background image
4103
Bölüm 67
P
HILLIP
E. W
RIGHT
II
Ç
EV
D
R.
H
ÜSEY
B
AYRAM
· D
R.
Ö
MER
S
UNKAR
B
<ÇER
Özel El Hastal>klar>
Radial, ulnar ve digital arterlerde
anevrizma, tromboz ve
emboli
..........................................
4103
S>cak (termal) yan>klar>
..................
4106
Elektrik yan>klar>
............................
4111
Radyasyon yan>klar>
........................
4112
Kimyasal yan>klar
............................
4112
Donma
................................................
4114
Enjeksiyon yaralanmalar>
..............
4114
Av tüfe¤i yaralanmalar>
..................
4117
Merdane yaralanmalar>
..................
4117
Ekstravazasyon yaralanmalar>
......
4117
Psikofleksiyon ve
psikoekstansiyondaki eller
(ifllevsel olmayan durufllar)
....
4118
Düzmece (factitious) el
sendromlar>
................................
4119
RADARTERLERDE ANEVRTROMBOZ VE EMBOL<
Radial arterin el içerisinde derin palmar ark, ulnar arterin
yüzeyel palmar ark biçiminde ilerlemesi, bir çok hastal>k ve
yaralanmaya ra¤men elden parmaklara yeterli kan dolafl>m>
sa¤lar. Yüzeyel ark, ellerin %80'inde tam; yaklafl>k %20'sin-
de k>smen oluflmufltur. Derin ark ise ellerin %98'inde tam
olarak görülür. Radial arter genellikle ellerin %57'sinde üç
ya da daha fazla parma¤>n ak>m>n> sa¤larken, ulnar arter ise
ellerin yaklafl>k %22'sinde üç ya da daha fazla parma¤>n ak>-
m>n> sa¤lar. Yaklafl>k %22 oranda ak>m her iki damar taraf>n-
dan eflit olarak sa¤lan>r.
Eldeki iskemik sorunlar radial, ulnar ve digital arterler-
deki anevrizma, tromboz ve emboli sonucu oluflur. T>kay>c>
arteriyel iskemi, direkt darbelerle olan travmalar, vasküler
yatakta anjiyografi enstrumantasyonu, vasküler eriflim uy-
gulamalar> ve baz> sistemik hastal>klarla (ateroskleroz ve de-
¤iflik kollajen-damar hastal>klar> gibi) birlikte görülür.
A¤r>, duyu de¤ifliklikleri, deride renk de¤ifliklikleri, ülse-
rasyon, nekroz gibi iskemi bulgular> sigara içilmesi aktivite
veya so¤ukla karfl>lafl>ld>¤>nda artabilir. Fizik bulgular, içeri-
¤ine göre el veya parmaklarda solukluk veya siyanoz, deri
ülseri, distal bölgelerdeki t>kan>kl>¤a ba¤l> nekroz, etkilenen
sinire göre duyusal ve motor de¤ifliklikler, elle muayenede
so¤ukluk, anevrizma veya trombotik kitle varsa üzerinde
hassasiyet, anevrizma boyunca ak>m sesi hissedilmesi (thrill)
ve etkilenen arterde Allen Testi (fiekil 67-1 ve 67-2) ile göste-
rilen ak>m azalmas>n> içerir. Distal damarlardaki spazmdan
dolay> oluflan görüntü Raynaud hastal>¤> gibi durumlarla ka-
r>flt>r>labilir. Normal grafiler, Doppler ak>m de¤erlendirmesi,
nab>z at>fl kay>tlar>, sintigrafik tarama ve kontrastl> anjiyogra-
fi tan>ya yard>mc> uygulamalard>r. Anjiyografi, esas lezyo-
nun yeri, yay>l>m> ile üst ekstremitedeki di¤er dolafl>m sorun-
lar>n>n varl>¤> hakk>nda tan>mlay>c> bilgi verir.
Anevrizmalar, aterosklerotik, mikotik, metabolik ve do-
¤umsal kaynakl> olabilmelerine ra¤men, el ve bilekte genel-
likle travma sonucu ortaya ç>karlar. Künt travma hem ger-
çek hem de yalanc> anevrizmaya neden olmas>na karfl>n, de-
lici travma genellikle yalanc> anevrizma formuna neden olur
(bkz. fiekil 73-9). Palmar ark>n ve distal dolan>m>n kalitesi-
nin pre ve intraoperatif de¤erlendirmesi, anevrizma tedavi-
sinde sadece eksizyon mu veya ters çevrilen ven grefti ile uc-
uca arteriyel rekonstruksiyon mu yap>laca¤> karar> yönün-
den önemlidir. E¤er palmar arteriyel ark tam ve distal dola-
fl>m yeterliyse (turnike gevfletildi¤inde distal cilt pembeleflir-
se ve ak>m kay>tlar>nda dijital-brakial indeks 0.7 üzerinde
ise), tamir ve rekonstruksiyon gerekmez. Aksine, e¤er pal-
mar arteriyel ark inkomplet veya distal dolafl>m yetersizse