spinal yaralanman>n en s>k sebepleri motorlu araç kazalar>,
düflmeler, dal>fl kazalar> ve ateflli silah yaralanmalar>d>r.
Kafa travmas> ya da ciddi yüz ve kafatas> laserasyonlar>
bulunan her hastada spinal yaralanmadan flüphe duyulma-
l>d>r. Travma sonras> ense ya da omurga a¤r>s> flikayeti bu-
lunmas> aksi ispatlanana kadar spinal yaralanma belirteci
olarak düflünülmelidir. Lee ve ark. taraf>ndan bildirilmifl
spinal yaralanmay> gösteren di¤er risk faktörleri : traksiyon yaralanmas>na yüzünden boyun a¤r>s>n>n belirle-
nememesi, anormal nörolojik bulgular, geçici nörolojik
semptom öyküsü, spinal travmanin fiziksel bulgular> (eki-
moz,abrazyon v.s), güvenilir olmayan fizik muayene, ciddi
kafa ve yüz travmas> ya da yat>flt>r>lamayan çocuk hastad>r
(fiekil 35-1 ve 35-2). E¤er bu risk faktörlerine sahip bir hasta-
da servikal omurga iyice immobilize edilmemiflse, muaye-
neye devam etmeden önce immobilizasyon sa¤lanmal>d>r.
Lee ve ark. çal>flmalar>na küçük yafltaki çocuklar> katm>fllar-
sa da, tavsiyeleri daha büyük çocuklara, adolesanlara ve ye-
tiflkinlere de uygulanabilmektedir.
Fizik Muayene
Genel fizik muayene hasta supin pozisyonda iken yap>l>r.
Hastan>n mental durumu ayr>ca de¤erlendirilmelidir. Kafa
bölgesi laserasyon, kontüzyonlar aç>s>ndan muayene edil-
meli yüz k>r>klar> için palpasyon ile de¤erlendirilmelidir.
Kulak kanallar> kafa k>r>¤> için belirleyici olan timpanik
membrandan spinal s>v> ya da kan akmas>ni d>fllamak için
muayene edilmelidirler. Spinöz ç>k>nt>lar üst servikalden
lumbosakral bölgeye kadar palpe edilmelidirler. A¤r>l> spi-
nöz ç>k>nt> spinal yaralanmayi gösterebilir.
manlardaki palpe edilebilir defektler destekleyici ligaman-
töz kompleksteki bozulmay> gösterebilir.
Servikal omurgan>n palpasyonunda yak>n>lan her a¤r>
ve hassasiyet kolar immobilizasyonu gerektirecek spinal ya-
ralanmanin belirteci olarak de¤erlendirilmelidir. E¤er hasta
rijid servikal kolar ile gelmiflse omurga sa¤lam oldu¤u de-
¤erlendirilene kadar boyun hareketleri muayene edilmeme-
lidir. Boyun hareketleri ancak hasta boyun muayenesinde
a¤r> ve hassasiyet duymaz ise yap>lmal>d>r. Boyun palpe
edilirken bir asistan boyunu nötral pozisyonda sabitlemeli-
dir. Boyun yine gövde, toraks, lomber ve sakral bölge mu-
ayene edilirken sabit tutulmal>d>r. Hafif dokunma ile duyu
muayenesi her seviye için karfl>laflt>rmal> olarak ayr> ayr> ka-
y>t edilmelidir. E¤er gerekli ise steril i¤ne ile i¤ne duyarl>l>¤>
tespit edilmelidir. i¤ne tekerle¤i hastal>k geçifli aç>s>ndan
kullan>lmamal>d>r.
1762
K>s>m XII · Omurga
Uyan>k hastada servikal omurga
yaralanmas>n>n ortaya konmas> ve yönetilmesi
ile ilgili ak>fl flemas>. ROM, hareket aç>kl>l>¤>;
AP, ön-arka; BT, bilgisayarl> tomografi; MRG,
manyetik rezonans görüntüleme (Lee SL, Sena
M, Greenholz SK, et al: A multidisciplinary ap-
proach to the development of a cervical spine
clearance protocol: proces, rationale, and initial
results, J Pediatr Surg 38:358, 2003'ten düzenle-
nerek al>nm>flt>r).
fiekil 35-1
fiüpheli servikal omurga yaralanmas>
Servikal kolar ile immobilize edilmifl
Kooperasyon kurulam>yor?
Boyun a¤r>s>?
Palpasyon ile hassasiyet?
ROM ile a¤r>?
Distraksiyon yaralanmas>?
Hepsi evet
C1, C2 BT'sinden
önce AP/lateral
odontoid grafileri
Anormal tetkik
Omurga ekibine
konsulte et
fiüpheli tetkik
MRG ya da di¤er
tetkikler
Normal tetkik
Tekrar muayene
Hepsine hay>r
Servikal omurga
ekarte edilmifl
Yüksek flüphe
Omurga ekibine
konsulte et
Düflük flüphe
Servikal omurga
ekarte edilmifl
Hepsine evet
Servikal omurga yara-
lanma flüphesi oluflur
Hepsine hay>r
Servikal omurga
röntgensiz ekarte
edilmifl