background image
dine özgü klinik bulgular> ve tedavileri vard>r. Disk dejene-
rasyonu ve efllik eden etyolojik faktörlerin anlafl>lmas> geçti-
¤imiz y>llar içerisinde önemli derecede de¤iflmifltir. Ayr>ca
disk dejenerasyonu ile dejeneratif disk hastal>¤> aras>ndaki
ayr>m> yapma çabalar> baz> ilerlemeler göstermifltir.
Disk dejenerasyonu üstündeki genetik etkilenim birçok
genin küçük etkisi ile oluflabilir veya muhtemelen az say>da-
ki genin büyük orandaki etkisi ile oluflabilir. Güncel olarak
disk dejenerasyonu ile iliflkili birçok özgün gen bölgesi bu-
lunmufltur. Bu özgün gen ile dejeneratif disk de¤ifliklikleri
aras>ndaki iliflki tespit edilmifl durumdad>r. Ayr>ca aggrecan
geni, metalloproteinaz-3 geni, kollajen tip 3 geni, alfa 2 ve 3
gen formlar> disk patolojisi ve belirtileri ile iliflkilidir. Disk
herniasyonuna ait belirtilerin anlafl>lmas>, sadece disk deje-
nerasyonu ile oluflan belirtilere göre çok daha aç>kt>r.
Bel ve bacak a¤r>s> ile siyatik sinir aras>ndaki iliflki 18 yy.
da Cotugno taraf>ndan tan>mlanm>flt>r. T>p ve bilimin ilerle-
mesi ile bel ve bacak a¤r>s> nedenlerinin özgün tan>s>nda çok
belirgin bir art>fl olmufltur. Olas> nedenlerin art>fl> ile her has-
tada gerçek sorunu belirlemek için farkl> fizik muayene yön-
temleri bulunmufltur.
Bunlardan en önemlisi Laseque bulgusu veya düz bacak
kald>rma testidir ve 1881 y>l>nda Forst taraf>ndan kendi ho-
cas>n>n ad> ile tan>mlanm>flt>r. Bu test siyatik a¤r>s>n>n kalça
hastal>klar>ndan ay>rt edilmesinin keflfi olmufltur. Siyatik
çok yayg>n ve ciddi kabul edilmeyen bir rahats>zl>k oldu-
¤undan nadiren ölümle iliflkilendirilerek otopsi yap>lmas>na
izin verilmifl, dolay>s> ile hakk>nda çok az bilgi sahibi oluna-
bilmifltir.
Disk ç>kar>lmas> için standart ifllem total laminektomiyi
takiben transdural yaklafl>m olmufltur. Semmes 1939 y>l>nda
lokal anestezi alt>nda subtotal laminektomi ile dural sak>n
çekilerek rüptüre intervertebral diskin görülmesi ve ç>kar>l-
mas> fleklinde yeni bir yol göstermifltir. Bu yol halen inter-
vertebral diskin ç>kar>lmas> için klasik yaklafl>m olup, mik-
roskop ve video görüntüleme teknikleri ile gelifltirilmifltir.
Daha sonralar> Kambin, Onik, Helms ve di¤erleri uygun
disk herniasyonlar>nda minimal invazif teknikleri popüleri-
ze etmifllerdir.
Lomber disk herniasyonu nedeniyle tedavi edilen hasta-
lar>n ço¤unlu¤u için cerrahi tedavinin genel olarak baflar>l>
olmad>¤> görülmektedir. Geçmifl 20-30 y>l içinde spesifik ta-
n>s> konabilmifl bel veya bacak a¤r>s> olan hastalar> içeren ça-
l>flmalar daha iyi tedavilere yönlendirmifltir. Bu grup hastalar
bel veya bacak a¤r>s> için de¤erlendirilen hastalar>n az>nl>¤>-
n> oluflturmaktad>r. Hastalar de¤erlendirilirken psikososyal
konular, depresyon ve ikincil kazanç gibi anatomik olmayan
problemler göz önünde bulundurulmal>d>r. Ek olarak, bilgi-
mizin ve tan>sal tekniklerimizin art>fl> ile anatomik sebepler
de artm>flt>r. Bel a¤r>s>n>n di¤er sebeplerini ortaya koymaya
çal>flan Money ve Robertson faset enjeksiyonunu popülerize
etmiflleridir. Kirkaldy-Willis ve di¤erlerinin anatomik disek-
siyonlar> ve klinik gözlemleri disk hastal>¤>n>n primer sebebi
olan spinal yafllanmaya efllik eden veya daha kötüye götüren
patolojiler ortaya koymufltur. Bu patolojiler ve tedavileri üze-
rine bilgilerimiz artmaya devam etmektedir.
