¤u bölgedir (%30-50). Bununla birlikte geliflmekte
olan ülkelerden olan çocuklarda ve genç eriflkinlerde omur-
ga tutulumu yine de s>kt>r. Pulmoner veya ürogenital sistem-
de veya da bilinmeyen baflka bir bölgeden kaynaklanan pri-
mer bir lezyon keflfedilebilir. Genellikle aktif spinal tüberkü-
loz belli bir segmenti tutar: iki vertebral cismi ve aralar>nda-
ki disk. Baz> yazarlar bu bölgelerin daha fazla etkilenmesinin
nedeni olarak buralar>n zengin arteriyel ve venöz beslenme-
sinin tuberküloz basilinin yüksek oksijen bas>nc>na ihtiyaç
duymas>ndan kaynakland>¤>n> öne sürmüfllerdir. Disk çevre-
si tutulum hastalar>n yaklafl>k %80'inde meydana gelir, ver-
tebral gövdenin anterioru etkilenir ve komfluluk yoluyla an-
terior longitudinal ligament alt>ndan tünel açarak komflu
vertebraya yay>l>m görülür. Daha az s>kl>kta ise lezyon omu-
run merkezinde yer alabilir. Bu lezyonlar>n tan>s> daha güç-
tür ve tümörü taklit edebilir veya belirgin spinal deformitele-
re yol açabilir. Hastalar>n intramedüller granülomlar> veya
araknoiditi ve anterior kamalaflma ile segmental kollaps ve
kamburlu¤u (Pott hastal>¤>) olabilir. Omurgan>n posterior
elemanlar> nadiren tek tutulan bölüm olabilir. Cilde fistülle
ba¤l> olan perispinal abselerde ortaya ç>kabilir ve doku katla-
r> aras>ndan intraperitonal yap>lara yay>labilir. Popliteal fos-
sa gibi uzak bölgelerde görüldü¤ü rapor edilmifltir. Hastalar
a¤r>, güçsüzlük ve geç dönemlerde felçle gelirler.
Appendiküler eklem tutulumu tipik olarak alt ekstremi-
tenin büyük, yük binen eklemlerini etkiler. Lezyonlar eklem
k>k>rda¤>n> sonuçta granülamatöz doku ile bölerler. Kemi-
¤in trabeküler bölgesi etkilenir; subkondral tutulum eklemin
yük tafl>ma yetene¤ini etkileyerek eklem yüzeylerinin deje-
nerasyonunu h>zland>rabilir. Patolojik incelemede nekrotik
doku içinde merkezi kazeifiye lezyon ve multinükleer dev
hücreler görülür.
Az s>kl>kla etkilenen di¤er eklemler ayak bile¤i, ayak ve
üst ekstremite eklemleridir. Hasta topallayarak, s>cak, flifl ve
hareket aç>kl>¤> azalm>fl bir eklem ile baflvurabilir. Tüberkü-
loz bir eklemin fonksiyonlar>n> belirgin olarak azalt>r, uygun
olarak tedavi edilse bile hastal>k izole bölgelerde yeniden
aktif hale gelebilir. Periferik eklemlerin tutulmas> romatolo-
jik hastal>klar ile kar>flabilir (örn., gut ve romatoid artrit).
Laboratuar Bulgular>
Hastalar>n normokrom veya normositik anemisi, pansitope-
ni veya trombositopenisi olabilir. Beyaz küre say>m> genel-
likle normaldir, sedimentasyon h>z> artm>fl veya normal ola-
bilir. Hastada uygunsuz antidiüretik hormon (ADH) sen-
dromu olabilir. Tüberküloz deri testi bu durumun tan>nma-
s>nda genellikle etkilidir; ancak %20-30'a varan oranlarda
yalanc> negatif sonuç verdi¤i unutulmamal>d>r.
rese hastalarda uygulanan deri testleri genellikle güvensiz
754
K>s>m V · Enfeksiyonlar