Nonspesifik aksiyal a¤r>, eski ça¤lardan gelen bir prob-
lem, uluslararas> çok önemli bir sa¤l>k sorunu olarak görül-
mektedir ve disk herniasyonu ile birlikte olan a¤r>dan ayr>l-
mas> gerekir. Hult'>n tahminine göre insanlar %80 oranda ha-
yatlar>n>n bir döneminde bu a¤r>y> yaflarlar. Ulusal Sa¤l>k tatisti¤i Merkezine göre bel ve omurga rahats>zl>klar> 45 yafl
alt>nda kiflilerin aktivitesini k>s>tlayan en s>k sebep olarak
gösterilmektedir (www.cdcgov/nchs). Omurga hastal>klar> ve
omurga iliflkili flikayetleri tedavi eden doktorlar>n birçok epi-
demiyolojik çal>flmaya göre göreceli olarak devaml> olan bel
a¤r>s> flikayeti ile bel a¤r>s>na atfedilen sakatl>k ay>rt edilme-
lidir. Pratisyen hekime baflvurma sebebi olarak bel a¤r>s> yal-
n>z %2 oran>nda olmas>na ra¤men Dillane, Fry ve Kalton'a
göre erkeklerde %79, kad>nlarda %89 oran>nda spesifik sebep
bilinmemektedir. Svensson ve Andersson rastgele seçilen 40-
47 yafl aras> erkeklerde bel a¤r>s>n>n insidans>n>n %61, preva-
lans>n %31 oldu¤unu bildirmifllerdir. Bel a¤r>s> olanlar ayn>
zamanda %40 oran>nda siyataljiden yak>nmaktad>rlar. 38-64
yafl aras> kad>nlarda insidans %66, prevalans %35 oran>nda-
d>r. Svensson ve Andersson bel a¤r>s> ile birlikte olan psiko-
lojik de¤iflkenlerin çal>flma ortam>ndaki tatminsizlik ve gü-
nün sonundaki daha yüksek kayg> ve yorgunluk oldu¤unu
bildirmifllerdir. Çal>flma saati kayb>, tazminat ve tedavinin
hastaya ve topluma maliyeti inan>lmaz derecededir.
Saal ve Saal 1135 kiflilik yetiflkin grupta kronik bel a¤r>s>
insidans>n>n %18; kronik a¤r>dan flikayetçi olanlardan %80'i
aktivitede k>s>tlamadan flikayetçi olmad>¤>n> ancak %4'den
az>nda ciddi aktivite k>s>tlamas> oldu¤unu bildirmifllerdir.
Kad>nlar erkeklerden daha s>k bel a¤r>s> bildirmifllerdir. Irk-
sal fark olmamakla beraber e¤itim düzeyi düfltükçe bel a¤r>-
s> flikayeti artmaktad>r. E¤itim düzeyi ile olan bu korelasyon
sosyoekonomik faktörler ile lomber a¤r> ve sakatl>k ile de
uyumludur.
Bel a¤r>s>n>n A.B.D.'deki y>ll>k toplam maliyeti 100 mil-
yar dolar üzerindedir; bunun üçte biri bak>m ve tedaviyi içe-
rirken geri kalan> azalan verimlilik, bofla giden maafllar ve
devams>zl>klara ba¤l>d>r. Ayr>ca, yaln>z %5'lik bir hasta gru-
bu maliyetin %75 oran>na neden olmaktad>r. Tipik olarak
hastalar>n %90 civar> 3 ayda ifline dönmektedir, ço¤unlu¤u 1
ayda ifle dönerler. n iflte sürek-
lilik sa¤layabilme olas>l>¤> %50'dir, bu 1 y>l uzak kalmada
%25 oran>na düfler.
Boos ve arkadafllar> anatomik olmayan faktörler, özellik-
le ifl alg>s> ve psikososyal faktörlerin fiziksel flikayetlerle iç
2160
K>s>m XII · Omurga